Quan hệ Việt Nam - Ấn Độ ngày càng phát triển sâu rộng và thực chất

Đó là nhận định của Đại sứ đặc mệnh toàn quyền nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam Phạm Sanh Châu trong cuộc trao đổi với phóng viên Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam nhân dịp đón Tết cổ truyền Kỷ Hợi 2019.

 Phóng viên (PV): Thưa Đại sứ, Việt Nam và Ấn Độ chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1972. Kể từ đó đến nay, mối quan hệ giữa hai nước đã không ngừng phát triển trên mọi lĩnh vực. Đại sứ đánh giá thế nào về sự phát triển của quan hệ Việt Nam - Ấn Độ, đặc biệt kể từ khi hai nước nâng cấp quan hệ từ Đối tác Chiến lược lên Đối tác Chiến lược Toàn diện vào tháng 9/2016?

Đại sứ Phạm Sanh Châu: Trong hơn hai năm qua, quan hệ Việt Nam và Ấn Độ có bước phát triển vượt bậc. Quan hệ chính trị giữa hai nước đến độ tin cậy rất cao thông qua trao đổi chuyến thăm cấp cao liên tục. Năm chuyến thăm cấp cao trong vòng 2 năm là điều hiếm xảy ra trong quan hệ song phương không chỉ giữa Việt Nam và Ấn Độ mà cả với các nước khác. Đó là chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Narendra Modi (9/2016) và Tổng thống Ram Nath Kovind (11/2018) và chuyến thăm Ấn Độ của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân (12/2016),  Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc (1/2018) và cố Chủ tịch nước Trần Đại Quang (3/2018). Chuyến thăm Ấn Độ tháng 7/2017 của Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh với việc ký kết Chương trình Hành động triển khai quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện giai đoạn 2017-2020 cũng là một sự kiện quan trọng. Trong các chuyến thăm trên, hai bên đã ký kết hơn 20 thỏa thuận hợp tác bao trùm trên tất cả các lĩnh vực như kinh tế, quốc phòng – an ninh, nông nghiệp, truyền thông, công nghệ thông tin, y tế, giáo dục…

Hợp tác quốc phòng - an ninh được nâng lên tầm cao nhất từ trước tới nay, tiếp tục là điểm sáng nổi bật trong quan hệ hai nước. Các chuyến thăm lẫn nhau của Bộ trưởng, Thứ trưởng Quốc phòng, Tư lệnh Lục quân, Hải quân… diễn ra với mức độ thường xuyên. Các cơ chế Đối thoại cấp Thứ trưởng Quốc phòng, Nhóm hợp tác quốc phòng song phương… tiếp tục duy trì tốt. Nội dung hợp tác không chỉ ở mức độ chia sẻ thông tin, giúp đỡ đào tạo nâng cao năng lực, mua bán vũ khí mà còn tiến tới hợp tác sản xuất thiết bị quân sự. Hai bên đang thúc đẩy thực hiện các gói tín dụng của Ấn Độ, bao gồm gói 100 triệu USD đóng tàu tuần tra cao tốc cho Việt Nam và sớm ký Hiệp định khung về sử dụng gói tín dụng 500 triệu USD cho công nghiệp quốc phòng. Trong năm 2018, hai bên lần đầu tiên tiến hành huấn luyện hải quân chung, lần đầu tiên tàu Cảnh sát biển Việt Nam đến thăm Ấn Độ… Có thể nói Ấn Độ trở thành đối tác quốc phòng quan trọng nhất của Việt Nam.

Quan hệ kinh tế giữa hai nước khởi sắc mạnh mẽ với tốc độ tăng trưởng thương mại song phương trung bình hàng năm của hai nước đạt từ 35 đến 40%. Kim ngạch thương mại hai chiều trong năm 2018 đạt 10,69 tỷ USD, tăng gấp 2 lần so với năm 2016. Đặc biệt xuất khẩu từ Việt Nam sang Ấn Độ tăng mạnh, từ 2,68 tỷ USD năm 2016 lên 6,54 tỷ USD năm 2018. Ấn Độ đã trở thành một trong 12 đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam hiện nay.

Về hợp tác đầu tư, tính đến hết tháng 11/2018, Ấn Độ hiện có 206 dự án đầu tư vào Việt Nam tập trung chủ yếu trong các lĩnh vực viễn thông, công nghệ thông tin, dược phẩm, thiết bị điện... Tổng số vốn đạt 877,48 triệu USD, đứng thứ 26 (tăng 1 bậc so với 2017) trong tổng số 129 quốc gia và lãnh thổ có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) lớn vào Việt Nam tính theo vốn đăng ký. Việt Nam hiện có 8 dự án đầu tư sang Ấn Độ với tổng vốn đăng ký là 6,16 triệu USD, chủ yếu trong lĩnh vực phân phối các sản phẩm thức ăn gia súc, vật liệu xây dựng, xuất khẩu mỹ phẩm, các sản phẩm tin học.

Ngoại giao văn hóa, giao lưu nhân dân diễn ra sôi động chưa từng có, không chỉ phủ sóng Thủ đô New Delhi mà các thành phố khác của Ấn Độ. Hàng loạt sự kiện văn hóa đã được tổ chức trong hai năm qua như triển lãm tranh, ảnh, liên hoan phim, quảng bá ẩm thực, lập Góc Việt Nam… Các hoạt động được đổi mới liên tục nhằm đáp ứng nhu cầu tiếp cập đa dạng của công chúng Ấn Độ. 

PV: Hợp tác kinh tế - thương mại là một trong những trụ cột chính của quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Việt Nam - Ấn Độ. Hai nước phấn đấu sớm nâng kim ngạch thương mại song phương lên 15 tỷ USD vào năm 2020. Theo Đại sứ, hai nước cần triển khai các chương trình, hành động cụ thể gì để đạt được mục tiêu trên?

Đại sứ Phạm Sanh Châu: Trước đây, Việt Nam là nước nhập siêu lớn từ Ấn Độ, thâm hụt thương mại cao gấp gần 10 lần giá trị xuất khẩu, tuy nhiên, trong thời gian gần đây chúng ta đã xuất siêu với biên độ ngày càng lớn.

Hai nước còn nhiều tiềm năng phát triển thương mại. Ấn Độ nhập khẩu nhiều các loại thiết bị máy móc, đồ điện tử, sắt thép, hóa chất từ Việt Nam. Trong khi đó Việt Nam nhập nhiều sản phẩm bông, nguyên liệu cho ngành dệt may và nguyên liệu cho ngành chế biến nông nghiệp và thức ăn gia súc từ Ấn Độ.

Việt Nam và Ấn Độ có thể hợp tác trong các lĩnh vực thế mạnh như nông nghiệp, dệt may, da giầy, năng lượng tái tạo, dược phẩm y tế... Việt Nam có thể hợp tác, cùng học hỏi kinh nghiệp của Ấn Độ trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, xử lý môi trường nuôi tôm, chuyển giao công nghệ, phát triển năng lượng gió, năng lượng mặt trời... Ngược lại, Ấn Độ cũng muốn học hỏi từ Việt Nam trong các lĩnh vực nông nghiệp, phát triển ngành thủ công mỹ nghệ…

Trong hai năm qua, Đại sứ quán hai nước đã phối hợp với các cơ quan bộ ngành tổ chức khoảng 100 chương trình xúc tiến thương mại trong tất cả các lĩnh vực như máy móc thiết bị, đồ diện tử, dệt may, da giày, sắt thép, hóa chất, nông sản thực phẩm, trái cây… đồng thời tổ chức các buổi gặp gỡ doanh nghiệp, giao thương nhân chuyến đi của Lãnh đạo cấp cao, có thể nói, đây là những hoạt động quan trọng giúp thương mại tăng trưởng nhanh chóng.

Để đạt được mục tiêu 15 tỷ USD, hai nước cần thiết lập cơ chế đối thoại giữa Chính phủ với Chính phủ, Chính phủ với doanh nghiệp và doanh nghiệp với doanh nghiệp tạo ra diễn đàn để tháo gỡ khó khăn, chia sẻ quan điểm, tầm nhìn chiến lược về hợp tác phát triển, tổ chức thêm nhiều các chương trình xúc tiến thương mại, đồng thời các doanh nghiệp hai nước cũng cần chủ động hơn trong việc thúc đẩy hợp tác.

PV: Có ý kiến cho rằng, quan hệ hữu nghị truyền thống Việt Nam – Ấn Độ khởi nguồn từ những mối giao lưu về văn hóa, lịch sử, tôn giáo… Vì vậy, trong năm qua, Đại sứ quán Việt Nam tại Ấn Độ đã tích cực tổ chức nhiều hoạt động ngoại giao văn hóa, giao lưu nhân dân… Những hoạt động trên có ý nghĩa như thế nào trong việc làm sâu sắc hơn nữa mối quan hệ hữu nghị truyền thống Việt Nam - Ấn Độ, thưa Đại sứ?

Đại sứ Phạm Sanh Châu: Như tôi đã đề cập, Đại sứ quán muốn mở rộng biên giới của các hoạt động ngoại giao văn hóa, giao lưu nhân dân, không chỉ tập trung vào Thủ đô mà các bang khác của đất nước rộng lớn này. Chẳng hạn như lễ kỷ niệm ngày sinh nhật Chủ tịch Hồ Chí Minh đã được tổ chức tại Bhubaneswar, bang Odissa; Roadshow du lịch tại các thành phố như Kolkata, Mumbai…

Các hoạt động cũng không dừng lại ở các lĩnh vực truyền thống như điện ảnh, âm nhạc mà mở rộng ra các lĩnh vực mới. Đó là lý do mà năm qua có nhiều dấu ấn “lần đầu tiên” như Chủ tịch nước nói chuyện với giới tinh hoa Ấn Độ; chương trình Những ngày Việt Nam với Triển lãm tranh ảnh, Liên hoan phim và Hội trại tranh; mở Phòng sách Việt Nam với hàng trăm đầu sách; lập Trung tâm Nghiên cứu Việt Nam nhằm tăng cường trao đổi học thuật; chương trình Đại sứ tương tác với học sinh Ấn Độ; Hội thảo Truyền thông văn hóa; Giao lưu Y học cổ truyền….

Những chương trình như thế đã góp phần quảng bá hình ảnh Việt Nam với bạn bè Ấn Độ, giúp bạn bè Ấn Độ hiểu hơn về Việt Nam và ngược lại, cũng giúp chúng ta hiểu hơn về bạn. Trên thực tế, hai bên vẫn chưa có thông tin đúng và nhiều về nhau, làm hạn chế sự hợp tác song phương. Do đó, việc tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau sẽ giúp hai bên xích lại gần nhau hơn, tạo ra các cơ hội hợp tác không giới hạn…

PV: Từ những thành tựu đã đạt được của mối quan hệ Việt Nam - Ấn Độ cũng như những thế mạnh của hai nước, theo Đại sứ, trong thời gian tới hai nước sẽ cần tăng cường hợp tác trên những lĩnh vực gì để góp phần đưa mối quan hệ song phương đi vào chiều sâu và hiệu quả hơn nữa?

Đại sứ Phạm Sanh Châu: Quan hệ Việt Nam - Ấn Độ có nền tảng vững chắc từ truyền thống hữu nghị, sự tin cậy chính trị và sự hội tụ chiến lược trong bàn cờ thế giới. Tiềm năng hợp tác song phương rất lớn trong bối cảnh cả hai đang là hai nền kinh tế phát triển năng động, thuộc hàng nhanh nhất thế giới và đều đang tích cực cải cách mở cửa, tận dụng các cơ hội trong chuỗi giá trị toàn cầu. Cho nên, không có gì ngăn cản được hai nước làm sâu sắc ý nghĩa chiến lược của mối quan hệ này và đưa quan hệ phát triển thực sự toàn diện hơn nữa. 

Hợp tác khoa học và công nghệ là lĩnh vực hợp tác nhiều tiềm năng và được lãnh đạo hai bên quan tâm thúc đẩy phát triển. Ấn Độ đã và đang nổi lên là một quốc gia có tiềm năng lớn về khoa học và công nghệ ở châu Á với nhiều thành tựu nổi bật trong các lĩnh vực nghiên cứu và đổi mới công nghệ. Chính phủ Việt Nam đang tập trung thúc đẩy hợp tác trong một số lĩnh vực công nghệ then chốt như công nghệ thông tin ứng dụng trong các dây chuyền sản xuất, công nghệ sinh học ứng dụng trong nông nghiệp và bào chế dược phẩm, công nghệ vật liệu trong đó có vật liệu nano, công nghệ môi trường và các quy trình công nghệ xử lý khác trong lĩnh vực công nghiệp và nông nghiệp. So với nền tảng phát triển khoa học công nghệ tương đối cao của Ấn Độ thì phía Việt Nam chưa tận dụng được thế mạnh của Ấn Độ, mức độ hợp tác hai bên chưa cao.

Ngoài ra, tiềm năng phát triển du lịch giữa hai nước là rất lớn. Năm ngoái có khoảng 150.000 du khách Ấn Độ đến Việt Nam, tăng so với các năm trước song vẫn còn rất nhỏ bé so với dân số của Ấn Độ. Trong khi đó, khách Việt Nam đến Ấn Độ vào khoảng 20.000, phần lớn là hành hương đất Phật, tham quan các di tích văn hoá Ấn Độ, di sản UNESCO và di tích cổ. Do đó, thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực du lịch, nhanh chóng tạo thuận lợi để mở đường bay thẳng giữa hai nước là một trọng tâm công tác của Đại sứ quán.

PV: Tết cổ truyền Kỷ Hợi 2019, Đại sứ quán Việt Nam tại Ấn Độ tổ chức những hoạt động gì nhân dịp đón Năm mới?

Đại sứ Phạm Sanh Châu: Có hai sự kiện văn hóa nổi bật trong dịp Năm mới của Đại sứ quán, đó là quảng bá hình ảnh áo dài truyền thống của Việt Nam và cuộc thi văn nghệ dành cho cộng đồng người Việt đang sinh sống tại Ấn Độ. Như thường lệ, Đại sứ quán đã tổ chức nấu bánh chưng và chuẩn bị các món ăn thuần Việt nhằm mang lại cho tập thể cán bộ nhân viên cũng như cộng đồng tại đây một cái Tết thật ấm cúng và sum vầy.

Nhân dịp Xuân Kỷ Hợi, tôi xin chúc độc giả Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam một Năm mới thật thành công và hạnh phúc!

PV: Xin trân trọng cảm ơn Đại sứ!