Thái Bình là một tỉnh đồng bằng ven biển, trong đó có 107.000 ha đất canh tác nông nghiệp; dân số 1,8 triệu người với 90% sống ở nông thôn, ngành nông nghiệp giữ vị trí quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội của tỉnh; tỷ trọng nông nghiệp chiếm 33,6% trong cơ cấu tổng sản phẩm GDP của tỉnh.
Tiếp tục đưa hoạt động của các HTX hoạt động theo Luật HTX 2012 là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của phát triển kinh tế tập thể tỉnh Thái Bình thời gian tới (Ảnh: BT)
Trong đó, kinh tế hợp tác với hợp tác xã là một thành phần kinh tế quan trọng của tỉnh. Những năm gần đây HTX nông nghiệp tỉnh không ngừng có những bước phát triển để phù hợp với lực lượng sản xuất mới. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 329 HTX hoạt động trong lĩnh vực nông lâm thủy sản, trong đó HTX xếp loại giỏi chiếm 27,7%; loại khá chiếm 53,1%; loại trung bình chiếm 16,1%; loại yếu chiếm 3,2%. Nhìn chung hoạt động của các HTX đã thể hiện được vai trò quan trọng trong việc chuyển tải, hướng dẫn, tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đến nông dân; chuyển giao kỹ thuật vào sản xuất; thúc đẩy chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi.
Triển khai thực hiện Luật Hợp tác xã năm 2012 và Chỉ thị số 19/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về đẩy mạnh triển khai Luật HTX; tỉnh Thái Bình đã ban hành Kế hoạch số 61/KH-UBND ngày 18/12/2014 về chuyển đổi các HTX nông nghiệp hoạt động theo Luật HTX năm 2012 của tỉnh giai đoạn 2014-2016, triển khai Kế hoạch 61 của UBND tỉnh, Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố thành lập Ban chỉ đạo chuyển đổi HTX nông nghiệp.
Quá trình triển khai Luật Hợp tác xã 2012 tại tỉnh, bước đầu cho thấy, cơ chế tổ chức, quản lý và nội dung hoạt động của HTX được củng cố, từng bước hoàn thiện theo Luật HTX; các dịch vụ được mở rộng về số lượng và quy mô với nhiều loại hình sản phẩm, dịch vụ đáp ứng được nhu cầu sản xuất, tạo điều kiện cho kinh tế hộ phát triển. Bước đầu đã hình thành xu thế hợp tác, liên kết giữa HTX với các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác để nâng cao chất lượng sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, trong đó, HTX đã liên kết với doanh nghiệp xây dựng 143 cánh đồng lớn với diện tích trên 6.000ha.
Tuy nhiên, hoạt động của các HTX trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhiều khó khăn, cụ thể, công tác quản lý Nhà nước đối với HTX theo Luật HTX 2012 chưa được triển khai đầy đủ ở các cấp; công tác quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế tập thể chưa được chú trọng quan tâm đúng mức, chưa tổ chức sơ kết, tổng kết ở từng địa phương, từng lĩnh vực để rút kinh nghiệm; chưa có kế hoạch cụ thể trong công tác kiểm tra, giám sát tổ chức thực hiện các cơ chế chính sách phát triển kinh tế tập thể dẫn đến việc thực hiện đầu tư cho lĩnh vực này còn chưa kịp thời,đồng bộ. Vẫn còn thiếu các điều kiện cơ bản cho HTX phát triển như vốn, cơ sở, vật chất, kinh phí đào tạo bồi dưỡng nâng cao năng lực cán bộ quản lý HTX. Các văn bản hướng dẫn dưới Luật ban hành chậm gây lúng túng, khó khăn cho các HTX trong việc chuyển đổi hình thức hoạt động theo Luật mới.
Nguyên nhân của những yếu kém, tồn tại trên do cơ chế quản lý chưa kịp đổi mới để thích nghi với cơ chế thị trường. Sản xuất của hộ xã viên hiện nay còn mang tính tự cung, tự cấp, lực lượng lao động thiếu, sản xuất hàng hóa chưa phát triển nên nhu cầu hợp tác chưa cao, cơ sở vật chất kỹ thuật của HTX nghèo nàn và xuống cấp. Một số chính sách của Nhà nước hỗ trợ, khuyến khích phát triển về kinh tế hợp tác và HTX còn bất cập, chưa phù hợp với thực tế vùng miền, thiếu đồng bộ.
Mặt khác, các cấp, các ngành và HTX chưa có chính sách thu hút cán bộ quản lý, cán bộ khoa học kỹ thuật về làm việc cho HTX, chưa có chính sách khuyến khích cán bộ có kinh nghiệm công tác ổn định lâu dài trong HTX; thu nhập của cán bộ HTX còn quá thấp nên chưa khuyến khích, động viên được sự nhiệt tình gắn bó của cán bộ với HTX. Bên cạnh đó, một số địa phương chưa nhận thức đầy đủ vị trí, vai trò và tính tất yếu khách quan của kinh tế tập thể trong giai đoạn hiện nay nên chưa thực sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, tuyên truyền vận động.
Trong năm 2016 và giai đoạn tiếp theo, để việc triển khai Luật HTX 2012 thực sự đem lại hiệu quả, góp phần đẩy mạnh tái cơ cấu ngành nông nghiệp của tỉnh; theo Sở NN&PTNT Thái Bình sẽ tham mưu UBND tỉnh ban hành và triển khai Đề án nâng cao năng lực hoạt động của HTX, tổ hợp tác nông nghiệp trên địa bàn tỉnh. Trong đó tập trung vào công tác tuyên truyền phổ biến Luật, nâng cao trình độ năng lực cán bộ quản lý HTX, nâng cao năng lực tiếp cận, định hướng thị trường và ban hành các cơ chế chính sách tạo điều kiện thuận lợi cho HTX nông nghiệp phát triển.
Bên cạnh đó, với đặc thù về HTX dịch vụ nông nghiệp chuyển đổi từ HTX cũ, Sở NN&PTNT Thái Bình kiến nghị Chính phủ ban hành Nghị định riêng đối với loại hình HTX nông nghiệp. Đồng thời, Chính phủ, các Bộ, ngành Trung ương cần sớm có văn bản hướng dẫn cụ thể về việc chuyển đổi, tổ chức lại hoạt động của các HTX nông nghiệp, hướng dẫn nhiệm vụ quản lý ngành đối với HTX nông nghiệp; có chính sách hỗ trợ cụ thể, tháo gỡ vướng mắc để đưa Luật thực sự đi vào cuộc sống./.