 |
| Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình trình bày Tờ trình về dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên. Ảnh: QH |
Chiều 6/6, tiếp tục chương trình làm việc Kỳ họp thứ 7, Quốc hội nghe trình bày Tờ trình, Báo cáo thẩm tra về dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên.
Giáo dục, hỗ trợ người chưa thành niên phạm tội tự sửa chữa lỗi lầm
Trình bày Tờ trình về dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, dự thảo Luật được xây dựng nhằm hoàn thiện pháp luật tư pháp đủ nghiêm khắc nhưng cũng bảo đảm nhân văn đối với người chưa thành niên phạm tội. Tăng cường giáo dục, hỗ trợ, giúp đỡ chưa thành niên phạm tội tự sửa chữa lỗi lầm, cải thiện hành vi thông qua xử lý chuyển hướng, hạn chế tối đa việc áp dụng biện pháp mang tính chất trừng phạt, giam giữ nhưng vẫn bảo đảm sự an toàn của cộng đồng và trật tự xã hội. Đồng thời, xây dựng quy trình thủ tục tố tụng thân thiện, phù hợp với độ tuổi, tâm lý, mức độ trưởng thành, khả năng nhận thức và vì lợi ích tốt nhất cho người chưa thành niên…
Theo Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, dự thảo Luật bổ sung các quy định về tố tụng thân thiện trong giai đoạn khởi tố, điều tra, truy tố đối với người chưa thành niên như: Quy trình khởi tố, điều tra, truy tố phải được tiến hành trong môi trường thân thiện; vụ án hình sự có có người bị buộc tội là người chưa thành niên và người đã thành niên phải tách vụ án hình sự đối với người chưa thành niên để giải quyết vụ án độc lập.
Thời hạn điều tra, truy tố, xét xử cũng phải ngắn hơn so với vụ án hình sự thông thường và việc lấy lời khai, khám xét người, đối chất, nhận dạng, nhận biết giọng nói phải bảo đảm thân thiện, phù hợp với tâm lý, lứa tuổi và phải có sự tham gia của người đại diện, người bào chữa. Các thông tin có liên quan đến hành vi phạm tội của người chưa thành niên phải được giữ kín, không cung cấp công khai; thủ tục tố tụng được tiến hành bởi Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán có kinh nghiệm, hiểu biết về tâm lý học, khoa học giáo dục đối với người chưa thành niên.
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, dự án Luật điều chỉnh trong lĩnh vực tư pháp hình sự, gồm: Nguyên tắc cơ bản của tư pháp người chưa thành niên; quy định về xử lý chuyển hướng đối với người chưa thành niên phạm tội; hình phạt và các chính sách hình sự chuyên biệt; thủ tục tố tụng thân thiện; thi hành án và tái hòa nhập cộng đồng; nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp người chưa thành niên.
Xác định phạm vi như trên để cụ thể hóa các quy định của Hiến pháp và thể chế hóa Chỉ thị của Bộ Chính trị về “phát triển hệ thống tư pháp thân thiện và bảo vệ trẻ em”; phù hợp với cách tiếp cận mới của Quốc hội về xây dựng pháp luật; đảm bảo hình thành một đạo luật chuyên biệt, toàn diện đối với người chưa thành niên; phù hợp với các chuẩn mực quốc tế và kinh nghiệm của nhiều quốc gia đã có Luật Tư pháp người chưa thành niên.
Cần chính sách xử lý, thủ tục tố tụng phù hợp với người chưa thành niên
Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga tán thành sự cần thiết ban hành Luật Tư pháp người chưa thành niên và đánh giá cao quá trình chuẩn bị hồ sơ của Tòa án nhân dân tối cao.
Về những nội dung quan trọng của dự thảo luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho biết, Ủy ban tán thành đối tượng điều chỉnh của Luật (gồm: người chưa thành niên là người phạm tội, người chưa thành niên là người bị hại và người làm chứng).
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nêu cụ thể, khi tham gia vào quan hệ tố tụng hình sự, dù ở vai trò là người bị buộc tội, người bị hại hay người làm chứng, người chưa thành niên đều là những đối tượng dễ bị tổn thương, dễ bị ảnh hưởng tiêu cực trước các biện pháp tố tụng. Do đó, đều cần có những nguyên tắc, chính sách xử lý và thủ tục tố tụng đặc thù, phù hợp với các đối tượng này.
Ủy ban Tư pháp khẳng định, dự thảo Luật đã thể chế hóa đầy đủ và bảo đảm phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng liên quan đến trẻ em; cơ bản phù hợp với nhiều quy định trong các văn bản pháp luật có liên quan và tương thích với Công ước quốc tế về quyền trẻ em mà Việt Nam là thành viên.
Tuy nhiên, để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, đề nghị Tòa án nhân dân tối cao tiếp tục rà soát kỹ lưỡng các luật có liên quan để đề xuất sửa đổi, bổ sung ngay trong dự thảo Luật. Đồng thời, đánh giá tác động đầy đủ hơn đối với một số chính sách mới, phát sinh điều kiện bảo đảm thực hiện./.