Công ước của Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982 với Việt Nam trong tình hình mới

PGS.TS Nguyễn Ngọc Hoà, Phó Giám đốc Học viện Chính trị Khu vực III phát biểu tại Hội thảo.

Sáng 23/11, tại TP Đà Nẵng, Học viện Chính trị Khu vực III tổ chức Hội thảo khoa học “Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 với Việt Nam trong tình hình mới”.

Đề dẫn Hội thảo do PGS.TS Nguyễn Ngọc Hoà, Phó Giám đốc Học viện Chính trị Khu vực III cho biết: Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982 là điều ước quốc tế quan trọng nhất về Luật Biển trên phạm vi toàn cầu. Sau 5 năm trù bị (1967 - 1972) và qua 9 năm thương lượng (1973 - 1982), ngày 10/12/1982, UNCLOS chính thức được ký kết; là văn kiện pháp lý quốc tế có giá trị phổ quát, giúp các quốc gia thiết lập trật tự pháp lý toàn diện, công bằng, hòa bình trên biển.

UNCLOS 1982 được xây dựng theo nguyên tắc “cả gói” (package deal), bao gồm tất cả mọi khía cạnh liên quan đến Luật Biển. UNCLOS 1982 bao gồm 17 phần với 320 điều khoản, 9 phụ lục, 4 nghị quyết kèm theo, chứa đựng 1.000 quy phạm pháp luật quốc tế. Đây là một văn kiện pháp lý quốc tế tổng hợp, toàn diện, bao hàm tất cả những nội dung quan trọng nhất trong luật pháp và thực tiễn quốc tế về biển và đại dương thế giới.

PGS.TS Nguyễn Ngọc Hoà khẳng định: UNCLOS 1982 là bản Công ước về Luật Biển hoàn thiện nhất và bao quát nhất cho đến nay của cộng đồng quốc tế, xác định những quy chế pháp lý của hầu hết các bộ phận thuộc biển và đại dương. Đây được xem là một bản hiến pháp mới về biển của cộng đồng quốc tế, ấn định các quyền và nghĩa vụ của các quốc gia, xác lập một trật tự pháp lý mới trên biển, đóng góp quan trọng vào tiến trình pháp điển hóa Luật Biển quốc tế. Các nguyên tắc của Luật Biển quốc tế được quy định trong UNCLOS 1982 bao gồm: nguyên tắc tự do biển cả; nguyên tắc đất thống trị biển; nguyên tắc sử dụng biển cả vì mục đích hòa bình; nguyên tắc vùng và tài nguyên thuộc vùng là di sản chung của nhân loại; nguyên tắc bảo vệ và khai thác hợp lý các sinh vật sống trên biển; nguyên tắc bảo vệ môi trường biển; nguyên tắc công bằng.

Nhấn mạnh vai trò to lớn của UNCLOS 1982, PGS.TS Nguyễn Ngọc Hoà cho rằng, văn bản này là cơ sở pháp lý quốc tế quan trọng hỗ trợ các quốc gia trong việc quản lý, khai thác, sử dụng và bảo vệ hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên biển cho sự phát triển bền vững của các thế hệ mai sau. Đây cũng là công cụ hữu hiệu để các quốc gia giải quyết tranh chấp phát sinh từ biển, góp phần bảo vệ hòa bình và an ninh quốc tế. “Việc đưa vào UNCLOS 1982 các điều khoản bắt buộc giải quyết các tranh chấp ở biển được coi là một bước tiến lớn của luật quốc tế nói chung và của Công ước Luật Biển năm 1982. Điều này phản ánh đúng xu thế của thời đại, thể hiện ý nguyện của các quốc gia có biển cũng như không có biển; và đã được nhiều đoàn đại biểu tham gia hội nghị của Liên hợp quốc về biển từ năm 1973 đến năm 1982 chấp nhận rộng rãi. Giải quyết các tranh chấp quốc tế bằng biện pháp hòa bình, không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế trở thành nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, của Hiến chương Liên hợp quốc và được thể hiện đậm nét trong Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982.” - PGS.TS Nguyễn Ngọc Hoà chia sẻ.

“Từ góc độ UNCLOS 1982, Biển Đông là khu vực đặc thù, chứa đựng tất cả các nội dung liên quan của UNCLOS 1982 như quốc gia ven biển, quốc gia quần đảo, nước không có biển, nước bất lợi về mặt địa lý, các vùng biển thuộc quyền tài phán quốc gia, vùng nước lịch sử, vùng đánh cá, phân định biển, vấn đề biển kín và nửa kín, eo biển quốc tế, hợp tác quản lý tài nguyên sinh vật, các đàn cá di cư xa và đàn cá xuyên biên giới, khai thác chung, bảo vệ môi trường biển, nghiên cứu khoa học biển, chống cướp biển, an toàn hàng hải, tìm kiếm cứu nạn... Các quy định của UNCLOS 1982 là cơ sở để các quốc gia trong khu vực Biển Đông kiềm chế và quản lý các nguy cơ đối với an ninh trên biển; là cơ sở để các bên đưa ra các yêu sách vùng biển hợp pháp, từ đó xác định được các quyền và nghĩa vụ của mình” - Phó Giám đốc Học viện Chính trị Khu vực III Nguyễn Ngọc Hoà thông tin; đồng thời khẳng định thêm: UNCLOS 1982 cũng thiết lập cơ chế hợp tác về bảo vệ môi trường, nghiên cứu khoa học biển, nghĩa vụ hợp tác giữa các quốc gia. Cơ chế giải quyết tranh chấp của UNCLOS 1982 có thể được vận dụng và tiến tới giải quyết tranh chấp, trong đó các quốc gia có nghĩa vụ đạt được giải pháp tạm thời trong khi tranh chấp chưa được giải quyết triệt để.

Các đại biểu tham dự Hội thảo “Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 với Việt Nam trong tình hình mới”.

Tại Hội thảo, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu và đại biểu tham dự đã tập trung thảo luận những nội dung chủ yếu như: Giá trị phổ quát của Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 trong thiết lập và duy trì trật tự pháp lý toàn diện, công bằng, hòa bình trên biển và đại dương; vai trò và trách nhiệm của những quốc gia thành viên trong tham gia và thực thi các quy định tại Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982; quá trình Việt Nam tham gia và thực hiện các nội dung Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982; những khó khăn và thách thức trong giải quyết các tranh chấp, khác biệt trên Biển Đông và thực thi các quy định của Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 về phân định biển giữa các quốc gia ven Biển Đông trong tình hình mới…/.