Chuyến thăm ngắn, ý nghĩa lớn

Chuyến thăm chớp nhoáng Ấn Độ của Tổng thống Pakixtan Axíp Ali Dađari (Asif Ali Zardari) ngày 8/4 được dư luận Ấn Độ và khu vực hết sức quan tâm. Mặc dù chuyến thăm của ông Dađari gói gọn trong vòng một ngày với một bữa ăn trưa và cuộc hội đàm 30 phút với Thủ tướng nước chủ nhà Manmôhan Xinh (Manmohan Singh), song nó đã để lại dấu ấn trong bối cảnh quan hệ Ấn Độ và Pakixtan đang được cải thiện bằng các biện pháp xây dựng lòng tin để thúc đẩy hoạt động thương mại qua biên giới.

Trong cuộc viếng thăm không chính thức trên, ông Dađari và ông Xinh đã thảo luận các vấn đề quan trọng mà hai bên cùng quan tâm. Chủ nghĩa khủng bố và sự hiện diện của những kẻ tham gia hoạt động chống Ấn Độ tại Pakixtan cũng được đề cập đến. Thủ tướng Xinh đã chính thức nhận lời tới thăm Pakixtan trong thời gian sớm nhất. Ông Xinh cũng cho biết ông và ông Dađari đã thảo luận các vấn đề song phương với tinh thần “xây dựng và hữu nghị” và rất hài lòng với kết quả cuộc gặp. Về phần mình, ông Dađari nói “Chúng tôi đã có các cuộc hội đàm tay đôi rất kết quả. Chúng tôi muốn có các mối quan hệ tốt hơn với Ấn Độ. Chúng tôi hy vọng sẽ sớm gặp Thủ tướng Xinh tại Pakixtan”.

Quan hệ Ấn Độ và Pakixtan trở nên hết sức nhạy cảm sau khi xảy ra vụ tấn công khủng bố đẫm máu tại thành phố Mumbai ngày 26/11/2008 làm hơn 160 người thiệt mạng, mà nghi can số một là Haphít Xaít (Hafiz Saeed), trùm của tổ chức JuD và Lashkar-e-Taiba (LeT) có căn cứ tại Pakixtan. Sau sự kiện này, các nhà lãnh đạo hai nước đã cố gắng hết sức để giữ cho mối quan hệ nhiều thăng trầm này khỏi những giao động lớn, đặc biệt khi Ấn Độ yêu cầu Pakixtan truy tố Haphít Xaít, nhưng phía Pakixtan trả lời “chưa đủ chứng cứ” để buộc tội y. Các nguồn tin cho biết, hiện Haphít Xaít vẫn cư trú tại một dinh thị gần thành phố Laho (Lahore) của Pakixtan trong sự canh giữ an ninh cẩn mật. Quan hệ Ấn Độ và Pakixtan càng trở nên nhạy cảm hơn khi Mỹ vừa treo giải thưởng 10 triệu USD cho ai bắt được Haphít Xaít. Trong khi Ấn Độ nhiệt liệt hoan nghênh tuyên bố của Mỹ, thì phía Pakixtan vẫn né tránh bình luận về hành động này.

Quan hệ Ấn Độ - Pakixtan trước đây luôn trong tình trạng căng thẳng vì những bất đồng lãnh thổ do lịch sử để lại. Ranh giới khu vực tranh chấp Casơmia (Kashmir) cho đến nay vẫn được coi như một cái gai khó gỡ trong quan hệ giữa hai nước. Ngoài những cuộc “cọ xát” nhỏ bằng vũ lực, Pakixtan và Ấn Độ đã trải qua hai cuộc chiến tranh năm 1965 và 1971. Tuy nhiên, quan hệ Ấn Độ - Pakixtan được cải thiện sau hai chuyến thăm mang tính chất đột phá lịch sử của Thủ tướng Atan Bihari Vagiơpaiê (Atal Bihari Vajpayee) thời ông cầm quyền ở Ấn Độ từ năm 1998 - 2004. Từ đó đến nay, lãnh đạo hai nước đã có nhiều nỗ lực níu kéo quan hệ thông qua các biện pháp thúc đẩy hợp tác kinh tế. Lần đầu tiên kể từ khi biên giới Ấn Độ và Pakixtan bị đóng cửa sau các cuộc chiến tranh năm 1965 và năm 1971, ông Xinh và ông Dađari đã bắt đầu mở rộng hoạt động kinh tế tới biên giới. Lộ trình về bình thường hoá quan hệ thương mại toàn diện giữa hai nước hiện đang được thực hiện.

Một chuyên viên nghiên cứu chiến lược nổi tiếng của Ấn Độ cho rằng ngoài việc tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại, Ấn Độ và Pakixtan có thể cân nhắc việc cùng phát triển các đặc khu kinh tế dọc đường biên giới quốc tế tranh chấp giữa hai nước. Trong khi triển vọng giảm thủ tục nhập cảnh cho giới doanh nghiệp đang được tính đến, hai bên phải cân nhắc việc “tự do hoá thị thực” một cách toàn diện hơn, đặc biệt cho những người đi lại với mục đích tôn giáo và những người có quan hệ gia đình bên kia biên giới.

Báo chí Ấn Độ cho rằng cuộc gặp thượng đỉnh hiếm hoi giữa ông Manmôhan Xinh và ông Axíp Ali Dađari là rất quan trọng.Tuy nhiên, ông Xinh và ông Dađari biết rằng trong bối cảnh chính trị ảm đạm mà cả hai phải đối mặt, thì những điểm sáng duy nhất là những khả năng mà họ có thể tạo ra cho nhau trong việc thăm dò các “đại lộ mới” về hợp tác song phương. Chuyến thăm Pakixtan mà Thủ tướng Xinh hứa sẽ “sớm” diễn ra được kỳ vọng là cơ hội để các nhà lãnh đạo hai nước tiếp tục cải thiện quan hệ./.