Nhận lời mời của Tổng thống Hợp chúng quốc Hoa Kỳ Joseph Robinette Biden Jr., Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính sẽ cùng Lãnh đạo các nước ASEAN dự Hội nghị Cấp cao đặc biệt kỷ niệm 45 năm quan hệ ASEAN - Hoa Kỳ trong hai ngày 12 - 13/5/2022 tại Thủ đô Washington D.C., Hoa Kỳ.
 |
| Ảnh minh họa: Asean.usmission.gov |
Quan hệ đối thoại ASEAN - Hoa Kỳ chính thức thiết lập năm 1977 và nâng cấp lên Đối tác Chiến lược tại Hội nghị Cấp cao ASEAN - Hoa Kỳ lần 3 ngày 21/11/2015. Hoa Kỳ thành lập Phái đoàn Đại diện thường trực tại ASEAN vào tháng 6/2010 và cử Đại sứ chuyên trách tại ASEAN vào tháng 4/2011.
Quan hệ ASEAN - Hoa Kỳ bao gồm các cơ chế như Hội nghị Cấp cao thường niên, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao (PMC) ASEAN - Hoa Kỳ, Đối thoại ASEAN - Hoa Kỳ cấp Thứ trưởng Ngoại giao/Quan chức Cao cấp (SOM), Ủy ban Hợp tác chung (JCC), và các hội nghị, cuộc họp hợp tác chuyên ngành các cấp...ASEAN và Hoa Kỳ triển khai hợp tác toàn diện trên tất cả các lĩnh vực chính trị - an ninh, kinh tế, văn hóa - xã hội và hợp tác phát triển, hiện dựa trên Kế hoạch Hành động ASEAN - Hoa Kỳ giai đoạn 2021 - 2025.
Ngoài các Hội nghị Cấp cao thường niên từ năm 2013, hai bên đã tổ chức Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN - Hoa Kỳ (Sunnylands, Hoa Kỳ, tháng 2/2016), Hội nghị Cấp cao kỷ niệm 40 năm Quan hệ Đối thoại ASEAN - Hoa Kỳ (Manila, 13/11/2017).
Về chính trị - an ninh, Hoa Kỳ tham gia đầy đủ và đóng góp tích cực vào các cơ chế, khuôn khổ hợp tác do ASEAN chủ trì như ASEAN - Hoa Kỳ, Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS), Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN Mở rộng (ADMM+); cam kết ủng hộ đoàn kết, thống nhất và vai trò trung tâm của ASEAN. Hoa Kỳ tham gia Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC) tháng 7/2009.
Hai bên đẩy mạnh hợp tác ứng phó các thách thức an ninh phi truyền thống như hợp tác an ninh biển, chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia, an ninh mạng…; tổ chức Diễn tập Hàng hải ASEAN - Hoa Kỳ lần đầu tiên tháng 9/2019, Đối thoại Chính sách mạng ASEAN - Hoa Kỳ lần đầu tiên tháng 10/2019.
Về kinh tế, Hoa Kỳ hiện là đối tác thương mại lớn thứ 2 và nhà đầu tư FDI lớn nhất của ASEAN với tổng kim ngạch thương mại đạt 308,3 tỷ USD và tổng FDI vào ASEAN đạt 34,7 tỷ USD vào năm 2020. Các Hội nghị Tham vấn cấp Bộ trưởng Kinh tế và các Quan chức Cao cấp về Kinh tế ASEAN - Hoa Kỳ được tổ chức thường niên nhằm thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư hai bên.
Hợp tác kinh tế, thương mại hai bên hiện được triển khai thông qua Thỏa thuận Khung về Thương mại và Đầu tư ASEAN - Hoa Kỳ (TIFA) và Chương trình làm việc về Sáng kiến hợp tác kinh tế mở rộng (E3), tập trung thúc đẩy hỗ trợ thương mại, phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, sáng tạo và kinh tế số…
Hoa Kỳ triển khai Sáng kiến Kết nối ASEAN - Hoa Kỳ (US-ASEAN Connect) và tổ chức các chương trình Hội thảo thương mại ASEAN - Hoa Kỳ và Chương trình thực tập ASEAN - Hoa Kỳ nhằm tăng cường trao đổi, hợp tác giữa các nhà khởi nghiệp, doanh nghiệp, nhà đầu tư cũng như tạo cơ hội cho sinh viên ASEAN có kinh nghiệm làm việc, thực tập tại các công ty Hoa Kỳ. Các Bộ trưởng Kinh tế ASEAN tổ chức nhiều Roadshow tại Hoa Kỳ từ năm 2013. Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN (USABC) đóng vai trò quan trọng hỗ trợ các doanh nghiệp hoạt động ở khu vực Đông Nam Á.
Hàng năm, đại diện Ngân hàng Trung ương và Bộ Tài chính của các nước ASEAN tổ chức họp với đại diện Bộ Tài chính Hoa Kỳ. Hai bên cũng đã triển khai một số Đối thoại chuyên ngành về Công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) và hàng không. Hoa Kỳ cam kết hỗ trợ ASEAN tăng cường năng lực phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ, khởi nghiệp trẻ và tăng quyền phụ nữ.
Về văn hóa - xã hội, Hai bên cam kết thúc đẩy trao đổi văn hóa và giao lưu nhân dân, giáo dục, phát triển nguồn nhân lực, tăng cường hợp tác về quản trị tốt, nhân quyền và tôn giáo, chống tham nhũng, bảo vệ quyền lợi lao động di cư và tăng quyền phụ nữ. Hoa Kỳ đang triển khai nhiều chương trình phát triển, kết nối con người như: Sáng kiến Lãnh đạo trẻ Đông Nam Á (YSEALI); Chương trình thanh niên tình nguyện ASEAN; Chương trình kết nối Mekong qua Giáo dục và Đào tạo (COMET)...
Về hợp tác phát triển, Hoa Kỳ triển khai 02 chương trình hợp tác là Tăng trưởng bao trùm trong ASEAN thông qua Sáng tạo, Thương mại và Thương mại điện tử (IGNITE) và Đối tác về Tối ưu hóa hợp tác khu vực trong khuôn khổ Cộng đồng Chính trị An ninh và Văn hóa - Xã hội (PROSPECT). Tháng 9/2020, Ban Thư ký ASEAN và USAID đã ký Hiệp định hợp tác phát triển khu vực (RCDA) nhằm hỗ trợ triển khai hiệu quả các chương trình, hoạt động hợp tác phát triển giữa hai bên.
Về ứng phó COVID-19 và thúc đẩy phục hồi, ASEAN và Hoa Kỳ chủ động, tích cực phối hợp ứng phó dịch bệnh COVID-19 ngay khi mới bùng phát, đề xuất và tổ chức nhiều hoạt động chia sẻ thông tin kinh nghiệm, nâng cao năng lực, hỗ trợ nhau khắc phục những hậu quả kinh tế - xã hội của dịch bệnh, thúc đẩy phục hồi toàn diện và bền vững.
Hai bên đã phối hợp tổ chức Hội nghị trực tuyến các Quan chức Cao cấp liên ngành ASEAN - Hoa Kỳ về các tình huống y tế công cộng khẩn cấp (ngày 1/4/2020); Hội nghị trực tuyến đặc biệt các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN - Hoa Kỳ về COVID-19 ngày 23/4/2020; Hội nghị trực tuyến Bộ trưởng Y tế ASEAN - Hoa Kỳ ngày 30/4/2020; và các cuộc họp kỹ thuật, nhóm công tác khác nhau…
Hoa Kỳ công bố các đề xuất, sáng kiến hợp tác hỗ trợ ASEAN ứng phó COVID-19 như Sáng kiến Tương lai Y tế ASEAN, lập Nhóm Đặc trách Phòng chống và Kiểm soát Bệnh truyền nhiễm, lập Mạng lưới các chuyên gia y tế ASEAN-Hoa Kỳ; công bố đóng góp 500.000 USD của Hoa Kỳ cho Quỹ ASEAN Ứng phó COVID-19 và cam kết hỗ trợ ASEAN triển khai Khung Phục hồi Tổng thể ASEAN (ACRF). Đến cuối năm 2021, Hoa Kỳ công bố đã cung cấp hơn 42 triệu liều vắc xin và hỗ trợ hơn 200 triệu USD cho các nước ASEAN nhằm ứng phó COVID-19.
Nhân chuyến thăm của Phó Tổng thống Kamala Harris đến Việt Nam ngày 24 - 26/8/2021, Hoa Kỳ đã tổ chức Lễ khai trương Văn phòng Trung tâm Kiểm soát và Phòng chống Dịch bệnh (CDC) của Hoa Kỳ tại khu vực Đông Nam Á tại Hà Nội vào ngày 25/8/2021.
Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN - Hoa Kỳ nhân kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ hai bên sẽ diễn ra từ ngày 12-13/5/2022 tại Washington D.C, Hoa Kỳ. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhận lời mời của Tổng thống Hoa Kỳ Joseph Robinette Biden Jr., sẽ dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam dự Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN - Hoa Kỳ. Hiện nay, ASEAN và Hoa Kỳ đang gấp rút hoàn tất các công tác liên quan chuẩn bị cho Hội nghị Cấp cao đặc biệt.
Hiện ASEAN và Hoa Kỳ đang trao đổi, thống nhất chương trình nghị sự của các hoạt động, cuộc họp. Dự kiến, Lãnh đạo các nước ASEAN và Tổng thống Hoa Kỳ sẽ cùng nhìn lại và đánh giá tổng thể chặng đường quan hệ đối tác hai bên trong 45 năm qua và đề ra những định hướng quan trọng phát triển quan hệ ASEAN - Hoa Kỳ trong thời gian tới, đồng thời dành thời gian trao đổi về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm. Trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao đặc biệt, ASEAN và Hoa Kỳ cũng sẽ có các phiên thảo luận riêng, chuyên sâu về những nội dung hợp tác cùng quan tâm như kinh tế, thương mại, đầu tư, hợp tác và an ninh biển, ứng phó và phục hồi sau đại dịch, ứng phó biến đổi khí hậu, năng lượng, khoa học công nghệ, phát triển cơ sở hạ tầng bền vững….
Dự kiến, Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN - Hoa Kỳ sẽ thông qua văn kiện Tuyên bố Tầm nhìn chung, phản ánh các kết quả của Hội nghị, nhấn mạnh các thành quả quan trọng đạt được trong 45 năm quan hệ ASEAN - Hoa Kỳ và khẳng định các định hướng thúc đẩy quan hệ hai bên trong thời gian tới.
Phát huy tinh thần chủ động, tích cực và có trách nhiệm, đoàn Việt Nam sẽ tham dự đầy đủ, phù hợp tại các hoạt động trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao đặc biệt lần này, đóng góp vào các nội dung thảo luận, trao đổi trên tinh thần chân thành, tin cậy và hợp tác, góp phần thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - Hoa Kỳ phát triển lên tầm cao mới vì hoà bình, ổn định và thịnh vượng bền vững trong khu vực và trên thế giới./.