Khu CNC còn là nơi thu hút, tập hợp lực lượng trí thức khoa học và công nghệ (KH&CN) trong cả nước; nghiên cứu, sáng tạo và chuyển giao công nghệ trực tiếp cho sản xuất và ươm tạo doanh nghiệp công nghệ cao. Tuy nhiên, cho đến nay, sau 18 năm thành lập, khu CNC Hòa Lạc vẫn chưa tạo được điểm nhấn.
Mô hình Khu CNC Hòa Lạc. (Ảnh: Bộ KH&CN)
Mô hình, định hướng phát triển – xuất phát từ nhu cầu thực tế
Theo quy hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, CNC Hòa Lạc được xác định là “Trung tâm nghiên cứu phát triển và ứng dụng công nghệ cao tầm cỡ quốc gia, nơi ươm tạo doanh nghiệp công nghệ cao, đào tạo nguồn nhân lực, phát triển sản xuất, kinh doanh sản phẩm công nghệ cao”.
Để xây dựng và phát triển thành công một khu CNC, phải hội tụ đủ các yếu tố như có quy hoạch phát triển dài hạn, cơ sở hạ tầng kỹ thuật đồng bộ; hệ thống các trường đại học và viện nghiên cứu hỗ trợ; môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, cơ chế ưu đãi và chính sách đầu tư tốt. Trong thời gian qua, Bộ KH&CN đã có những chỉ đạo phát triển Khu CNC Hòa Lạc theo những định hướng đó. Đến nay, mặc dù gặp phải rất nhiều khó khăn, vướng mắc về mô hình phát triển, giải phóng mặt bằng, cơ sở hạ tầng, cơ chế chính sách,... nhưng về cơ bản thành phố khoa học Khu CNC Hòa Lạc hiện đã dần hình thành với những mục tiêu và định hướng rõ nét.
Quy hoạch phát triển Khu CNC Hòa Lạc đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt làm cơ sở định hướng cho Ban Quản lý xây dựng và phát triển Khu. Mặt bằng được giải phóng đáp ứng yêu cầu về xây dựng cơ sở hạ tầng và thu hút đầu tư. Với sự trợ giúp của Chính phủ Nhật Bản, cơ sở hạ tầng kỹ thuật Khu CNC Hòa Lạc đang được xây dựng và phát triển bằng nguồn vốn ODA với tổng mức đầu tư khoảng 300 triệu USD và dự kiến hoàn thiện vào cuối năm 2018. Khi đó, Khu CNC Hoà Lạc sẽ có hệ thống hạ tầng hiện đại, đồng bộ theo mô hình một thành phố khoa học và công nghệ thông minh, đáp ứng các yêu cầu của nhà đầu tư trong nước và nước ngoài, góp phần vào sự phát triển khoa học và công nghệ của đất nước. Tiềm năng và cơ hội phát triển của Khu CNC Hòa Lạc được khẳng định với việc các tổ chức quốc tế hỗ trợ các nguồn lực tài chính cho xây dựng và phát triển; các nhà đầu tư nước ngoài, các doanh nghiệp lớn trong nước, các trường đại học và viện nghiên cứu với quy mô lớn, theo mô hình tiên tiến được Chính phủ các nước Nhật Bản, Hàn Quốc, Pháp hỗ trợ đã quan tâm và quyết tâm triển khai các hoạt động công nghệ cao tại đây.
Tuy nhiên, với thực tế triển khai, mục tiêu xây dựng Khu CNC Hòa Lạc trở thành động lực thúc đẩy phát triển khoa học và công nghệ quốc gia, một thành phố khoa học như ý tưởng và kỳ vọng ban đầu còn chậm do rất nhiều nguyên nhân, đặc biệt là nguyên nhân liên quan đến các cơ chế chính sách cho Khu CNC. Do đó, bên cạnh việc giữ vững và tiếp tục thực hiện đúng các định hướng, mục tiêu phát triển, cần phải có những giải pháp tháo gỡ các vướng mắc của Khu CNC Hoà Lạc cho phù hợp với tình hình triển khai thực tế, với đặc thù về mô hình tổ chức, hoạt động và các nguồn lực hiện có, đảm bảo huy động tối đa các nguồn lực cho phát triển, tránh lãng phí thời gian, không làm mất cơ hội của quốc gia và của các nhà đầu tư tại Khu CNC.
Giải pháp cho sự phát triển
Được sự quan tâm chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và sự hỗ trợ của các bộ, ngành, Bộ Khoa học và Công nghệ, Ban Quản lý Khu CNC Hòa Lạc đang hoàn thiện trình Chính phủ ban hành Nghị định quy định cơ chế, chính sách đặc thù cho Khu CNC Hòa Lạc. Dự thảo Nghị định bao gồm 6 Chương và 31 Điều, tập trung vào việc tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy sự phát triển của Khu CNC Hòa Lạc và tạo điều kiện tốt cho doanh nghiệp.
Theo đó, dự thảo đề ra giải pháp tháo gỡ các vướng mắc trong thực thi pháp luật; quy định các cơ chế đặc thù thực sự có tác dụng giải phóng tiềm năng phát triển của Khu CNC Hòa Lạc trong phạm vi hệ thống pháp luật hiện hành. Quy định rõ thẩm quyền của Ban quản lý và trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, đơn vị có liên quan trong đầu tư, xây dựng, vận hành và quản lý theo phương châm uỷ quyền tối đa để thực hiện hiệu quả cơ chế “một cửa” và "một cửa liên thông" tại Khu CNC Hòa Lạc. Quy định các biện pháp khuyến khích, thu hút nguồn lực của Nhà nước đầu tư cho nghiên cứu và phát triển, xác lập cơ chế để tạo nguồn vốn đầu tư phát triển hạ tầng công nghệ cao của Khu CNC Hòa Lạc.
Đồng thời, dự thảo cũng quy định về các ưu đãi, hỗ trợ đầu tư; mức độ, hình thức ưu đãi phù hợp với từng đối tượng. Mức độ tuỳ thuộc vào hàm lượng tri thức và khoa học công nghệ; sử dụng đất hiệu quả; sự thiết yếu đối với hạ tầng xã hội được xác định theo quy định của pháp luật hiện hành và sự cần thiết trong tiến trình phát triển của Khu CNC Hòa Lạc. Phát triển Khu CNC Hòa Lạc trên cơ sở đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội, lấy mục tiêu nâng cao năng lực nội sinh về khoa học công nghệ của Việt Nam làm chủ đạo, không vì lợi ích kinh tế trước mắt để đảm bảo điều kiện cho các nhà đầu tư hoạt động hiệu quả, người lao động đến làm việc và sinh sống tại Khu CNC Hòa Lạc yên tâm công tác và cống hiến.
Các nhóm nội dung đề xuất trong dự thảo Nghị định như trên nhằm tháo gỡ những vướng mắc và tạo hành lang pháp lý đầy đủ trong hoạt động của 04 nhóm đối tượng: Cơ quan quản lý nhà nước và các cơ quan chuyên môn với trách nhiệm trong việc đầu tư xây dựng và phát triển Khu CNC; Ban Quản lý Khu CNC Hoà Lạc; các nhà đầu tư, doanh nghiệp có dự án đầu tư tại Khu CNC; cá nhân là chuyên gia, người lao động làm việc trong Khu CNC...
Có thể nói, tinh thần chung của Nghị định quy định cơ chế, chính sách đặc thù cho Khu CNC Hòa Lạc được xây dựng theo tinh thần kiến tạo và phục vụ vì sự phát triển của doanh nghiệp, lấy doanh nghiệp làm trung tâm; đồng thời xác định rõ vai trò và trách nhiệm của đơn vị quản lý nhà nước và doanh nghiệp. Doanh nghiệp khi đầu tư tại Khu CNC Hòa Lạc sẽ được hưởng môi trường đầu tư thuận lợi, an toàn, thủ tục hành chính đơn giản, một cửa, tại chỗ và đặc biệt là chi phí đầu tư thấp nhất, kể cả chi phí trực tiếp và chi phí gián tiếp thông qua các chính sách ưu đãi về đất đai, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân, thuế xuất nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng,…
Theo Thứ trưởng Bộ KH&CN Phạm Đại Dương, Trưởng ban quản lý Khu CNC Hòa Lạc, thực hiện quy hoạch, Bộ KH&CN đã có những chỉ đạo phát triển Khu Công nghệ cao Hòa Lạc theo đúng định hướng.
Tuy nhiên, Khu CNC là mô hình mới chưa từng có tiền lệ tại Việt Nam và Khu CNC Hòa Lạc là khu công nghệ đầu tiên của Việt Nam nên quá trình xây dựng, phát triển cũng như những mục tiêu và sự kỳ vọng đưa Khu KCN Hòa Lạc trở thành động lực thúc đẩy phát triển KH&CN quốc gia, thành phố khoa học, chưa đạt được như mong muốn và còn chậm, mặc dù thành phố khoa học Khu CNC Hòa Lạc đã dần hình thành với những định hướng rõ nét.
“Để Khu CNC Hòa Lạc bứt phá, phát triển theo các mục tiêu đề ra cần ban hành Nghị định quy định cơ chế, chính sách đặc thù đối với Khu CNC Hòa Lạc để đảm bảo huy động tối đa các nguồn lực cho phát triển, tránh lãng phí thời gian cũng như không làm mất cơ hội của quốc gia và của các nhà đầu tư tại KCN cao Hòa lạc”.
Như vậy, với việc Nghị định quy định các chính sách ưu đãi đầu tư đặc thù cho Khu CNC Hòa Lạc đang được hoàn thiện và trình Chính phủ ban hành, Khu CNC Hòa Lạc đã và đang hội tụ đủ các yếu tố để phát triển, trở thành cái nôi của khoa học công nghệ, nơi phát triển tiềm lực khoa học và công nghệ cho đất nước./.