Tòa trung thẩm Pa-ri (Pháp) vừa bật đèn xanh cho việc dẫn độ cựu Tổng thống Pa-na-ma M.An-tô-ni-ô Nô-ri-ê-ga (M.Antonio Noriega) về nước theo đề nghị của quốc gia Trung Mỹ và sau khi Mỹ đã nhất trí với biện pháp này. Điều gì sẽ chờ Nô-ri-ê-ga ở Pa-na-ma?
Nô-ri-ê-ga từng được Oa-sinh-tơn cưng chiều và coi là đồng minh chính ở khu vực Mỹ La-tinh. Từ vị thế như vậy, ông trở thành một vị tổng thống độc tài và gắn kết chặt chẽ với các trùm buôn lậu ma túy Cô-lôm-bi-a. Làm Tổng thống Pa-na-ma từ 1983-1989, Nô-ri-ê-ga đã thiết lập một chế độ độc tài và đưa đất nước này chìm ngập vào khủng hoảng không chỉ kinh tế, chính trị, xã hội mà cả đạo đức.
 |
|
M. Nô-ri-ê-ga, kẻ từng là vốn quý của CIA. Ảnh: AP |
Trong thời gian được Oa-sinh-tơn “cưng chiều”, Nô-ri-ê-ga tỏ ra là một kẻ xung kích đắc lực của Mỹ: Từ theo dõi Chính phủ Cu-ba đến tịch thu các tàu biển buôn lậu vũ khí, triệt phá các đường dây rửa tiền, theo dõi và báo cáo về các hoạt động nổi dậy ở Mỹ La-tinh. Một viên đại tá Mỹ khai làm chứng trong phiên tòa xét xử mình rằng, “Nô-ri-ê-ga là nguồn thông tin tốt nhất mà Mỹ có tại Mỹ La-tinh”.
Nhưng điều đó không khiến Mỹ tin tưởng hoàn toàn vào Nô-ri-ê-ga. Oa-sinh-tơn bắt đầu lạnh nhạt với ông ta sau khi phát hiện ra thi thể bị chặt đầu của U-gô Xpa-đa-pho-ra (Hugo Spadafora)-đối thủ của Nô-ri-ê-ga trong một bao tải đựng bưu phẩm tại Cô-xta Ri-ca năm 1985. Ít lâu sau mối quan hệ giữa Nô-ri-ê-ga với trùm băng ma túy khét tiếng Medellin của Cô-lôm-bi-a cũng dần lộ diện. Ba năm sau, với những cáo trạng về ma túy của bồi thẩm đoàn Mỹ tại Phlo-ri-đa, chính quyền Mỹ bắt đầu gây áp lực, áp dụng trừng phạt kinh tế và buộc Nô-ri-ê-ga phải từ chức. Thấy cuộc bầu cử tháng 5-1989 không có lợi cho mình, Nô-ri-ê-ga đã tuyên bố hủy bỏ kết quả và dựng lên một tổng thống lâm thời, rồi yêu cầu nghị viện do ông ta kiểm soát bổ nhiệm ông ta làm người đứng đầu chính phủ.
Tháng 12-1989, quân đội Mỹ nhảy vào can thiệp và bắt Nô-ri-ê-ga về Mỹ để xét xử. Lúc đó, nhằm biện hộ cho cuộc tấn công quân sự, Mỹ đã tung ra một đòn chiến tranh tâm lý khi tuyên bố rằng, cuộc chiến tranh 5 ngày chống lại Nô-ri-ê-ga là cuộc chiến chống lại những thế lực đen tối và đưa ra vài bằng chứng về những cái được cho là ma thuật. Tuy nhiên những chuyện này chẳng mấy ai tin. Không ai lạ gì việc Nô-ri-ê-ga từng được CIA chiêu mộ từ những năm 1970. Nô-ri-ê-ga biết quá nhiều bí mật về các hoạt động đen tối của CIA, nên việc để cho ông ta tự do là quá nguy hiểm đối với người Mỹ. Nhiều nhà phân tích cho rằng, hành động quân sự của Mỹ đối với Pa-na-ma lúc đó còn nhằm biểu dương cho thế giới thấy được sức mạnh của nước Mỹ khi mà Chiến tranh Lạnh đang đi tới hồi kết.
Sau khi bị bắt về Mỹ, Nô-ri-ê-ga bị một tòa án ở Mai-a-mi kết án 40 năm tù giam. Cáo trạng của tòa án lúc đó cho thấy Chính phủ Mỹ coi Nô-ri-ê-ga như một viên cảnh sát biến chất, người đã nhận hàng triệu USD từ băng ma túy Medellin ở Cô-lôm-bi-a để bảo vệ việc vận chuyển cô-ca-in và tiền. Tuy nhiên, do "cải tạo tốt" và có thái độ tích cực, luật pháp Mỹ giảm án cho Nô-ri-ê-ga xuống còn 20 năm tù giam. Tháng 4-2010, Ngoại trưởng Mỹ Hi-la-ri Clin-tơn (Hillary Clinton) đã mở đường để đưa Nô-ri-ê-ga sang Pháp. Đến tháng 10-2010, Nô-ri-ê-ga chính thức bị dẫn độ về Pháp để thi hành án 7 năm tù cũng vì tội rửa tiền. Trong quá trình thực thi bản án tại Pa-ri, Nô-ri-ê-ga được giảm một số năm tù vì đã tính vào thời gian chờ đợi làm thủ tục dẫn độ từ Mỹ về Pháp theo hiệp định song phương. Thời gian gần đây, chính phủ Pa-na-ma liên tục đề nghị Pháp dẫn độ Nô-ri-ê-ga về nước. Và chỉ sau khi Mỹ chấp thuận, khả năng dẫn độ cựu tổng thống này từ Pháp mới trở thành hiện thực.
Chính phủ Pa-na-ma cũng có một bản án 20 năm tù dành sẵn cho Nô-ri-ê-ga nếu nhà cựu độc tài trở về nước. Tuy nhiên, theo giới quan sát thì nếu trở về quê hương, Nô-ri-ê-ga sẽ sớm được tự do bởi ông ta vẫn còn nhiều mối quan hệ với nhà cầm quyền hiện nay. Và một khi Nô-ri-ê-ga được tự do hoàn toàn, không ai dám chắc nhân vật này sẽ “nghỉ hưu” như lời ông ta nói bởi tham vọng quyền lực có thể trỗi dậy bất cứ lúc nào.
Có nguồn tin cho rằng, Tổng thống Pa-na-ma R.Mác-tin-ne-li (R.Martinelli) sẽ dành cho Nô-ri-ê-ga một điều kiện giam giữ nhân đạo hơn ở Pháp. Các-men-da (Carmenza), em gái của U-gô Xpa-đa-pho-ra lo lắng: “Nếu Nô-ri-ê-ga, nay đã 77 tuổi, trở về nước, sẽ được giam trong một... khách sạn 5 sao! Cách nay mấy năm, phe đảng của ông ta đã thông qua một đạo luật cho phép những kẻ hơn 70 tuổi được ngồi tù giống như ở nhà! Trong khi đó, Nô-ri-ê-ga ngày nay vẫn còn là triệu phú đô la!”.