Dù chỉ mua một ít thịt nhưng người dân vẫn xuống chợ phiên để gặp gỡ bạn bè,
đây là nét đặc sắc của chợ phiên vùng cao. Ảnh: Phan Tuấn Anh
Cách thành phố Điện Biên Phủ khoảng 150 km, chợ phiên Xá Nhè, xã Xá Nhè huyện Tủa Chùa họp vào ngày con gà và con mèo (ngày Dậu và ngày Mão). Chợ họp ở trung tâm xã, phục vụ trao đổi, mua bán và giao lưu gặp gỡ của người dân các xã Xá Nhè, Mường Đun, Tủa Thàng; trong đó chủ yếu là đồng bào dân tộc Mông.
Hàng hoá được bày bán tại chợ rất phong phú và đa dạng, từ trang phục thổ cẩm đến các mặt hàng nông sản, vật dụng gia đình. Hầu hết đều là “cây nhà lá vườn”, do những người dân trong vùng tự trồng, nuôi, hay hái trong vườn, trong rừng như lợn, măng khô, mộc nhĩ, nấm hương, mật ong, rau củ, đỗ tương... và không thể thiếu những đặc sản của người dân tộc Mông ở huyện Tủa Chùa đó là gà đen và rượu Mông Pê nấu từ ngô. Mặt hàng phổ biến nhất bày bán ở chợ vẫn là hàng thổ cẩm. Đồng bào mang đến chợ những bộ quần áo, chiếc váy, cái khăn, túi đeo chéo, đôi giày đều được thêu thủ công tỉ mỉ. Từng nét hoa văn, họa tiết trang trí trên trang phục vô cùng tinh xảo, cầu kỳ, màu sắc kết hợp hài hòa tạo nét riêng cho mỗi dân tộc.
Chị Hạng Thị Ly, xã Xá Nhè cho biết: Tôi và em gái hàng ngày tranh thủ sau thời gian làm rẫy ở nhà may trang phục để mang ra chợ bán. Cứ đến ngày chợ phiên, hai chị em lại mang những mặt hàng đẹp nhất để bán cho khách hàng. Các mặt hàng có giá từ 100.000-300.000 đồng, mỗi lần họp chợ cũng bán được vài triệu đồng. Nhờ vậy gia đình có tiền để mua đồ ăn và vật dụng trong nhà.
Không chỉ có đồng bào dân tộc ở địa phương, chợ phiên Xá Nhè còn có cả khách thập phương đến tham quan, khám phá. Chị Nguyễn Hải Yến, du khách đến từ Hà Nội cho biết: Lần đầu tiên tôi tham gia chợ phiên, thực sự rất thú vị. Ở đây có rất nhiều mặt hàng rất độc đáo, không thể mua ở miền xuôi. Tôi đã mua cho mình một chiếc áo của người Mông để về khoe với bạn bè.
Hiện nay, trên địa bàn huyện Tủa Chùa có 3 địa điểm tổ chức chợ phiên đó là tại xã Xá Nhè, xã Tả Sình Thàng và trung tâm thị trấn Tủa Chùa. Từ lâu, chợ phiên luôn là nét văn hoá không thể thiếu trong đời sống của bà con dân tộc vùng cao Tủa Chùa.
Chợ phiên không chỉ là nơi trao đổi, mua bán mà còn là ngày hội của bà con vùng cao. Bà con đi chợ để gặp gỡ, giao lưu sau một tuần lao động mệt nhọc. Chợ còn là nơi để các nam thanh nữ tú tìm đến nhau để rồi kết duyên. Chị em phụ nữ tụm năm, tụm ba chuyện trò vui vẻ, các chàng trai thì giắt lưng chiếc sáo, chiếc khèn. Đến khi gặp được cô gái ưng ý lại dùng tiếng khèn, tiếng sáo thay lời bày tỏ tình yêu. Sau một ngày tràn ngập tiếng nói cười, lúc mặt trời xế bóng cũng là lúc chợ tan, mọi người chia tay nhau trở về với công việc nương rẫy thường ngày, cùng hẹn nhau ở phiên chợ sau./.