Để có thêm thông tin kiến nghị hoàn thiện chính sách về tích tụ ruộng đất đảm bảo quyền và lợi ích của hộ nông dân, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) phối hợp với Tổ chức hợp tác phát triển Đức (GIZ) tổ chức Hội thảo “Quyền và lợi ích của hộ nông dân trong tích tụ và tập trung ruộng đất” tại Hà Nội, ngày 22/11. Hội thảo lần này là dịp để các đại biểu chia sẻ kinh nghiệm trong quá trình triển khai cũng như bàn giải pháp tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy tích tụ ruộng đất.
Hội thảo diễn ra tại CIEM (Ảnh: HNV)
Theo TS Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng, Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương, đã đến lúc phải thực hiện tích tụ ruộng đất, từ đó thúc đẩy tái cơ cấu, tổ chức sản xuất theo hướng quy mô hơn. Đồng thời, qua đó, tạo ra những sản phẩm nông nghiệp có chất lượng tốt hơn đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu.
Thực tế cho thấy, các hộ nông dân có nhu cầu chuyển nhượng đất rất cao, họ không có nhu cầu sử dụng đất nữa và chuyển sang ngành nghề khác. Tuy nhiên, nhu cầu nhận chuyển nhượng đất lại thấp vì có nhiều ràng buộc. Đặc biệt, hạn chế người có nhu cầu nhận chuyển nhượng đất quy mô lớn do quy mô nhận chuyển nhượng và thời hạn sử dụng cũng bị hạn chế.
Ông Nguyễn Hữu Thọ, Phó ban phụ trách, Ban Chính sách Phát triển nông thôn (Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương), đại diện cho nhóm nghiên cứu về chính sách tích tụ ruộng đất thông tin, khảo sát tại 3 địa phương thực hiện tích tụ ruộng đất là Hà Nam, Thái Bình, Ninh Bình cho thấy, quy mô tích tụ chủ yếu là 2 ha, cá biệt có hộ mua tới 15 ha. Hiện có 4 hình thức tích tụ gồm: hộ nông dân tự thuê đất của nhau; doanh nghiệp tư nhân thuê đất của hộ nông dân theo cơ chế thị trường; doanh nghiệp thuê đất của hộ dân thông qua chính quyền; hợp tác xã làm đầu mối trung gian cho các hộ thuê đất của nhau.
Ông Thọ cũng đề xuất một số giải pháp để triển khai hiệu quả hơn như: điều chỉnh lại cách thức lập quy hoạch và nội dung quy hoạch nhằm phân cấp quản lý nhiều hơn cho chính quyền cấp tỉnh và huyện; tăng tính linh hoạt trong việc ra quyết định lựa chọn mục đích sử dụng đất nông nghiệp.
Người dân xóm 13 xã Khánh Thành, huyện Yên Khánh, Ninh Bình bên mô hình sản xuất nông nghiệp hữu cơ
sau tích tụ ruộng đất (Ảnh: nbtv.vn)
Theo ông Nguyễn Văn Vương, Phó trưởng phòng, Phòng Cây lương thực và cây thực phẩm, Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), việc tích tụ ruộng nhất nhằm mở rộng quy mô sản xuất, giảm chi phí, tăng lợi nhuận và thuận tiện cho áp dụng cơ giới hoá vào sản xuất.
Tuy nhiên, theo ông Vương, cần xác định rõ lợi ích của tích tụ ruộng đất và quan nhất là phải phát triển được các lĩnh vực khác như công nghiệp, dịch vụ, du lịch... để thu hút lực lượng lao động nông thôn ở lại “bám đồng ruộng”, không rời khỏi lĩnh vực nông nghiệp.
Chia sẻ kinh nghiệm từ thực tiễn trên địa phương, ông Đinh Văn Vọng, Phó Chủ tịch huyện Yên Khánh, Ninh Bình cho hay, không chỉ trên địa bàn huyện mà toàn tỉnh Ninh Bình hiện nay, việc tích tụ ruộng đất được triển khai khá rộng khắp, trong đó chủ yếu với hình thức doanh nghiệp nhận thuê đất nông nghiệp của các hộ gia đình, cá nhân để sản xuất nông nghiệp. Đây được đánh giá là giải pháp tối ưu nhất và người nông dân được hưởng lợi nhiều nhất. Doanh nghiệp có thể trả tiền thuê theo từng vụ, từng năm hoặc cho cả thời gian thuê, thời gian thuê thường từ 5 – 10 năm để người thuê có thời gian bỏ vốn, đầu tư, triển khai áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất đem lại hiệu quả năng suất cao và tăng cao thu nhập, cải thiện đời sống của người dân.
Cũng theo ông Vọng, có ruộng đất diện tích lớn, liền vùng, liền thửa thuận lợi, các doanh nghiệp, HTX và các hộ dân đã đầu tư khoa học kỹ thuật, máy móc, thiết bị công nghệ cao vào sản xuất tạo nền tảng cho việc sản xuất nông nghiệp theo hướng VietGAP đảm bảo chất lượng sản phẩm, đáp ứng nhu cầu của thị trường. Đây cũng là tiền đề quan trọng thực hiện thành công các mục tiêu tái cơ cấu ngành Nông nghiệp trên địa bàn huyện hiện nay.
Có thể thấy, lợi ích to lớn mang lại từ tích tụ ruộng đất nhất là trong sản xuất nông nghiệp hiện đại. Vấn đề đặt ra là cần các chính sách và giải pháp khi triển khai đảm bảo quyền và lợi ích cho các hộ nông dân – những người gắn bó thiết thân nhất với ruộng đồng và nghề nông, thúc đẩy một nền sản xuất nông nghiệp hiện đại hiệu quả bền vững./.