(ĐCSVN) - Bỏ lại quá khứ một bản làng nghèo, lạc hậu, Sin Suối Hồ trở thành vùng đất xinh đẹp, trù phú nhưng vẫn giữ được những bản sắc văn hóa bản địa nhờ phát triển du lịch cộng đồng, là điểm níu chân du khách trong và ngoài nước mỗi khi đến với vùng đất Lai Châu.

Tạm bỏ lại những ồn ã, náo nhiệt của thủ đô, chúng tôi đến với Sin Suối Hồ vào một đầu tháng 5. Giữa khung cảnh nguyên sơ, yên bình của núi rừng Tây Bắc, Sin Suối Hồ chào đón chúng tôi với không gian trong lành, mát mẻ, ngập tràn sắc xanh mơn mởn của những thửa ruộng bậc thang, đâu đó còn nghe tiếng suối róc rách từ trong khe núi hòa cùng những tia nắng vàng óng ả của những ngày đầu hè.

Và ấn tượng hơn cả với chúng tôi - những du khách lần đầu đặt chân đến với xã biên giới vùng cao này là nụ cười thân thiện của những chàng trai, cô gái người Mông mà chúng tôi vô tình gặp trên đường vào bản…

Bản nghèo thay "áo mới"

Điểm du lịch cộng đồng dân tộc Mông bản Sin Suối Hồ thuộc xã Sin Suối Hồ, huyện Phong Thổ (tỉnh Lai Châu) cách thành phố Lai Châu gần 30km, nằm ẩn mình dưới chân núi Sơn Bạc Mây thuộc dãy Hoàng Liên Sơn.

Đường vào điểm du lịch cộng đồng bản Sin Suối Hồ (xã Sin Suối Hồ, huyện Phong Thổ)

Do nằm ở độ cao gần 1.500m, Sin Suối Hồ có khí hậu quanh năm trong lành, mát mẻ. Giống như cái tên “Sin Suối Hồ”, trong tiếng Mông nghĩa là “suối có vàng”, bản nhỏ hơn 300 năm tuổi được thiên nhiên ưu đãi với vẻ đẹp nguyên sơ, hùng vĩ của núi rừng Tây Bắc, những thác nước mát lạnh, những dòng suối chảy xuyên rừng hay những thửa ruộng bậc thang gắn liền với đời sống nông nghiệp vùng cao. Đặc biệt, trên đường đến với bản, du khách có thể ghé thăm nhiều điểm đến nổi tiếng gắn liền với Sin Suối Hồ như thác Trái tim, núi Tả Liên Sơn, núi Bạch Mộc Lương Tử, đường đá cổ Paris, ruộng bậc thang…

Những người dân trong bản Sin Suối Hồ luôn nở nụ cười thân thiện đón chào du khách đến tham quan, trải nghiệm

Khi ánh mặt trời chói chang cũng là lúc chúng tôi có mặt tại bản du lịch cộng đồng Sin Suối Hồ. Cảm nhận đầu tiên của chúng tôi là mỗi người dân đều trân trọng và mến yêu bản của mình vô cùng, có thể thấy qua cách họ làm du lịch, vừa sáng tạo trong bài trí cảnh quan, vừa cố giữ được nét hoang sơ của núi rừng, nên ngày càng nhiều du khách “mách nhau” tìm đến khám phá, trải nghiệm những nét văn hóa đặc trưng của đồng bào dân tộc Mông ở bản vùng cao biên giới này.

Hoa được trồng khắp nơi trong bản, tạo cảnh quan đẹp níu chân du khách

Bản nhỏ được quy hoạch tổng thể khang trang, sạch đẹp, hoa được trồng khắp nơi. Dọc đường vào bản, mọi biển hiệu, cổng chào, đồ vật được bài trí ngăn nắp, xinh xắn và thân thiện. Đặc biệt, cổng chào mỗi homestay trong bản còn được trang trí với nhiều phong cách khác nhau, gắn với các vật dụng sinh hoạt hàng ngày của đồng bào như: cổng búa, cổng giỏ, cổng thừng,…

Dọc đường vào bản, mọi biển hiệu, cổng chào, đồ vật được bài trí ngăn nắp, xinh xắn và thân thiện

Dù phát triển du lịch dựa trên những bản sắc nguyên sơ vốn có, nhưng ở Sin Suối Hồ hầu hết các dịch vụ cơ bản như lưu trú, ăn uống đều khá đầy đủ, chuyên nghiệp và bài bản. Bản được chia thành nhiều khu, được đặt những cái tên độc đáo như Khu hợp tác xã trái tim gồm nhà nghỉ, nhà hàng, bungalow dành cho gia đình; Khu tình yêu đích thực của người Mông; Khu vườn địa lan; Khu bàn tay siêng năng của chị em phụ nữ gắn với hoạt động thêu dệt thổ cẩm của đồng bào Mông; Khu check in chụp ảnh; Khu các công cụ giúp người Mông sinh tồn;…

Đặc biệt, sản phẩm du lịch mà du khách ấn tượng nhất với nơi này là những phòng nghỉ độc đáo ở trên cây với những cái tên ngộ nghĩnh như tổ ong, tổ ếch, tổ nhím, tổ chim…

Một trong những mô hình phòng nghỉ độc đáo ở bản Sin Suối Hồ được nhiều du khách lựa chọn

Điểm khác biệt hơn cả ở Sin Suối Hồ là lối kiến trúc truyền thống của người Mông vẫn được lưu giữ gần như nguyên vẹn, điều mà không phải điểm du lịch vùng cao nào cũng làm được.

Hàng rào đá được xếp khéo léo bằng tay hay những căn nhà gỗ, nhà trình tường truyền thống của đồng bào Mông với đặc trưng mát về mùa hè, ấm về mùa đông hiện vẫn còn được lưu giữ. Hơn hết, đến với Sin Suối Hồ, du khách còn có cơ hội khám phá những nét văn hóa độc đáo của dân tộc Mông như tham gia chợ phiên, mặc những bộ trang phục truyền thống, giao lưu văn hóa, văn nghệ mỗi tối hay thưởng thức những món ẩm thực đặc trưng vùng cao như: nộm rau dớn rừng, sâu măng, xôi nếp nương, thịt hun khói, rau cải mèo…  Thú vị hơn cả là được nghe già làng, trưởng bản kể những câu chuyện về cách người dân nơi đây “bén duyên” với du lịch để có được cuộc sống mới tươi đẹp như ngày nay.

Hầu hết các hộ gia đình trong số 144 hộ người Mông ở bản Sin Suối Hồ trực tiếp hay gián tiếp đều tham gia làm du lịch cộng đồng như nhà nghỉ homestay, bungalow; sản xuất nông nghiệp, trồng cây ăn quả, chăn nuôi gia súc, gia cầm, nuôi, trồng hoa địa lan và làm dịch vụ du lịch. Với sức chứa trên 300 du khách mỗi đêm, doanh thu từ du lịch và buôn bán địa lan cho du khách hằng năm của bản trung bình đạt trên 3 tỷ đồng, thu nhập bình quân đầu người năm 2023 đạt trên 30 triệu đồng/người/năm.

Không "phá vỡ" bản sắc văn hóa truyền thống người Mông

Không dễ dàng có được Sin Suối Hồ khởi sắc như ngày hôm nay! Thời điểm trước năm 1995, Sin Suối Hồ trồng rất nhiều cây thuốc phiện, đời sống kinh tế gặp nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo và tỷ lệ nghiện hút rất cao.

Nhờ sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền địa phương cùng sự vận động tuyên truyền của già làng trưởng bản và những người uy tín trong bản, từ năm 2005 trở lại đây bà con trong bản đã thay đổi tư duy, cai nghiện và đẩy lùi tệ nạn xã hội, hủ tục lạc hậu. Từ chỗ là “điểm nóng” của nghiện ngập, đến nay sau gần 20 năm, bản Sin Suối Hồ hoàn toàn xóa sổ cây thuốc phiện và người nghiện, “lột xác” trở thành điểm sáng về du lịch cộng đồng của tỉnh Lai Châu.

Ông Hảng A Xà, người có uy tín trong bản chia sẻ về quá trình hình thành và phát triển điểm du lịch cộng đồng bản Sin Suối Hồ

Chia sẻ về quá trình hình thành, phát triển của bản du lịch Sin Suối Hồ, ông Hảng A Xà, người có uy tín trong bản cho biết, mất khoảng 10 năm để cấp ủy, chính quyền các cấp, nhất là những người có tư duy đổi mới tại bản nỗ lực tuyên truyền, vận động bà con xóa bỏ cây thuốc phiện, triển khai các biện pháp cai nghiện song song với đẩy mạnh phát triển kinh tế, xã hội tại địa phương. Đến những năm 2000 thì tỷ lệ hộ nghèo, tỷ lệ người nghiện đã giảm mạnh, đời sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng lên.

Sau khi đẩy lùi hoàn toàn thuốc phiện tại bản, chính quyền địa phương cùng già làng, trưởng bản và những người có uy tín tiếp tục vận động bà con thay đổi tư duy, xóa bỏ một số tập quán canh tác lạc hậu, di dời chuồng trại xa nhà để đảm bảo vệ sinh, cùng nhau làm đường bê tông tạo mặt bằng và dần tiếp cận với du lịch cộng đồng.

Tiếp đó, để xây dựng đội ngũ nhân lực phục vụ du lịch, con em trong bản được đưa đi học các ngành nghề liên quan, tham gia các lớp đào tạo, tập huấn về nhà hàng, khách sạn, nấu ăn, học ngoại ngữ… Đến nay bản cũng đã thành lập các đội thuyết minh viên, đội văn nghệ, đội thể thao, đội xe ôm để phục vụ du khách.

Những nhà nghỉ, homestay trong bản đều được thiết kế độc đáo, xinh xắn gắn với đời sống sinh hoạt của đồng bào Mông

Cũng theo ông Hảng A Xà, ở thời điểm hiện tại, bà con cùng chính quyền địa phương đang cùng nhau vừa làm du lịch vừa khôi phục những nét văn hóa truyền thống của người Mông, tạo ra những sản phẩm có giá trị, đạt tiêu chuẩn bán cho du khách. Sau hơn 10 năm phát triển du lịch cộng đồng, đến nay trung bình mỗi năm bản Sin Suối Hồ đón trên 20 nghìn lượt du khách trong nước và quốc tế đến tham quan, du lịch. Tỉ lệ hộ nghèo trong bản còn 34%, bình quân mỗi năm giảm từ 5 - 6%.

Trung bình mỗi năm bản Sin Suối Hồ đón trên 20 nghìn lượt du khách trong nước và quốc tế đến tham quan, du lịch

Đồng chí Hoàng Văn Đại, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Sin Suối Hồ cho biết, có được kết quả đó là nhờ sự quan tâm, vào cuộc bài bản, chiến lược của chính quyền các cấp, sự ủng hộ, đồng hành của các già làng, trưởng bản, người có uy tín trong bản, trong đó có ông Hảng A Xà - những người có công rất lớn trong việc tuyên truyền, vận động bà con thay đổi tư duy, cách làm với quan điểm phát triển du lịch nhưng không “phá vỡ” những nét văn hóa truyền thống của đồng bào Mông.

Kiến trúc nhà trình tường truyền thống của đồng bào Mông với đặc trưng mát về mùa hè, ấm về mùa đông được lưu giữ, trở thành bản sắc văn hóa độc đáo của đồng bào vùng cao

Từ khi thành lập đến nay, Đảng bộ, chính quyền xã Sin Suối Hồ đã tích cực tuyên truyền để người dân địa phương cùng nhau giữ gìn, bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống như nhà ở, trang phục dân tộc, các bài hát, điệu múa, điệu khèn, các lễ hội của đồng bào dân tộc Mông nơi đây… gắn với quảng bá hình ảnh phát triển du lịch để ngày càng thu hút đông đảo du khách đến thăm, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Ở thời điểm hiện tại, bà con cùng chính quyền địa phương đang cùng nhau vừa làm du lịch vừa khôi phục những nét văn hóa truyền thống của người Mông, tạo ra những sản phẩm có giá trị, đạt tiêu chuẩn bán cho du khách

Sau hơn 10 năm “bén duyên” với du lịch, Sin Suối Hồ đang đổi thay từng ngày. Nhờ làm tốt công tác bảo tồn văn hóa dân tộc gắn với phát triển du lịch, nhiều năm trở lại đây Sin Suối Hồ liên tiếp đón nhận nhiều tin vui trong việc quảng bá hình ảnh đến với đông đảo du khách trong và ngoài nước, trở thành điểm sáng du lịch cộng đồng của tỉnh Lai Châu.

Tháng 6/2015, bản Sin Suối Hồ được UBND tỉnh Lai Châu công nhận là điểm du lịch cộng đồng cấp tỉnh. Năm 2020 Sin Suối Hồ được Hiệp hội Du lịch Việt Nam công nhận là 1 trong 4 điểm du lịch cộng đồng hấp dẫn nhất Việt Nam và đạt tiêu chuẩn OCOP 3* về du lịch. Đặc biệt trong khuôn khổ Diễn đàn Du lịch ASEAN - ATF 2023 được tổ chức tại thành phố Yogyakarta, Indonesia, điểm bản du lịch cộng đồng bản Sin Suối Hồ vinh dự được nhận Giải thưởng Du lịch cộng đồng ASEAN 2023.

Du khách thích thú trải nghiệm hoạt động may vá, thêu dệt những bộ trang phục truyền thống của đồng bào dân tộc Mông.

Từ thành công của mô hình du lịch cộng đồng bản Sin Suối Hồ, tỉnh Lai Châu đang tiếp tục quan tâm nhân rộng trên cơ sở tiềm năng, thế mạnh sẵn có cùng kho tàng văn hóa truyền thống phong phú, giàu bản sắc của 20 dân tộc trên địa bàn tỉnh. Được biết, trong định hướng phát triển các loại hình du lịch mới, du lịch cộng đồng là một trong những sản phẩm được tỉnh ưu tiên phát triển. Cùng với Sin Suối Hồ (huyện Phong Thổ), nhiều điểm du lịch cộng đồng khác của Lai Châu hiện thu hút rất đông du khách như bản Vàng Pheo (huyện Phong Thổ); bản Thẳm, Sì Thâu Chải (huyện Tam Đường); bản San Thàng (thành phố Lai Châu)…

Sau hơn 10 năm “bén duyên” với du lịch, Sin Suối Hồ đang đổi thay từng ngày

Trong giai đoạn 2021 - 2025, UBND tỉnh Lai Châu cũng đặt ra mục tiêu xây dựng 5 sản phẩm du lịch đặc trưng gắn với phát triển du lịch cộng đồng, trong đó có ít nhất 1 sản phẩm du lịch đạt tiêu chuẩn OCOP 4 – 5*. Tỉnh cũng sẽ phấn đấu xây dựng 1 bản du lịch cộng đồng tiêu biểu quốc gia, tiến tới đề nghị công nhận điểm du lịch cộng đồng ASEAN./.