Đẩy mạnh kết nối di sản
Sau 11 năm kể từ Quần thể danh thắng Tràng An, Việt Nam đã có được di sản thế giới thứ 9 là Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc. Danh hiệu này không chỉ khẳng định giá trị nổi bật toàn cầu của di sản, mà còn mở ra cơ hội lớn cho phát triển du lịch văn hóa, tâm linh, đồng thời đặt ra yêu cầu cấp thiết về kết nối giữa các địa phương trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản tương xứng với tầm vóc, vị thế mới.
3 tỉnh Quảng Ninh, Hải Phòng, Bắc Ninh đã phối hợp lần đầu tiên tổ chức Festival Yên Tử “Hành trình di sản - Tinh hoa thế giới” diễn ra từ ngày 18-22/12/2025 tại Khu di tích và danh thắng Yên Tử.
Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là di sản liên vùng gồm 12 điểm, nằm trên 3 địa phương Quảng Ninh, Hải Phòng và Bắc Ninh, với diện tích vùng lõi 525,75ha và vùng đệm 4.380,19ha. Không chỉ các điểm di tích giữa các tỉnh có khoảng cách địa lý, mà ngay trong phạm vi mỗi địa phương, các di tích cũng phân bố tương đối xa nhau. Điều này đòi hỏi công tác quản lý, khai thác và phát huy giá trị di sản phải có sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa các ngành, các cấp và giữa các địa phương trong toàn vùng di sản.
Tại Quảng Ninh, hệ thống giao thông kết nối các điểm di tích thuộc Quần thể di sản Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc trên địa bàn tỉnh, gồm chùa Hoa Yên, chùa Lân, Am Ngọa Vân, Thái Miếu và Bãi Cọc Yên Giang, đã được đầu tư đồng bộ, hiện đại, tạo điều kiện thuận lợi cho du khách tham quan, chiêm bái. Cùng với đó, việc duy trì thường niên các lễ hội lớn, không gian văn hóa, tâm linh tại Khu di tích và danh thắng Yên Tử và Khu di tích Nhà Trần thời gian qua không chỉ tạo sức hút ổn định đối với du khách, mà còn góp phần lan tỏa giá trị di sản, từng bước đặt nền móng cho sự liên kết liên vùng một cách bài bản, bền vững.
Du khách chiêm ngưỡng bảo vật quốc gia tại chùa Thanh Mai - một trong 5 di tích thuộc Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc tại TP Hải Phòng. Ảnh: Thành Chung
TP Hải Phòng cũng có những động thái mạnh mẽ, khởi đầu là việc nâng tầm tổ chức Lễ hội mùa thu Côn Sơn - Kiếp Bạc năm 2025, vừa quảng bá giá trị di sản được UNESCO ghi danh, vừa góp phần khẳng định vị thế điểm đến văn hóa, du lịch hấp dẫn, giàu bản sắc trong khu vực và cả nước. Để kết nối 5 điểm di tích trên địa bàn, Hải Phòng cũng sẽ xây dựng các sản phẩm du lịch mới theo chủ đề: “Một hành trình - 5 điểm đến”, “Theo dấu chân Tam tổ Trúc Lâm” và “Khám phá di sản thế giới Côn Sơn - Kiếp Bạc”…
Bắc Ninh cũng dự định phối hợp xây dựng tuyến du lịch liên tỉnh, thành phố: Tour hành hương di sản, gồm Luy Lâu, chùa Dâu - Tây Yên Tử, chùa Vĩnh Nghiêm; Yên Tử - Côn Sơn, Kiếp Bạc; tour văn hóa - lịch sử kết hợp khám phá di sản quan họ, làng nghề truyền thống, các điểm khảo cổ với di tích Phật giáo và danh thắng thiên nhiên…
Am - chùa Ngọa Vân thuộc Khu di tích lịch sử nhà Trần. Ảnh: Lê Đại (CTV)
Những định hướng này cho thấy sự chủ động của mỗi địa phương trong việc kết nối, phát huy giá trị di sản trên địa bàn. Theo Tiến sĩ Nguyễn Văn Anh, Trưởng khoa Lịch sử, Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, với 3 vùng di sản ở Quảng Ninh thì ít nhất chúng ta có thể khai thác theo 2 khía cạnh khác biệt. Thứ nhất, Yên Tử - nhà Trần là câu chuyện kết nối liên quan tới Phật giáo Trúc Lâm, có sự lồng ghép 2 yếu tố nhà Trần và Trúc Lâm. Thứ hai, với Bạch Đằng có thể kết nối tour tham quan chiến trận Bạch Đằng năm xưa từ bên này của Quảng Ninh sang khu vực Lưu Kiếm, Lưu Kỳ, Tràng Kênh của Hải Phòng, Thiên Long Uyển ở phường Hoàng Quế (tỉnh Quảng Ninh). Cách làm này có thể áp dụng tương tự với các di tích ở Bắc Ninh và Hải Phòng cũng như kết nối không gian giữa 3 tỉnh, thành trong vùng di sản.
Ông Nguyễn Việt Dũng, Giám đốc Sở VH-TT&DL tỉnh Quảng Ninh, cho biết: Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc cần được bảo tồn, quảng bá và khai thác như một chỉnh thể thống nhất, không thể phát triển rời rạc theo từng địa phương. Trên cơ sở đó, Sở VH-TT&DL sẽ tiếp tục làm tốt công tác tham mưu cho tỉnh trong việc phối hợp, đồng hành chặt chẽ cùng Hải Phòng và Bắc Ninh đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá di sản, “đánh thức” tiềm năng văn hóa lịch sử tại các điểm di tích, đồng thời xây dựng, đa dạng hóa các sản phẩm du lịch đặc trưng, kết nối các điểm di tích ở cả trong và ngoài tỉnh.
Du khách tìm hiểu về Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm tại triển lãm thành tựu “Di sản ngàn năm Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc”.
Mới đây, 3 tỉnh Quảng Ninh, Hải Phòng, Bắc Ninh đã phối hợp lần đầu tiên tổ chức Festival Yên Tử “Hành trình di sản - Tinh hoa thế giới” diễn ra từ ngày 18-22/12/2025 tại Khu di tích và danh thắng Yên Tử, với chuỗi hoạt động đặc sắc như: Triển lãm thành tựu “Di sản ngàn năm Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc”; Hội chợ Thương mại - OCOP và Lễ hội ẩm thực; giao lưu trình diễn nghệ thuật, trò chơi dân gian; giải đua xe đạp “Về miền Yên Tử”… Các cơ quan Báo và PT-TH 3 tỉnh, thành phố đã phối hợp phát động cuộc thi ảnh “Khoảnh khắc di sản Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc”. Qua đó, thể hiện trách nhiệm và cam kết mạnh mẽ của các địa phương, của Việt Nam đối với cộng đồng quốc tế trong việc gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị Di sản thế giới, đặt di sản ở vị trí trung tâm, đảm bảo vừa bảo tồn nguyên vẹn các giá trị, vừa phát huy sáng tạo và hài hòa trong bối cảnh phát triển bền vững.
