 |
| Ảnh minh họa (Nguồn: daidoanket.vn) |
Thực hiện dân chủ ở cơ sở còn lúng túng, hình thức
Bộ Nội vụ cho biết, ngày 20/4/2007, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (khóa XI) đã ban hành Pháp lệnh số 34/2007/PL-UBTVQH11 về thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn (sau đây gọi tắt là Pháp lệnh số 34). Pháp lệnh được ban hành đã đánh dấu bước tiến trong thể chế hóa các nghị quyết của Đảng và Chỉ thị số 30-CT/TW ngày 18/02/1998 của Bộ Chính trị về xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở; là văn bản có tính pháp lý cao nhất từ trước đến nay về thực hiện dân chủ ở cơ sở.
Tuy nhiên, sau hơn mười năm thực hiện, Pháp lệnh số 34 đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập và không còn phù hợp với xu hướng đất nước đổi mới, phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế.
Cụ thể, chủ trương, đường lối của Đảng có những điểm đổi mới về dân chủ ở cơ sở đặt ra yêu cầu phải thể chế hóa bằng các quy định của pháp luật; đặc biệt, Kết luận số 120-KL/TW ngày 07/01/2016 của Bộ Chính trị về tiếp tục đẩy mạnh, nâng cao chất lượng, hiệu quả việc xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở đã giao nhiệm vụ.
Hơn nữa, Hiến pháp năm 2013 được Quốc hội khóa XIII thông qua đã có những bước phát triển mới về dân chủ.
Theo Bộ Nội vụ, qua tổng kết thi hành Pháp lệnh số 34 cho thấy, một số nội dung quy định tại Pháp lệnh số 34 hiện nay không còn phù hợp với hệ thống pháp luật mới được ban hành hoặc đã trở nên lạc hậu so với thực tiễn.
Ví dụ như, Pháp lệnh số 34 còn thiếu các biện pháp bảo đảm thực thi dân chủ, dẫn đến các quy định của Pháp lệnh còn chưa bảo đảm tính khả thi. Nhiều quy định còn chung chung nên khó thực hiện. Việc thiếu các biện pháp bảo đảm dẫn đến việc tổ chức thực hiện dân chủ ở cơ sở còn lúng túng, hình thức.
Bên cạnh đó, thẩm quyền theo dõi, kiểm tra, giám sát của cơ quan quản lý nhà nước cấp trên đối với việc thực hiện dân chủ cơ sở ở xã, phường, thị trấn chưa được quy định. Do đó, khi có vấn đề thực hiện không nghiêm, không đúng quy định pháp luật về dân chủ ở cơ sở, thì khó có căn cứ để đánh giá, xem xét trách nhiệm của cá nhân, tổ chức trong sai phạm, vi phạm để xử lý.
Đáng chú ý, nội dung tham gia của Nhân dân vào các hoạt động của chính quyền cơ sở và của các cấp chính quyền, đóng góp ý kiến vào quá trình xây dựng, ban hành các quyết định hành chính còn hạn chế, dẫn đến có nhiều vụ khiếu nại, khiếu kiện đối với các quyết định hành chính của chính quyền cấp xã, tiêu biểu như: Các vụ khiếu kiện, khiếu nại theo thống kê khoảng 70% liên quan đến lĩnh vực đất đai, đền bù giải phóng mặt bằng...
Từ thực trạng trên, Bộ Nội vụ khẳng định việc nghiên cứu xây dựng Luật Thực hiện dân chủ cơ sở trong điều kiện hiện nay là rất cần thiết, nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng về xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở; cụ thể hóa quy định của Hiến pháp năm 2013 về quyền dân chủ của nhân dân; đảm bảo sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật và giải quyết kịp thời những hạn chế, bất cập trong thực tiễn thi hành Pháp lệnh số 34.
Mở rộng phạm vi các thông tin chính quyền cấp xã phải công khai rộng rãi
Tại dự thảo Luật vừa được công bố lấy ý kiến, Bộ Nội vụ đề xuất 5 nhóm chính sách.
Cụ thể, chính sách 1: Mở rộng phạm vi các thông tin chính quyền cấp xã phải công khai rộng rãi
Giải pháp thực hiện chính sách: Quy định công khai thông tin về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và sơ đồ tổ chức của các cơ quan, đơn vị, bộ phận của chính quyền cấp xã; thủ tục, quy trình giải quyết công việc của cán bộ, công chức cấp xã; phân công công việc; lịch làm việc; lịch hẹn; số điện thoại; số fax; địa chỉ email của cán bộ, công chức giải quyết công việc được phân công liên quan đến nhân dân; địa chỉ, trụ sở của cơ quan; địa điểm và người có thẩm quyền giải quyết công việc của công dân. Quy định công khai thông tin mà chính quyền cấp xã nhận được từ các cơ quan nhà nước để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình và thông tin có liên quan đến việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân.
Chính sách 2: Đa dạng hóa các hình thức công khai thông tin của chính quyền cấp xã.
Giải pháp thực hiện chính sách: Bổ sung hình thức công khai thông tin so với hiện nay là hình thức đăng tải thông tin trên Cổng thông tin điện tử, trang thông tin điện tử của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp xã; công khai thông tin thông qua việc lấy ý kiến Nhân dân, cơ chế đối thoại, tiếp công dân của Ủy ban nhân dân cấp xã; đồng thời công khai thông tin bằng các hình thức khác thuận lợi cho công dân do cơ quan có trách nhiệm công khai thông tin xác định; bổ sung các hình thức công khai thông tin tạo thuận lợi cho việc tiếp cận thông tin của đối tượng là người khuyết tật, người sinh sống ở khu vực biên giới, hải đảo, miền núi, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.
Chính sách 3: Trách nhiệm giải trình của chính quyền cấp xã trong quá trình ban hành các quyết định hành chính (QĐHC) bất lợi cho công dân hoặc liên quan đến lợi ích của cộng đồng.
Giải pháp thực hiện chính sách: Quy định trách nhiệm của chính quyền cấp xã, trong việc giải trình, tổ chức đối thoại trong trường hợp ban hành quyết định hành chính bất lợi cho đối tượng thi hành đồng thời quy định trách nhiệm cơ quan nhà nước cấp trên ban hành quyết định hành chính có liên quan đến lợi ích cộng đồng phải tổ chức lấy ý kiến Nhân dân tại địa bàn xã.
Chính sách 4: Tăng cường các biện pháp bảo đảm thực hiện dân chủ ở cơ sở.
Giải pháp thực hiện chính sách: Quy định về bồi dưỡng nâng cao năng lực của cán bộ, công chức cấp xã làm đầu mối cung cấp thông tin của Ủy ban nhân dân cấp xã (theo quy định của Luật tiếp cận thông tin), đồng thời là người trực tiếp tổ chức thực thi pháp luật về thực hiện dân chủ ở cơ sở; tăng cường việc đăng tải các thông tin của chính quyền cấp xã và các thông tin do chính quyền cấp xã nhận được trên cổng thông tin điện tử, trang thông tin điện tử của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp xã; tăng cường cung cấp thông tin của chính quyền cấp xã và các thông tin do chính quyền cấp xã nhận được trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Chính sách 5: Phân định rõ trách nhiệm của các chủ thể trong việc tổ chức thực hiện pháp luật về dân chủ ở cơ sở.
Giải pháp thực hiện chính sách: Quy định rõ trách nhiệm của cán bộ, công chức cấp xã được giao nhiệm vụ về thực hiện dân chủ ở cơ sở trong việc thực hiện dân chủ ở cơ sở ; trách nhiệm của Chính phủ, bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ trong việc thực hiện dân chủ cơ sở và trách nhiệm của Bộ Nội vụ trong việc giúp Chính phủ theo dõi chung việc thi hành Luật./.