 |
| Tranh dân gian Đông Hồ “Đám cưới chuột” (Nguồn: thoibaonganhang.vn) |
Tranh chuột ngày xưa….
Nói đến tranh chủ đề về chuột ngày xưa không thể không nhắc tới bức tranh nổi tiếng trong dòng tranh Đông Hồ “Đám cưới chuột”. Một bức tranh châm biếm, giản dị nhưng ẩn ý sâu xa và mang đậm bản sắc dân tộc.
Bức tranh được chia làm hai phần với 12 con chuột và một con mèo. Phía trên là cảnh chuột dâng lễ cho mèo. Con mèo được vẽ ở góc tầng trên phía tay mặt, rất to, oai vệ đang đưa tay ra nhận lễ vật. Với bốn con chuột, con đi đầu hai tay dâng lên một con chim. Cong người, đuôi gập lại trông vẻ sợ sệt. Con thứ hai xách một con cá đang tiến theo sau. Mắt nhìn con mèo vẻ khép nép sợ sệt không kém gì con đầu. Hai con đi cuối thổi kèn nhưng ở tư thế đề phòng bất trắc, khi có chuyện là “vọt” nhanh.
Phía dưới là cảnh đón dâu với tám con chuột. Dẫn đầu là con chuột đực, đầu đội mũ cánh chuồn. Ngồi trên lưng ngựa hồng, quay nhìn về sau vẻ mặt vênh lên tự đắc. Bởi vì đỗ tiến sĩ vinh quy lại cưới được vợ đẹp. Theo hầu phía sau là một con chuột đen cầm lọng. Và một con chuột cầm biển đề hai chữ “nghinh hôn”. Con cầm lọng vẻ nghiêm trang, con cầm biển thì tinh nghịch luôn quay đầu trở lại nhìn kiệu cô dâu.
Bốn con chuột khác thì khiêng kiệu, 2 con nhìn lại phía sau. Cô dâu chuột ngồi trong kiệu cũng vấn khăn, mặc áo gấm. Nhìn chồng đang cưỡi ngựa đi phía trước vẻ tự hào mãn nguyện.
Bằng bức tranh đám cưới giản dị, gồm 2 tuyến nhân vật chính là chuột và mèo, dân gian xưa muốn phản ánh những góc khuất của xã hội phong kiến ngày xưa và đặc biệt muốn đả khích bọn quan tham, ức hiếp dân lành. Ngoài ý nghĩa châm biếm, đả kích, bức tranh còn phản ánh nét văn đẹp hóa dân tộc và ý nghĩa cộng sinh cùng phát triển của người xưa.
 |
| Tranh chuột của họa sĩ Tào Linh (Ảnh: Họa sĩ cung cấp) |
…. Và ngày nay
Trong xã hội hiện đại, các họa sĩ lại khai thác tranh chuột ở góc độ khác. Do đặc thù, nhiều nghệ sĩ cho rằng ngày Tết, vẽ tranh về chuột cho đẹp, cho ra không khí xuân rất khó vì vậy mà cũng ít nghệ sĩ dám thử sức với đề tài này. Tuy vậy họa sĩ Tào Linh, Lê Thiết Cương vẫn dũng cảm thử sức và có vẻ rất thành công với đề tài này.
Nếu như họa sĩ Lê Thiết Cương có duy nhất bức tranh nổi tiếng thể hiện cái nhìn hết sức nhân văn là chuột chạy dưới chân phật thì họa sĩ Tào Linh lại có tới 30 bức tranh về chuột hết sức lý thú. Có lẽ do chuột chính là con giáp của anh nên anh có nhiều cảm hứng sáng tác với con giáp này.
Bằng lối vẽ lập thể với những đường nét đơn giản, khúc chiết, quyện hòa với sắc ấm áp Tào Linh đã tạo ra những chú chuột dễ thương, tươi vui và đầy không khí xuân.
Đặc biệt hưởng ứng quy định cấm lái xe khi uống rượu bia, họa sĩ Đặng Mậu Tựu cùng các họa sĩ khác đã có chùm tranh "Canh Tý gác chuột thử cồn" trên các chất liệu như sơn mài, acrylic, nghệ thuật trúc chỉ.
Bằng lối vẽ hài ước, những con chuột qua góc nhìn của họa sĩ Đặng Mậu Tựu và những người bạn hết sức dí dỏm, hài hước nhưng cũng rất gần gũi, dễ thương.
Như vậy, bằng nhiều hình thức khác nhau và dưới góc nhìn cũng khác nhau nhưng các họa sĩ đã rất sáng tạo khi mượn hình ảnh chuột để kể chuyện cuộc sống, tuyền tải tâm tư, tình cảm, quan điểm nhân sinh quan rất sinh động và ý nghĩa./.