Đánh giá môi trường chiến lược đối với từng lưu vực sông

(ĐCSVN) - Tổ chức Mạng lưới sông ngòi Việt Nam (VRN), Trung tâm con người và Thiên nhiên (PanNature, thuộc Liên Hiệp các hội khoa học kỹ thuật Việt Nam) và Trung tâm hỗ trợ quản lý tổng hợp tài nguyên nước (Ciwarem) đã có văn bản gửi Quốc hội kiến nghị đối với vấn đề quy hoạch và quản lý các dự án thủy điện trên các lưu vực sông.

Với mạng lưới sông ngòi dày đặc và điều kiện địa hình thuận lợi, Việt Nam được coi là một trong những quốc gia có tiềm năng về thủy điện. Trong hơn 20 năm qua, nguồn tiềm năng này đã được khai thác mạnh mẽ phục vụ cho mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Hiện nay, Việt Nam có 268 công trình thủy điện lớn, vừa và nhỏ đã đi vào vận hành, 205 dự án đang được xây dựng và hàng ngàn hồ chứa đã được quy hoạch. Theo Tập đoàn Điện lực Việt Nam, thủy điện hiện đóng góp 45,17% tổng sản lượng điện của mạng lưới điện toàn quốc.

Tuy nhiên, bên cạnh một số đóng góp cho các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng, việc phát triển thủy điện quá nhanh đã bộc lộ nhiều bất cập, thủy điện đã gây ra nhiều tác động tiêu cực đến môi trường, sinh thái, xã hội. Thủy điện làm thay đổi dòng chảy tự nhiên, cả trong mùa lũ và mùa kiệt, làm giảm đáng kể lượng phù sa xuống hạ lưu. Một diện tích khá lớn đất rừng, đất nông nghiệp và các loại đất khác đã bị chiếm dụng bởi các công trình này.

Trước thực trạng trên, VRN, PanNature và Ciwarem kiến nghị Quốc hội và các cơ quan quản lý cần khẩn trương đánh giá toàn diện quy trình vận hành của các công trình thủy điện đơn lẻ cũng như các công trình bậc thang, vấn đề an toàn đập, an toàn hạ lưu; Tiếp tục rà soát quy hoạch phát triển thủy điện, xem xét trì hoãn việc xây dựng các dự án trong quy hoạch khi chưa có đánh giá đầy đủ về chi phí môi trường, xã hội; Thực hiện các đánh giá thiệt hại liên quan đến thủy điện; Quy định rõ trách nhiệm và thẩm quyền của các bên liên quan trong quá trình quản lý và giám sát sự vận hành của nhà máy, đặc biệt quy trình khi tích nước và xả nước.