Chuyển đổi số để thích ứng với thay đổi của thị trường
Chia sẻ tại Diễn đàn "“Luồng xanh" cho du lịch cất cánh” với chuyên đề Chuyển đổi số: Động lực phát triển bền vững do Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp tổ chức vào ngày 18/5, ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, từ cuối năm 2018, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1671/QĐ-TTg phê duyệt “Đề án tổng thể ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực du lịch giai đoạn 2018-2020, định hướng đến năm 2025”. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành du lịch đã được một số đơn vị du lịch triển khai khi hội nhập quốc tế. Nhất là những khách sạn, resort cao cấp, các đơn vị lữ hành lớn để phục vụ chính công tác quản lý của họ. Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong ngành du lịch vẫn đơn lẻ theo kiểu mạnh ai người đó làm và chưa có sự thống nhất.
“Đại dịch COVID-19 là cuộc thanh lọc chưa từng có trong du lịch. Chuyển đổi số đã chứng minh là tất yếu đối với mọi ngành nghề nếu muốn phát triển trong thời đại công nghiệp 4.0. Điều đáng nói, nếu những năm trước câu chuyện chuyển đổi số trong du lịch vẫn chỉ tập trung ở một số doanh nghiệp, địa phương có tư duy nhạy bén, linh hoạt và mạnh tiềm lực tài chính, thì nay chính "sóng thần" COVID -19 lại đẩy tất cả buộc phải lựa chọn: chuyển đổi số hay là không tồn tại nữa”, ông Hoàng Quang Phòng nhận định.
 |
| Các đại biểu tham dự Diễn đàn. |
Dịch COVID-19 cũng được nhấn mạnh chính là phép thử, là đòn bẩy cho du lịch thực sự chuyển mình giống như một cuộc "lột xác", để toàn ngành có bước đệm phát triển mạnh mẽ hơn trong giai đoạn tới đây. Theo ông Hoàng Quang Phòng, chuyển đổi số cũng giúp doanh nghiệp du lịch thích ứng linh hoạt với sự thay đổi của thị trường. Dịch COVID-19 bùng phát năm 2020 khiến khách không thể đi du lịch, trên nền dữ liệu sẵn có, các nhân sự ngành du lịch vẫn tương tác với khách để hiểu tâm lý, hành vi, nhu cầu để giới thiệu sản phẩm phù hợp.
Không chỉ doanh nghiệp, tại các điểm đến cũng đang định hình chuyển đổi số mang tới những trải nghiệm thuận tiện và an toàn cho khách hàng như các hệ thống thuyết minh tự động, mã QR giới thiệu hiện vật... Điểm đáng chú ý là nhiều địa phương đã thực sự hoàn thiện hệ sinh thái về dịch vụ, mua sắm, ẩm thực… tại các điểm du lịch đồng thời du khách có thể gửi phản ánh đến chất lượng dịch vụ đến cơ quan quản lý.
Nhận thức về chuyển đổi số đang có sự thay đổi rõ nét và tác động mạnh mẽ khiến các doanh nghiệp du lịch, các điểm đến liên tục tìm kiếm các giải pháp thích ứng để tồn tại. Hiện không chỉ các doanh nghiệp lớn mà nay nhiều đơn vị doanh nghiệp du lịch nhỏ và vừa cũng áp dụng triển khai thông qua thuê nền tảng để tự cứu chính doanh nghiệp khi trở lại cuộc đua cạnh tranh.
“Có thể thấy, ngành du lịch đang chủ động chuyển đổi số và cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, với mục tiêu tiến tới hình thành hệ sinh thái du lịch thông minh gắn kết các chủ thể từ khách du lịch, doanh nghiệp cung ứng dịch vụ và cơ quan quản lý Nhà nước”, ông Hoàng Quang Phòng cho biết.
Thống nhất về nền tảng số du lịch
Trước đòi hỏi của phục hồi, phát triển, chuyển đổi số đang là một trong những nội dung nhận được sự quan tâm hàng đầu trong ngành du lịch. Ông Nguyễn Lê Phúc, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch khẳng định, đây là xu hướng tất yếu đối với ngành du lịch trong bối cảnh Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và những ảnh hưởng sâu sắc của dịch bệnh COVID-19.
Theo ông Nguyễn Lê Phúc, trong thời gian tới sẽ xây dựng một hệ thống thống nhất về nền tảng số du lịch trên toàn quốc ngay trên hệ thống quản lý Nhà nước, trong đó, những đơn vị nào chưa xây dựng nền tảng sẽ được hỗ trợ, còn những đơn vị đã thực hiện và có nền tảng thì dữ liệu sẽ được liên kết về nền tảng chung.
“Trong chương trình chuyển đổi số quốc gia, Thủ tướng Chính phủ cũng đã giao Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chủ trì với Bộ Thông tin và Truyền thông xây dựng nền tảng quản trị và kinh doanh du lịch, trên cơ sở nền tảng chung này, các dữ liệu sẽ được chia sẻ lên các sàn thương mại điện tử đã có, để các doanh nghiệp, du khách có thể khai thác và trải nghiệm. Nền tảng này, hoạt động và cung cấp dữ liệu hoàn toàn miễn phí”, ông Phúc chia sẻ.
Theo ông Phúc, để có một nền tảng chung phát triển trong tương lai thì cần sự đóng góp dữ liệu từ người dùng. “Trong kế hoạch chuyển đổi số quốc gia, chúng tôi cũng đề ra nhiệm vụ trọng tâm là tập trung hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam liên thông với các cơ quan quản lý Nhà nước, từ đó cùng chia sẻ lên để du khách và doanh nghiệp có thể cùng sử dụng được. Trên thực tế, thời gian qua, những tập đoàn công nghệ lớn như: VNPT, Viettel, FPT,… cũng thường xuyên phối hợp với Tổng cục du lịch để thực hiện công tác chuyển đổi số tại các điểm du lịch, từng bước triển khai các hệ sinh thái du lịch”, ông Phúc cho hay.
Tại diễn đàn, các đại biểu, chuyên gia công nghệ thông tin, du lịch, doanh nghiệp du lịch đều chung nhận định chuyển đổi số là xu thế tất yếu do thói quen của khách du lịch thay đổi. Ngày càng có nhiều du khách lựa chọn đặt các dịch vụ du lịch qua mạng. Trước đây, doanh thu từ đặt dịch vụ, du lịch qua mạng chỉ chiếm khoảng 10-15% thì nay lên tới 40-50% và thậm chí còn hơn. Do đó, xu hướng chuyển đổi số trong doanh nghiệp là con đường không chỉ doanh nghiệp du lịch mà các điểm đến cũng đang triển khai để bắt kịp xu thế.
Ông Nguyễn Đức Thành, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Công nghệ VietSens cho biết, du lịch là ngành đặc thù với sản phẩm rất đặc trưng; khác với các sản phẩm có trải nghiệm người dùng chủ yếu diễn ra ở khâu cuối cùng của chuỗi giá trị (mua hàng, CSKH, bảo hành/sửa chữa), sản phẩm du lịch là tổ hợp của rất nhiều sản phẩm, dịch vụ và trải nghiệm người dùng diễn ra trong suốt chiều dài của chuỗi giá trị ngành du lịch. Bởi vậy, việc triển khai cần toàn trình để nâng cao trải nghiệm người dùng, đồng nghĩa với việc mọi khâu trong chuỗi giá trị phải tốt, mọi liên kết trong chuỗi giá trị cũng cần phải chặt chẽ.
Với kinh nghiệm 16 năm xây dựng và phát triển hệ sinh thái ứng dụng công nghệ vào 7 lĩnh lực quan trọng: Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Y tế; Giáo dục; Giao thông; Hành chính công; Thương mại; Dịch vụ, đại diện Tập đoàn công nghệ VietSens cho rằng, tập trung phát triển các sản phẩm công nghệ theo mô hình một hệ sinh thái du lịch thông minh, cần gắn kết các chủ thể chính trong ngành du lịch trên môi trường số, gồm có: cơ quan quản lý Nhà nước, các doanh nghiệp du lịch, điểm đến và khách du lịch.
Trong hỗ trợ công tác quản lý Nhà nước, hoạt động chuyển đổi số diễn ra tập trung vào số hóa dữ liệu, phát triển các công cụ tổng hợp, xử lý, phân tích dữ liệu nhằm phục vụ việc ra quyết định và hoạch định chính sách. Các cơ sở dữ liệu số ngành du lịch được hình thành cùng với hệ thống dashboard phân tích dữ liệu.
Ngoài ra, một hệ thống truyền thông số đa kênh như website, mạng xã hội, hệ thống thư điện tử, hệ thống điểm tin du lịch hàng ngày... đã hỗ trợ đắc lực cho việc tuyên truyền phổ biến chủ trương, chính sách phát triển du lịch.
Theo ông Thành, cộng đồng doanh nghiệp trong lĩnh vực du lịch phần lớn là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, có nguồn lực hạn chế. Do vậy, để hỗ trợ các doanh nghiệp, các sản phẩm công nghệ của Tổng cục Du lịch được thiết kế theo hướng hình thành nền tảng số dùng chung, giúp các doanh nghiệp có cơ hội khai thác thông tin, tiếp cận thị trường, nâng cao hiệu quả quản trị kinh doanh. Trong đó, tiêu biểu là ứng dụng Ứng dụng Hướng dẫn Du lịch Việt Nam phục vụ các doanh nghiệp lữ hành và hướng dẫn viên; Trang vàng Du lịch Việt Nam hỗ trợ các doanh nghiệp quảng bá sản phẩm dịch vụ và kết nối với khách du lịch.
Bên cạnh đó, là Hệ thống vé điện tử dành cho các điểm đến; Máy bán hàng tự động (như máy bán nước, thuê xe tự động, máy bán vé tự động,…); các công cụ thanh toán điện tử…
“Đặc biệt, đối với khách du lịch - chủ thể quan trọng bậc nhất trong hoạt động du lịch sẽ được hỗ trợ nâng cao trải nghiệm với các sản phẩm cốt lõi như: Ứng dụng Du lịch Việt Nam, Thẻ Du lịch thông minh. Với ứng dụng Du lịch Việt Nam, du khách có thể tra cứu thông tin du lịch an toàn, đặt vé máy bay, đặt phòng khách sạn, mua vé điện tử, mua bảo hiểm du lịch, mua sắm các hàng hóa, dịch vụ du lịch và nhất là có thể phản ánh tới cơ quan chức năng về chất lượng dịch vụ. Còn Thẻ du lịch thông minh cho phép thanh toán điện tử và tích hợp nhiều tính năng, sử dụng linh hoạt trong nhiều lĩnh vực du lịch, thương mại, vận chuyển, y tế”, ông Thành cho hay.
Để thúc đẩy chuyển đổi số ngành du lịch, ông Nguyễn Đức Thành đề xuất, cần đẩy mạnh truyền thông về áp dụng các sản phẩm chuyển đổi số. Bởi theo ông Thành, qua một thời gian triển khai và vận hành, những lợi ích trong chuyển đổi số dần hiện hữu không còn là lý thuyết.
Ngoài ra, ông Thành cũng kiến nghị, cần tập trung vào đào tạo, tạo việc làm, vì tương lai của du lịch tập trung vào chuyển đổi số, các công việc du lịch sẽ đòi hỏi các kỹ năng kỹ thuật cụ thể để thực hiện và quản lý hiệu quả các dịch vụ du lịch thông minh. Tác động xã hội lớn nhất của chuyển đổi số trong du lịch có thể là đối với lực lượng lao động của ngành, lực lượng này chiếm 1/10 việc làm trên quy mô toàn cầu.
Liên quan đến việc phát triển nhân lực du lịch, bà Trịnh Thị Thu Hà, Hiệu trưởng Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội cho biết, hiện cả nước có khoảng 284 cơ sở tham gia đào tạo nguồn nhân lực và mỗi năm bổ sung trên 20 ngàn lao động cho ngành du lịch. Nếu làm tốt ngay từ đầu thì đây sẽ là lực lượng lao động tốt, có kỹ năng cho các doanh nghiệp du lịch, kể cả du lịch nhỏ và vừa.
Theo bà Trịnh Thị Thu Hà, tại Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội, khi Nhà trường thực hiện đào tạo đã có chuyên ngành “Thương mại điện tử” – đang đào tạo rất tốt, nhưng khi chuyển đổi thành bộ môn “Số trong lĩnh vực du lịch” thì vẫn còn loay hoay. Do đó, bà Hà đề xuất “cần phải có sự bắt tay của cơ quan quản lý nhà nước, các cơ đào tạo du lịch và doanh nghiệp để triển khai xây dựng chương trình đào tạo nguồn nhân lực cho du lịch”.