(ĐCSVN) – Tình hình căng thẳng trên Biển Đông do những hành động xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế các nước láng giềng của Trung Quốc đã làm dấy lên sự lo ngại của cộng đồng quốc tế. Dư luận quốc tế đã lên tiếng phê phán những hành động thiếu thiện chí đó của phía Trung Quốc.
 |
| Hội thảo quốc tế về an ninh Biển Đông (ảnh IT) |
Hội thảo quốc tế về an ninh Biển Đông do Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế của Mỹ tổ chức đã diễn ra trong hai ngày 20 và 21/6 tại thủ đô Washington, Mỹ với sự tham dự của khoảng 150 học giả, nhà nghiên cứu, quan chức ngoại giao và phóng viên báo chí đến từ nhiều nước trên thế giới.
Hội thảo có khoảng 20 báo cáo viên trình bày tham luận, tập trung vào 4 vấn đề chính: cập nhật tình hình Biển Đông, đánh giá lợi ích và vị trí của các bên tại khu vực này, đánh giá hiệu quả của các khuôn khổ và cơ chế về an ninh hàng hải hiện nay liên quan đến khu vực Biển Đông, đưa ra những chính sách nhằm tăng cường an ninh tại khu vực.
Điểm đáng chú ý là số người tham dự hội thảo lên đến hàng trăm người, tất cả những người tham dự đều lên tiếng phản đối những hành động cũng như chính sách, lập trường của Trung Quốc liên quan đến biển Đông.
Sau phát biểu của ông Su Hao, Phó Giám đốc Trung tâm nghiên cứu quốc tế của Đại học Ngoại giao Bắc Kinh, trong phiên thảo luận đầu tiên về tuyên bố chủ quyền cũng như chính sách của Trung Quốc tại Biển Đông nhiều học giả quốc tế đã ngay lập tức lên tiếng phản bác các lập luận của học giả Trung Quốc, đặc biệt là "cơ sở lịch sử" của tuyên bố chủ quyền cái gọi là “đường lưỡi bò”
Trong bài phát biểu ngay sau đó, ông Termsak Chalermpalanupap, Giám đốc phụ trách chính trị và an ninh của Ban Thư ký ASEAN nói: "Tôi không cho rằng Công ước của Liên hợp quốc về luật biển (UNCLOS) công nhận lịch sử là cơ sở để tuyên bố chủ quyền".
Giáo sư Peter Dutton thuộc Đại học Hải quân Mỹ, không đồng tình với cách giải thích của Trung Quốc về ý nghĩa của đường chữ U liên quan tới lịch sử. Ông nói: "Về quyền tài phán đối với các vùng biển, lịch sử không liên quan gì cả mà phải tuân theo UNCLOS".
Tiến sỹ Dutton cũng nói rằng việc dùng lịch sử để giải thích chủ quyền làm xói mòn các quy tắc của UNCLOS.
Nhà nghiên cứu nổi tiếng, giáo sư Carlyle Thayer từ Học viện Quốc phòng Australia nói rằng việc học giả Trung Quốc sử dụng "di sản lịch sử" để giải thích về tuyên bố chủ quyền một lần nữa bộc lộ việc thiếu cơ sở pháp lý theo luật quốc tế trong tuyên bố chủ quyền này.
Cũng liên quan đến khía cạnh luật quốc tế, bà Caitlyn Antrim, Giám đốc Ủy ban Pháp quyền Đại dương của Mỹ, khẳng định tuyên bố đường 9 đoạn (đường lưỡi bò hay đường chữ U) không có cơ sở theo luật quốc tế bởi cơ sở lịch sử là rất yếu và rất khó bảo vệ. Bà Antrim nói: "Tôi không hiểu Trung Quốc tuyên bố cái gì trong đường chữ U đó. Nếu họ tuyên bố chủ quyền với các đảo do đường ấy bao quanh, thì câu hỏi đặt ra là họ có chứng minh được chủ quyền với các đảo đó hay không. Nếu Trung Quốc có tuyên bố chủ quyền với các đảo từ 500 năm trước, nhưng sau đó lại bỏ trống thì tuyên bố chủ quyền trở nên rất yếu. Đối với các đảo không có cư dân sinh sống thì họ chỉ có thể tuyên bố lãnh hải, chứ không thể tính vùng đặc quyền kinh tế từ các đảo đó".
Trong phiên thảo luận buổi chiều, các học giả Bonnie Glaser của Mỹ, Trần Trường Thủy của Việt Nam, Carl Thayer của Australia và Ian Storey của Singapore đã trình bày về các diễn biến gần đây trên Biển Đông, đưa ra cách giải thích cho các sự kiện này.
Trước câu hỏi của học giả Trung Quốc về việc tại sao các sự kiện giữa tàu Trung Quốc và tàu thăm dò của Việt Nam lại xảy ra vào thời điểm này, tiến sĩ Trần Trường Thủy nói: "Đây cũng là câu hỏi của chúng tôi. Tại sao tàu Trung Quốc lại cắt cáp tàu thăm dò của Việt Nam vào thời điểm ngay trước khi diễn ra nhiều sự kiện quan trọng như Hội nghị Shangri-la".
Tại hội thảo, ngoài các học giả còn có bài phát biểu của Thượng nghị sỹ John McCain, cựu Giám đốc Tình báo Quốc gia John Negroponte và một số quan chức của Mỹ.
Trong bài tham luận của mình, Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain đã nêu đích danh Trung Quốc là nguyên nhân gây ra căng thẳng ở Biển Đông đồng thời khẳng định những tuyên bố chủ quyền của nước này là "không có cơ sở nào theo luật quốc tế".
"Tình hình hiện nay đòi hỏi phải nói thẳng: một trong những lực lượng chính làm gia tăng căng thẳng ở Biển Đông, và khiến cho khó đạt một giải pháp hòa bình cho những tranh chấp này, chính là lối hành xử hung hăng của Trung Quốc cùng những tuyên bố chủ quyền không có căn cứ mà nước này tìm cách đưa ra," ông McCain nói trong bài phát biểu được phát trực tiếp trên website của CSIS.
Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain khẳng định: “Điều khiến tôi lo ngại, và tôi cho rằng nhiều người trong số các quý vị cũng vậy, là những tuyên bố đòi chủ quyền bành trướng mà Trung Quốc đang đưa ra ở Biển Đông. Lý do đưa ra cho những tuyên bố này không có cơ sở nào theo luật quốc tế và những hành động ngày càng quyết liệt mà Trung Quốc đang thực hiện nhằm khẳng định quyền tự tuyên bố của họ, trong đó có cả những vùng biển thuộc phạm vi 200 hải lý tính từ bờ biển của các nước ASEAN, cũng như hàng loạt vụ việc gần đây liên quan đến Việt Nam và Philippines".
Theo ông McCain, cái gọi là bản đồ “đường chín đoạn” của Trung Quốc đòi chủ quyền với tất cả các hòn đảo tại Biển Đông là lãnh thổ có chủ quyền của Trung Quốc và tất cả các vùng biển của các nước này là khu vực kinh tế đặc quyền của Trung Quốc. Hơn nữa, cách hiểu của Trung Quốc về luật quốc tế sẽ làm xói mòn nguyên tắc lâu nay về tự do lưu thông hàng hải – vặn méo nó từ một khái niệm thúc đẩy đi lại mở sang một khái niệm hạn chế đi lại. Một số người ở Trung Quốc vẫn đang đề cập đến học thuyết này với tên gọi 'chiến tranh pháp lý”.
Mạng Liên hợp buổi sáng của Singapores ngày 20/6, đăng bài viết cho rằng, việc tàu “Hải Tuần 31” là tàu hải tuần lớn nhất của Trung Quốc tiến hành thăm chính thức Singapore đã khiến dư luận nước này cũng như dư luận quốc tế quan tâm. Mạng này nêu rõ, ngày 20/6, Bộ Ngoại giao Singapore kêu gọi Trung Quốc cần cởi mở hơn trong vấn đề Biển Đông, bởi tham vọng của Trung Quốc đang gây quan ngại cho cả thế giới.
Tuyên bố của Bộ Ngoại giao Singapore chỉ ra, Singapore tuy không tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông, nhưng là một trung tâm thương mại lớn ở khu vực châu Á, lợi ích của Singapore cũng có thể bị ảnh hưởng bởi các vấn đề liên quan đến tự do hàng hải.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Singapore bày tỏ:“Chúng tôi cho rằng, chính tham vọng của Trung Quốc muốn tuyên bố rõ ràng chủ quyền trên Biển Đông đã gây quan ngại lớn cho cộng đồng hàng hải quốc tế. Singapore không tuyên bố chủ quyền ở khu vực này. Nhưng là một quốc gia thương mại lớn, Singapore đặc biệt quan tâm đến các vấn đề có thể ảnh hưởng đến tự do hàng hải ở các làn vận chuyển trên biển trên toàn thế giới, trong đó có Biển Đông”.
Trước đó, theo tờ Liên hợp thời báo ngày 17/6, chuyên gia luật pháp quốc tế, nguyên Phó Thủ tướng Singapore S. Jayakumar, sau khi bày tỏ lo ngại “tình hình Biển Đông gần đây có dấu hiệu nóng lên, không có lợi cho hoà bình ổn định trong khu vực” đã nhấn mạnh: “Tất cả các nước tuyên bố có chủ quyền đều nhất thiết phải làm rõ phạm vi vùng biển có chủ quyền để tránh tranh chấp lãnh thổ diễn biến thành xung đột, đồng thời nhanh chóng đặt ra qui tắc ứng xử Biển Đông. Đặc biệt, Trung Quốc cần phải giải thích rõ hơn về tấm bản đồ có 9 đường đứt nét được đưa ra gần đây. Tấm bản đồ này ám thị tất cả các khu vực nằm bên trong đường 9 đoạn đều là lãnh thổ Trung Quốc, cách làm này không phù hợp với tinh thần mà Trung Quốc luôn nhấn mạnh là “tôn trọng công ước luật biển Liên hợp quốc”./.