Lễ cầu mưa của người Lô Lô đen

Đồng bào Lô Lô có quan niệm “vạn vật hữu linh”, các hoạt động nông nghiệp trong đời sống do các vị thần điều hành. Trong số các vị thần có thần mưa, bởi vậy, lễ cầu mưa có lịch sử hình thành lâu đời, đến nay, vẫn được người Lô Lô bảo tồn và lưu giữ qua nhiều thế hệ.

Theo tín ngưỡng người Lô Lô, xã Kim Cúc (Bảo Lạc - Cao Bằng), lễ cầu mưa là một hoạt động dân gian quan trọng với cộng đồng, được tổ chức với ý nghĩa mang lại niềm tin với cộng đồng và gia đình, sẽ được thần linh, tổ tiên phù trợ để có mùa vụ mưa thuận, gió hòa, không bị hạn hán, mùa màng tươi tốt, thóc về đầy bồ, lúa về đầy kho, người dân, bản làng có cuộc sống thanh bình, không bị ốm đau, bệnh tật…Thông thường người dân làm Lễ cầu mưa vào các ngày lẻ trong tháng 3 âm lịch, được chủ lễ chọn ngày giờ đẹp để tổ chức, ngày hội có sự chung tay góp sức của cả cộng đồng.

Theo các già làng người Lô Lô, lễ cầu mưa không phải năm nào cũng làm mà chỉ tổ chức vào những năm thời tiết khắc nghiệt, khô hạn kéo dài, khi đó người dân trong vùng mới tập trung lại mời người đứng ra làm lễ.

Để chuẩn bị buổi lễ quan trọng của cộng đồng, mỗi nhà góp lễ vật, thực hiện phát quang bãi đất cao, thoáng, cạnh nương rẫy để làm lễ, phụ giúp chủ lễ trong quá trình làm lễ, phụ nữ đảm nhiệm công việc nấu nướng trong thời gian tổ chức lễ...

Lễ vật thường có lợn, chó, gà, 4 chén rượu, 4 chén nước, bánh kẹo, hoa quả, giấy bản… Nhạc cụ sử dụng trong Lễ có trống đồng và nhị.

Trong lễ, chủ lễ là người có uy tín, am hiểu luật tục, thuộc các bài cúng cổ truyền, trực tiếp điều hành, dẫn dắt buổi lễ của người dân bản làng.

Lễ cầu mưa tái hiện mối quan hệ giữa tự nhiên và con người, đã lưu giữ và trao truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác người Lô Lô.

Lễ cầu mưa gồm phần Lễ và phần Hội. Phần Lễ diễn ra các nghi thức do chủ Lễ tiến hành có sự chứng kiến của người dân bản làng. Nội dung bài khấn chuyển tải những ước nguyện của người dân tới các vị thần, hãy cho mưa để gieo hạt, trồng cây, trồng lúa lúa tốt, thóc gạo về đầy bồ, nuôi lợn lợn béo, vịt, gà đầy sân, người dân làng bản ấm no. Sau khi khấn xong thầy cúng sẽ đốt giấy bản ở bốn góc bàn, vảy rượu ra bốn phương tạ ơn trời đất.

Sau phần Lễ là phần Hội, dân bản quây quần chế biến đồ ăn từ mâm lễ vừa dâng cúng, cùng nhau ăn uống vui vẻ. Các cô gái, chàng trai xinh đẹp trong bộ trang phục truyền thống múa các điệu múa đặc sắc, hát vang những khúc hát dân ca đằm thắm. Các bà, các mẹ cùng nhau trò chuyện, chia sẻ những điều ước mong trong cuộc sống, lao động sản xuất.

Các thanh niên Lô Lô mời mọi người đến dự lễ ăn cơm, uống rượu chia vui với người dân bản làng.

Lễ cầu mưa tổng hòa những sắc màu văn hóa độc đáo của người Lô Lô khi kết hợp các loại hình dân ca, dân vũ, dân nhạc, trang phục truyền thống, nghệ thuật ẩm thực đa dạng…

Hấp dẫn nhất là những điệu múa trên nền nhạc trống đồng, những cô gái Lô Lô rạng ngời, nhịp nhàng, uyển chuyển nhảy theo nhịp trống hát những bài hát dân ca, kể lại lịch sử hình thành của dân tộc, ước mong về một mùa màng bội thu, no ấm, hạnh phúc cho xóm làng.

Hiện nay, đời sống xã hội, sản xuất nông nghiệp không còn phụ thuộc hoàn toàn vào thiên nhiên, đồng bào Lô Lô đã ứng dụng nhiều công nghệ vào sản xuất. Tuy nhiên những giá trị truyền thống vẫn được bà con gìn giữ và phát huy, qua đó góp phần vào sự đa dạng, phong phú của nền văn hóa cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam.