Đã có hướng dẫn, phương án để các địa phương thực hiện
Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Vũ Văn Tám cho biết: Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về các giải pháp sử dụng hiệu quả nguồn kinh phí Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa bồi thường thiệt hại do sự cố môi trường biển, Bộ NN&PTNT đã cử đoàn công tác vào Hà Tĩnh, phối hợp với UBND tỉnh Hà Tĩnh, làm thí điểm, tổ chức hướng dẫn kê khai, xác định thiệt hại của các tổ chức, cá nhân tại vùng bị ảnh hưởng do sự cố môi trường biển gây ra.
Đồng thời, Bộ NN&PTNT cũng đã phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan xây dựng nhiều văn bản hướng dẫn các địa phương tính toán, kê khai thiệt hại (trong đó có Công văn 6851/BNN-TCTS, ngày 12/8/2016 về hướng dẫn kê khai xác định thiệt hại do sự cố môi trường biển). Trên cơ sở đó, Bộ sẽ sẽ tổng hợp, trình Chính phủ sớm triển khai việc hỗ trợ thiệt hại cho nhân dân.
Thứ trưởng Bộ NN&PTNT phát biểu tại Hội nghị. (ảnh: Đình Tăng)
Bộ cũng đã xây dựng Đề án tổng hợp liên quan đến thiệt hại, đưa ra các chính sách, giải pháp sản xuất, tái tạo, phục hồi môi trường, các hệ sinh thái, chuyển đổi nghề nghiệp cho nhân dân vùng bị ảnh hưởng bởi sự cố môi trường biển kể trên.
Tại Hội nghị, đại diện Tổng Cục Thủy sản (Bộ NN&PTNT) trình bày dự thảo Hướng dẫn, khai thác sản phẩm hải sản khai thác; nuôi trồng thủy sản và nghề muối tại các tỉnh: Hà Tỉnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế. Theo đó, có 4 phương án để UBND các tỉnh chỉ đạo các sở, ban, ngành, chính quyền các địa phương có liên quan tổ chức, triển khai thực hiện tới người dân hoạt động trong lĩnh vực khai thác và nuôi trồng thủy sản.
Cụ thể 4 phương án như sau: Cấm ngư dân khai thác hải sản tại vùng biển từ 10 hải lý trở vào bờ kéo dài từ Vũng Áng đến hết hòn Sơn Chà và tăng cường công tác giám sát an toàn thực phẩm (ATTP) hải sản khai thác tại các cảng cá, bến cá khi tàu về bờ (phương án 1);
Cho phép ngư dân khai thác bình thường nhưng cấm 3 vùng biển như Bộ TN&MT đã khuyến cáo: cách bờ 1,5km thuộc Sơn Dương- tỉnh Hà Tĩnh với diện tích 300km2; của Nhật Lệ- tỉnh Quảng Bình với diện tích 330km2; hòn Sơn Chà- tỉnh Thừa Thiên Huế với diện tích 160km2 và tăng cường công tác giám sát ATTP sản phẩm hải sản khai thác tại các cảng cá, bến cá khi tàu về (phương án 2);
Cho phép ngư dân khai thác bình thường; tăng cường công tác giám sát ATTP sản phẩm hải sản khai thác tại các cảng cá, bến cá khi tàu về bờ; cấm nghề khai thác cá tầng đáy từ 20 hải lý trở vào tại 4 tỉnh: Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế đối với các nghề lưới kéo, rê đáy, lăn, lồng bẫy (phương án 3);
Cho phép ngư dân tham gia hoạt động khai thác hải sản bình thường trên các vùng biển (lưu ý: Trong thời gian Bộ TN&MT chưa công bố môi trường biển hoàn toàn sạch và trở về bình thường; Bộ Y tế chưa công bố hải sản khai thác tại 4 tỉnh hoàn toàn an toàn thì các địa phương khuyến cáo, vận động ngư dân chưa nên khai thác nhuyễn thể 2 mảnh vỏ, hải sản tầng đáy, rạn san hô khu vực vùng bị ảnh hưởng) và tăng cường công tác giám sát ATTP hải sản khai thác tại các cảng cá, bến cá khi tàu về bờ (phương án 4).
Nhiều đề xuất, bổ sung
Theo ông Nguyễn Văn Phương, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, UBND tỉnh này đã triển khai một số nội dung để triển khai chấp nhận bồi thường của Formosa theo hướng dẫn của Bộ NN&PTNT.
Tuy nhiên, khi thực hiện địa phương đã gặp một số khó khăn, vướng mắc như: Một số hướng dẫn của Bộ NN&PTNT tại Công văn 6851 chưa được rõ ràng, gây khó khăn cho việc xác định đối tượng; đối tượng lao động bị mất việc làm ở cơ sở dịch vụ, thương mại theo Mục II Công văn 6851 không có hướng dẫn nhưng Biểu 8 Phụ lục 1 thì lại có kê khai đối tượng này; các cơ sở nuôi trồng thủy sản tạm ngừng nuôi do sự cố môi trường biển và các lao động làm việc trong các cơ sở bị mất việc làm nhưng chưa có hướng dẫn kê khai đối tượng này; Phụ lục 2 Công văn hướng dẫn có nêu cơ sở chế biến thủy sản, tuy nhiên trong phần đối tượng bị thiệt hại thì không có đối tượng này; một số biểu kê khai về thời gian hoạt động từ 4/2016 đến 9/2016, tuy nhiên đây là thời gian sự cố môi trường biển diễn ra nên các hoạt động đều ngừng, vì thế không hợp lệ cho việc kê khai.
Do thời gian gấp theo yêu cầu của Bộ NN&PTNT đến 10/9/2016 các địa phương phải hoàn thành tổng hợp báo cáo thiệt hại về Bộ, tuy nhiên đến nay định mức và đơn giá chưa được thẩm định phê duyệt, khó cho việc đảm bảo tiến độ.
Đại diện UBND tỉnh Thừa Thiên Huế cũng kiến nghị, phải nhanh chóng điều chỉnh, bổ sung hệ thống biểu mẫu kê khai, phụ lục và đối tượng được thống nhất để thuận lợi cho việc kê khai, xác định đúng đối tượng; bổ sung các đối tượng sự bị thiệt hại do sự cố môi trường chưa có trong thống kê theo hướng dẫn tại Công văn 6851 của Bộ NN&PTNT; Bộ NN&PTNT và Bộ Tài Chính trình Thủ tướng phê duyệt mức, đơn giá để các địa phương áp dụng tính toán thiệt hại kịp thời theo tiến độ; Bộ NN&PTNT có dự báo và hướng dẫn vùng an toàn cho các địa phương biết để tổ chức đánh bắt, nuôi trồng thủy sản đảm bảo an toàn; Bộ Y tế sớm công bố kết quả kiểm định chất lượng thủy sản để người dân biết sử dụng.
Theo đại diện các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Bộ NN&PTNT cần có khuyến cáo cụ thể ở những vùng biển chưa an toàn; giám sát chặt chẽ các nguồn thủy sản đánh bắt khi đưa về bờ. Bộ cũng xác định rõ đối tượng trực tiếp, gián tiếp sản xuất trên biển (cả đối tượng là chủ tàu, chủ cơ sở sản xuất thủy sản và người lao động) để đền bù, chuyển đổi nghề phù hợp, không bỏ sót đối tượng; cần khoanh vùng ngư trường đánh bắt và xác định chất lượng cá để ổn định sản xuất; cần có đầu mối để thống nhất lấy mẫu đánh giá chất lượng thủy sản sau khai thác. Các đại biểu cũng đề nghị tăng thời gian và thống nhất thời gian thực hiện chính sách hỗ trợ (bởi theo mốc thời gian mà Bộ NN&PTNT nêu ra từ tháng 4-9/2016 không đảm bảo). ….
Sẽ sớm có hướng dẫn để ngư dân khai thác bình thường ở các ngư trường
Phát biểu kết luận tại Hội nghị, Thứ trưởng Vũ Văn Tám ghi nhận các ý kiến đề xuất của các địa phương. Tuy nhiên, Thứ trưởng cũng lưu ý, việc Bộ NN&PTNT lấy ý kiến lần này dựa trên trụ cột là Công văn 6851 cùng dự thảo Hướng dẫn gửi kèm, bởi Công văn và dự thảo Hướng dẫn này trước đây đã lấy ý kiến và được các địa phương, Bộ, ngành đồng ý.
Theo Thứ trưởng, Hội nghị đã có nhiều ý kiến thống nhất với tinh thần Công văn 6851 của Bộ NN&PTNT; đồng thời bày tỏ quan tâm là làm sao để các đối tượng bị ảnh hưởng sự cố môi trường biển đều được hỗ trợ, đền bù và thời gian tiến hành phải kịp thời nhằm tạo sự yên tâm trong sản xuất, ổn định đời sống nhân dân tại các địa phương bị ảnh hưởng.
Đại diện các địa phương, Bộ, ngành có liên quan phát biểu tại Hội nghị. (Ảnh: Đình Tăng)
Về các kiến nghị của đại diện các địa phương và các Bộ, ngành, Thứ trưởng Vũ Văn Tám cho rằng, nhiệm vụ cần quan tâm hàng đầu trong thời gian tới là việc kê khai mức độ thiệt hại làm căn cứ để bồi thường. Trên cơ sở các ý kiến, Bộ NN&PTNT sẽ tiếp thu để bổ sung các đối tượng. Bộ cũng sẽ giao các đơn vị trực thuộc khẩn trương làm rõ các khái niệm, giải thích từ ngữ có liên quan đến đối tượng, vùng biển bị ảnh hưởng để sớm công bố, thống nhất làm căn cứ thực hiện.
Về định mức kê khai để thống kê mức thiệt hại, Thứ trưởng Vũ Văn Tám cho rằng đây là vấn đề khó và trọng tâm nhất phải làm. Bộ NN&PTNT đề nghị Bộ Tài Chính cần hoàn thành sớm trình Thủ tướng Chính phủ để ban hành.
Về trình tự và tổ chức kê khai, theo Thứ trưởng Vũ Văn Tám, các địa phương phải bám sát chỉ đạo của Chính phủ, Bộ NN&PTNT cũng như các Bộ có liên quan, không để đối tượng nào trực tiếp hay gián tiếp bị ảnh hưởng mà không được đền bù; phải phát huy dân chủ ở cơ sở trong kê khai, nhất là vai trò của các tổ chức Mặt trận, đoàn thể, các tổ chức nghề nghiệp… để cùng giám sát việc thực hiện.
Về thời gian và tiến độ, Bộ NN&PTNT ghi nhận và báo cáo xin Thủ tướng Chính phủ cho phép kéo dài đến 15/9. Tuy nhiên sớm nhất có báo cáo tổng hợp mức hỗ trợ trong tháng 9 để trình Chính phủ.
Về chỉ đạo sản xuất, qua các ý kiến, Bộ NN&PTNT sẽ nghiên cứu bổ sung, hướng dẫn đối với lĩnh vực sản xuất có liên quan; sẽ sớm có hướng dẫn để ngư dân khai thác bình thường ở các ngư trường, không phân biệt 20 hải lý để có chế độ giám sát và lấy mẫu thống nhất (kể cả trong nuôi trồng). “Không có lý do gì khi Bộ TN&MT đã công bố môi trường biển và nước biển đã an toàn mà cấm ngư dân khai thác hải sản”- Thứ trưởng Vũ Văn Tám nhấn mạnh. Tuy nhiên, Thứ trưởng lưu ý, ngư dân không nên khai thác ở 3 vùng nước xoáy mà Bộ TN&MT đã khuyến cáo gồm: Sơn Dương (Hà Tĩnh), Nhật Lệ (Quảng Bình), Sơn Chà (Thừa Thiên Huế) và Bộ TN&MT nên sớm công bố tọa độ tại 3 địa điểm trên để địa phương, ngư dân nắm bắt thực hiện.
Bộ NN&PTNT cũng khuyến cáo một số nghề khai thác tầng đáy, ngư dân chưa nên khai thác bởi không chỉ liên quan đến ATTP mà đây cũng là tầng có hệ sinh thái và các nguồn lợi thủy sản non đang phục hồi, cần có thời gian để bảo vệ. Bộ NN&PTNT sẽ sớm công bố các loại hải sản ở tầng đáy để các địa phương và ngư dân biết.
Bộ NN&PTNT đề nghị các địa phương tiếp tục tăng cường các biện pháp giám sát trong khai thác, lấy mẫu chất lượng hải sản. Trong đó, cần chú ý đến khối lượng 3.900 tấn hải sản đang ở tại các kho lạnh tại của 4 tỉnh hiện nay để lấy mẫu kiểm tra, phân loại các mức độ an toàn hay không an toàn, đồng thời có giải pháp xử lý triệt để./.