Lịch sử cách mạng Việt Nam gần tám thập kỉ qua cho thấy, những thắng lợi vĩ đại và huy hoàng của dân tộc ta dưới sự lãnh đạo của Đảng đã chứng minh vai trò lãnh đạo và tính tiên phong gương mẫu, sự cống hiến hi sinh to lớn của các thế hệ cán bộ, đảng viên của Đảng.
Với 5.000 đảng viên, nhân dân ta đã làm nên thắng lợi thần kì: Cách mạng Tháng Tám thành công, lần đầu tiên trong lịch sử dân tộc, những người lao động được giải phóng, đứng lên làm chủ tổ chức xây dựng và cai quản xã hội mới; đánh thắng “hai đế quốc to”; tiến hành sự nghiệp đổi mới đất nước, đạt được những thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử, vị thế đất nước ngày càng được nâng cao trên trường quốc tế.
Giai cấp công nhân Việt Nam, dân tộc và nhân dân Việt Nam đã sản sinh ra Đảng Cộng sản Việt Nam; đứa con của dân tộc và giai cấp ấy lại là người đi tiên phong, dẫn dắt giai cấp công nhân, nhân dân lao động và dân tộc Việt Nam trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
Lớp lớp cán bộ, đảng viên của Đảng luôn luôn là người đi tiên phong trên khắp các lĩnh vực hoạt động, ở khắp mọi miền Tổ quốc trong sự nghiệp vĩ đại và đầy khó khăn, gian khổ ấy. Những tấm gương trung liệt, anh dũng; gương mẫu, đi đầu trong mọi hoạt động; một lòng một dạ vì dân, vì nước; sáng ngời đạo đức cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư… của các thế hệ cán bộ, đảng viên đã “tạc” vào nơi sâu thẳm nhất trong tư tưởng và tình cảm của các tầng lớp nhân dân Việt Nam hình ảnh hết sức cao đẹp về người cộng sản, làm cho Đảng ta thực sự là Đảng của “trí tuệ, danh dự và lương tâm thời đại”[1], là “đạo đức và văn minh” như V.I.Lê-nin và Bác Hồ từng dạy.
Trong tình hình mới, yêu cầu của sự nghiệp đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, thực hiện dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, hơn lúc nào hết, đòi hỏi rất cao tính tiên phong của người cán bộ, đảng viên. Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên hiện nay đang là vấn đề nhức nhối, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của Đảng và vai trò tiên phong của cán bộ, đảng viên. Sự tác động của điều kiện kinh tế - xã hội, đặc biệt là từ mặt trái của kinh tế thị trường đã làm cho một bộ phận cán bộ, đảng viên suy thoái, đánh mất hình ảnh cao đẹp của người cộng sản trong lòng nhân dân.
Đã đến lúc chúng ta cần phải xem xét đầy đủ hơn vấn đề suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên liên quan đến tính tiên phong của Đảng. Suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống thì không thể có sự tiên phong nào cả. Không gương mẫu về đạo đức, lối sống thì người đảng viên không thể thực sự tiên phong trong công việc. Tính tiên phong cộng sản đòi hỏi cán bộ, đảng viên không chỉ tiên phong về tư tưởng mà còn phải tiên phong trong hành động; không chỉ tiên phong trong lời nói mà còn cả trong việc làm; không chỉ tiên phong về trí tuệ mà còn phải tiên phong, gương mẫu về đạo đức, lối sống.
Sự phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa đòi hỏi rất cao tầm lãnh đạo của Đảng và vai trò tiên phong của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Tình trạng suy thoái trong một bộ phận cán bộ, đảng viên đặt ra rất cấp bách phải “tập trung chỉ đạo quyết liệt hơn” nhiệm vụ then chốt xây dựng Đảng, để Đảng ta thực sự ngang tầm với nhiệm vụ lãnh đạo cách mạng. Cán bộ, đảng viên phải thực sự là người tiên phong và mẫu mực trong thực hiện Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, đảng viên có chức vụ càng cao càng đòi hỏi cao về sự “tiên phong, mẫu mực” ấy.
Nhân dân tin tưởng vào Đảng, bao giờ cũng mong muốn Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh, là lương tâm, trí tuệ đại diện cho dân tộc; thật sự xứng đáng là người lãnh đạo, dẫn dắt họ đi tới mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Cán bộ, đảng viên của Đảng thực sự tiên phong gương mẫu, thực sự vì dân, vì nước, tận tâm, tận lực phấn đấu vì hạnh phúc của nhân dân, thì nhân dân không tiếc của cải, công sức và cả tính mạng của mình cho sự nghiệp cách mạng.
Uy tín của “đội tiên phong của giai cấp công nhân”, “đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam; đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của dân tộc”[2] ra sao, lòng tin của dân đối với Đảng đến đâu, phụ thuộc vào chính sự trong sạch, vững mạnh của Đảng, vào phẩm chất, năng lực và việc phát huy vai trò tiên phong của mỗi cán bộ, đảng viên.