Cùng hành động để chấm dứt tình trạng tảo hôn

Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai tới dự và phát biểu.

Tại Hội thảo, Ủy ban Dân tộc đã công bố kết quả điều tra thực trạng kinh tế - xã hội 53 dân tộc thiểu số năm 2015. Kết quả cho thấy, các dân tộc có tỷ lệ tảo hôn cao đồng thời cũng là các dân tộc có tỷ lệ hộ nghèo cao.

Tỷ lệ tảo hôn ở Việt Nam mặc dù đã giảm nhưng vẫn diễn ra phổ biến ở vùng nông thôn, miền núi, đặc biệt là tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Kết quả điều tra năm 2015 cho thấy, tỷ lệ tảo hôn trong dân tộc thiểu số là 26,6%, cao nhất là các dân tộc thiểu số sinh sống ở vùng khó khăn như dân tộc Mông, Xinh Mun, La Ha, Gia Rai, Raglay, Bru - Vân Kiều. Có tới 40 trong số 53 dân tộc thiểu số có tỷ lệ tảo hôn từ 20% trở lên, cá biệt có 6 dân tộc thiểu số có tỷ lệ tảo hôn từ 50 đến 60%.

Theo bà Nguyễn Thị Tư, Vụ trưởng Vụ Dân tộc thiểu số, Ủy ban Dân tộc, cần truyền thông tới đồng bào dân tộc bằng chính ngôn ngữ của họ vì nhận thức của đồng bào dân tộc thiểu số còn hạn chế, có dân tộc thiểu số không có ai đi học.

Bà Nguyễn Thị Tư cho biết, rất nhiều đồng bào dân tộc thiểu số không những “mù chữ” mà còn “mù” cả tiếng. Riêng ở Hà Giang có 28.000 phụ nữ (trong đó có trẻ em gái) bị “mù” chữ và trong đó có 18.000 phụ nữ “mù” cả tiếng. Nếu truyền thông bằng tiếng phổ thông thì sẽ không hiệu quả. Đã đến lúc cần xem xét lại truyền thông. Phải truyền thông bằng tiếng dân tộc để đồng bào hiểu được tảo hôn là vi phạm pháp luật. Truyền thông cần đi tới trái tim của đồng bào.

Tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến cho biết, tảo hôn xảy ra ở 63 tỉnh, thành trên cả nước. Tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống gây ra nhiều hệ lụy đối với bản thân, gia đình, gánh nặng cho xã hội. “Hiện có quá nhiều trẻ mang thai sớm, chưa hoàn thiện về giải phẫu và sinh lý, tâm lý đã bị ép buộc phải trở thành cha mẹ”, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến cảnh báo.

Theo Thứ trưởng Tiến, tảo hôn làm suy giảm số lượng và chất lượng dân số. Tầm vóc và tuổi thọ trung bình của các dân tộc ít người cũng đang thấp dần. Những vùng tảo hôn, tuổi thọ trung bình chỉ xấp xỉ 45 tuổi.

Bà Astrid Bant, Trưởng Đại diện Quỹ dân số Liên hợp quốc cho rằng, để giải quyết vấn đề tảo hôn trong dân tộc thiểu số cần ưu tiên thực hiện mục tiêu bình đẳng giới và chống phân biệt đối xử nam nữ.

“Vấn đề tảo hôn sẽ không được giải quyết nếu chúng ta không trao quyền cho thanh niên, đặc biệt là các trẻ em gái. Cần phải cải thiện sự tiếp cận với thông tin, trao cho các em cơ hội để được đi học, được cung cấp kiến thức về kỹ năng sống, sức khỏe tình dục và sinh sản; cho các em có không gian sống an toàn, cải thiện sinh kế và an sinh xã hội. Cần đảm bảo các em gái ngay cả khi đã kết hôn thì vẫn có nhiều lựa chọn và cơ hội tốt cho tương lai. Bên cạnh đó, cần thay đổi tư duy, thái độ của cha mẹ và cộng đồng, tìm ra những giải pháp dựa vào cộng đồng để ngăn chặn nạn tảo hôn”- bà Astrid Bant kiến nghị.

Phát biểu tại Hội thảo, Trưởng an Dân vận Trung ương Trương Thị Mai nêu rõ: thực trạng tảo hôn đã tác động nghiêm trọng đến cơ hội học tập, việc làm ổn định của trẻ em gái, đồng thời dẫn đến hệ quả trẻ em gái mang thai sớm khi cơ thể chưa phát triển toàn diện, ảnh hưởng không nhỏ đến thể chất và tinh thần, có thể dẫn đến bạo lực gia đình. Trên thực tế, tảo hôn đã tác động trực tiếp và gián tiếp đến sự phát triển kinh tế- xã hội, tạo thành vòng luẩn quẩn của đói nghèo, lạc hậu, làm suy giảm chất lượng dân số cũng như nguồn nhân lực.

Bà Trương Thị Mai nhấn mạnh, giảm thiểu, tiến tới xóa bỏ nạn tảo hôn là việc làm cấp thiết. Nhà nước cần đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu. Tiếp tục hỗ trợ sinh kế cho các gia đình, nhằm phát triển kinh tế xã hội, cải thiện đời sống người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Trong đó, phải dành ưu tiên nhiều hơn cho đồng bào dân tộc, những nơi có tỷ lệ tảo hôn cao. Các bộ, ngành Trung ương, các địa phương cần chủ động xây dựng kế hoạch, bố trí kinh phí thực hiện chính sách, đặc biệt là những nơi có nhóm dân tộc thiểu số có tỷ lệ tảo hôn; đồng thời lồng ghép với các chương trình chính sách đang triển khai.

Nhiều ý kiến tại Hội thảo cho rằng, để giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, thay đổi nhận thức là vấn đề mấu chốt. Về lâu dài cần đầu tư nhiều hơn nữa về kinh tế, giáo dục, y tế... nhằm nâng cao dân trí, thay đổi nhận thức của đồng bào dân tộc thiểu số, đặc biệt là thế hệ trẻ vượt qua áp lực của tập tục lạc hậu, từ đó có sự lựa chọn đúng đắn về hôn nhân. Cùng với đó cần phải có sự hợp tác chặt chẽ hơn ở tất cả các cấp. Điều này đòi hỏi tất cả các Bộ, ban, ngành ở tất cả các cấp, các tổ chức xã hội dân sự, cộng đồng quốc tế và Liên hợp quốc cùng hành động để chấm dứt tình trạng tảo hôn. Tất cả mọi người cần phải chung tay giúp mang lại ước mơ, hoài bão cho trẻ em.

Nhận rõ nguyên nhân của nạn tảo hôn là do phong tục tập quán, hạn chế về nhận thức và hiểu biết, thiếu sự can thiệp của cấp ủy, chính quyền một số địa phương, công tác tuyên truyền kém, khó khăn về điều kiện tự nhiên, nghèo đói và mặt trái của cơ chế thị trường, Việt Nam đã đề ra mục tiêu đến năm 2025 cơ bản ngăn chặn, đầy lùi tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số.