Đồng thời, để tháo gỡ những khó khăn cho ngành lúa gạo, đại diện VFA kiến nghị Bộ xúc tiến nhanh kế hoạch thực hiện lộ trình tháo gỡ các điểm nghẽn khi xuất khẩu gạo sang các thị trường chất lượng cao, giá cao. Đồng thời, có định hướng phát triển sản xuất dựa trên cơ sở nâng cao chất lượng và hiệu quả, nhất là tập trung nâng giá trị hạt gạo Việt Nam.
Tập trung nâng cao giá trị gạo Việt Nam (Ảnh: HNV)
Trước tình hình nhu cầu nhập khẩu gạo của các nước vẫn chưa rõ nét, trong khi sản lượng và tồn kho gạo thế giới tăng ở mức kỷ lục trong năm qua, VFA dự báo xuất khẩu gạo trong năm 2017 chỉ đạt mức trên 5 triệu tấn, tương đương hoặc tăng nhẹ so với sản lượng xuất khẩu năm 2016.
Theo thống kê của Cục Trồng trọt, Bộ NN&PTNT, trong năm 2016, xuất khẩu gạo đạt gần 4,9 triệu tấn với giá trị 2,1 tỷ USD, giảm mạnh lên đến 25,5% về số lượng và 20,5% về giá trị so với năm 2015. Điểm sáng duy nhất của xuất khẩu gạo trong năm 2016 là giá lúa gạo nội địa hầu hết đều tăng so với năm trước đó, đảm bảo thu nhập ổn định cho người dân. Đây cũng là năm duy nhất trong nhiều năm gần đây không phải thực hiện chính sách thu mua tạm trữ để bình ổn thị trường trong nước.
Do đó, trong năm 2017, cả doanh nghiệp lẫn nhà chức trách đều tìm hướng đi mới để nâng giá trị hạt gạo của Việt Nam trong năm 2017, cũng chính là nâng cao thu nhập cho những người trồng lúa hiện nay.
Để làm được như vậy, cần kết hợp liên hoàn nhiều giải pháp, trong đó muốn hướng đến hạt gạo chất lượng thì phải thay đổi tập quán canh tác của chính nông dân trước tiên. Một giải pháp nữa là Chính phủ cho thực hiện chính sách tạm trữ trở lại trong năm 2017 để hỗ trợ nguồn vốn cho các doanh nghiệp, tạo điều kiện để doanh nghiệp gia tăng nguồn vốn lưu động, và chính sách thông thoáng khi tiếp cận vốn ngân hàng. Bởi nhiều doanh nghiệp xuất khẩu gạo đã dồn nguồn lực đầu tư thiết bị, công nghệ chế biến cho xuất khẩu thì đã cạn kiệt vốn cho lưu trữ nguồn hàng.
Bên cạnh việc đẩy mạnh xuất khẩu gạo trong năm 2017, thị trường nội địa cũng được các doanh nghiệp chú trọng giữ vững. Việc xây dựng tiểu vùng nguyên liệu cũng là phương án hướng đến từng dòng gạo đáp ứng thị trường tiêu thụ gạo cấp cao của thế giới. Do đó, trong thời gian tới, Cục Trồng trọt sẽ đề xuất với Bộ NN&PTNT quy hoạch từng tiểu vùng chuyên canh cụ thể như vùng Tứ Giác Long Xuyên, vùng Đồng Tháp Mười, vùng Bán đảo Cà Mau, các tỉnh ven biển sản xuất lúa – tôm...
Bộ Công Thương dự báo, hoạt động thương mại gạo trong năm 2017 sẽ tăng trưởng mạnh mẽ nhờ nhu cầu tăng cao tại các trường châu Á và Trung Đông. Trong đó, vị trí xuất khẩu gạo hàng đầu vẫn là Ấn Độ. Xuất khẩu gạo của Thái Lan sẽ phục hồi và xuất khẩu gạo của Việt Nam cũng được dự báo tăng nhưng cũng khó có thể đạt được mức của những năm trước.
Đánh giá về triển vọng thị trường gạo Việt năm 2017, Bộ Công Thương cũng cho rằng, ngành gạo đang đứng trước cơ hội lớn khi được hưởng lợi từ các hiệp định thương mại với ưu đãi lớn về thuế. Theo Cục chế biến và xuất khẩu thủy sản, cơ hội cho gạo Việt Nam xuất khẩu gạo sang các quốc gia thuộc khu vực Liên minh Kinh tế Á - Âu (EAEU) là rất lớn khi FTA Việt Nam – EAEU chính thức có hiệu lực từ tháng 10/2016. Cụ thể, các thành viên EAEU sẽ dành cho Việt Nam lượng hạn ngạch tổng là 10.000 tấn gạo được hưởng thuế suất ưu đãi 0%. Sau khi xuất khẩu đủ lượng này, sản phẩm gạo xuất khẩu sẽ chịu mức thuế 11,7% và VAT 10% - thấp hơn đáng kể so với con số 40% hiện nay.