 |
| Người Lô Lô đón Tết |
Người Lô Lô ở các tỉnh miền núi phía Bắc như Hà Giang, Cao Bằng, Lào Cai... quan niệm vào thời khắc giao thừa, nếu ai đi ăn trộm và mang được một thứ gì mới về nhà thì cả năm gia đình đó sẽ gặp may và ăn nên làm ra. Tuy nhiên, những thứ họ lấy đều là các vật nhỏ, hầu như không có giá trị như củ tỏi hay thanh củi.
Tập tục này theo tiếng dân tộc gọi là “khù mi” tức là "ăn cắp chơi" hay "ăn cắp lấy may". Bởi theo quan niệm của người Lô Lô, nếu ai đó mang về nhà được một chút gì trong thời điểm chuyển giao từ năm cũ sang năm mới thì gia đình đó sẽ gặp được nhiều điều tốt lành, làm nương được mùa.
Đêm giao thừa là thời điểm đặc biệt nhất trong năm, là sự chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, là khi trời đất giao hòa. Với người Lô Lô cũng vậy, đêm giao thừa là đêm nhộn nhịp nhất trong năm, cả làng đều thức. Các cụ bà, trẻ em bên bếp lửa hồng với nồi bánh chưng và kể chuyện cổ tích râm ran; các cụ ông thì nhâm nhi chén rượu; thanh niên, thiếu nữ thì đi qua các nhà để xin lộc bằng cách “lấy trộm” vài thanh củi, mấy ngọn rau hay vài cành ngô khô đem về nhà. Khắp nơi hương khói, trong nhà đèn sáng tỏ, ngoài đường thắp lên những ngọn đuốc sáng rực. Thanh niên và trẻ con đổ ra các ngả đường và tập trung ở các sân chơi để chờ gà gáy sáng.
Đêm giao thừa ở các bản làng của người Lô Lô, nhà nhà “ăn trộm”, người người là “kẻ trộm”. Mặc dù là ăn trộm, song chẳng pháp luật nào can thiệp đến và nó đã trở thành một phong tục đón Tết không thể thiếu của người Lô Lô.
 |
| Người Lô Lô "lấy trộm" thịt heo gác bếp |
Đối với người Lô Lô sống ở huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang thì họ thường sẽ lấy trộm mỗi thứ 12 cái, tượng trưng cho 12 tháng trong năm. Nếu chưa lấy được đủ con số 12 mà đã bị phát hiện thì sẽ phải bỏ chạy và năm sau phải kiêng kỵ không được làm những công việc lớn vào tháng ứng với con số ăn trộm bị phát hiện bỏ chạy đó.
Người Lô Lô sống ở Mèo Vạc thì số may mắn của họ là số 3 nên họ sẽ lấy trộm mỗi thứ 3 cái, ví dụ có thể thể lấy trộm 3 củ tỏi, 3 lá rau…
Còn đối với người Lô Lô ở Lũng Cú thì kiêng chuyện nhổ trộm tỏi mà bị đứt vì họ cho rằng như thế sẽ gặp điềm gở, không tốt trong năm mới. Nếu chẳng may nhổ không đứt thì họ sẽ không cố nhổ lên nữa mà sẽ bỏ đi ngay, tìm “vận may” khác.
Một điều khá thú vị là vào đêm giao thừa khi đi ăn trộm thì người Lô Lô phải đi đúng nghĩa "ăn trộm". Nghĩa là phải lặng lẽ, không rủ nhau, gặp người quen cũng không chào, cứ coi như không quen biết, và càng không muốn chủ nhà bắt được.
Trong cuộc trộm đêm giao thừa, thực ra chẳng có kẻ thắng người thua, chỉ có người may mắn, kẻ kém may. Nhưng tất cả dù may hay kém may thì cũng đều vui vẻ, bởi họ đi ăn trộm chỉ để lấy may, một thú vui ngày xuân đã thành tập tục không thể thiếu của bà con Lô Lô vùng cao nguyên đá này.
Không quá ồn ào, khoa trương, những phong tục tập quán trong ngày Tết của người Lô Lô mộc mạc những rất hấp dẫn và đầy sức sống. Có lẽ đó là chính là sức mạnh để bộ tộc chỉ với vài trăm thành viên tồn tại vững trãi hàng nghìn năm nơi địa đầu của Tổ quốc./.