Hãng thông tấn AP đăng hình ảnh chúc mừng chiến thắng của tỷ phú Donald Trump. 

“Nước Mỹ trên hết” trong chính sách đối nội

Để công bố cương lĩnh kinh tế của mình, trong quá trình tranh cử ông Trump đã chọn Detroit, trung tâm sản xuất ô tô, làm nơi trình bày kế hoạch cải tổ bộ luật thuế, hủy bỏ một số hiệp định mậu dịch và xem xét lại chính sách năng lượng của nước Mỹ. Tại đây ông đã nhắc lại khẩu hiệu “Nước Mỹ là trên hết”[1].

Ông Trump chủ trương cắt giảm thuế cho mọi đối tượng với mọi sắc thuế. Theo đó, số nhóm chịu thuế chỉ còn 3 thay vì 7 như hiện nay; thuế suất cao từ mức 39,6% xuống còn 33,0%; các công ty Mỹ cũng được giảm từ 35% xuống 15%; thuế tài sản chỉ còn áp dụng cho các chuyển nhượng có trị giá trên 5,45 triệu USD với cá nhân thừa kế và 10,9 triệu USD với 1 cặp vợ chồng[2].

Ông Trump chủ trương tạo ra 13 triệu việc làm[3] bằng quỹ tái thiết 1 ngàn tỷ USD, thông qua việc gia tăng chi tiêu quốc phòng; tăng đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng lên gấp 2 lần so với số tiền 275 tỷ USD mà bà Clinton đề xuất; cắt giảm giảm chi tiêu đối với những chương trình ngoài lĩnh vực quốc phòng; đảm bảo tăng lương tối thiểu trên mức 7,25 USD/h, con số cụ thể do chính quyền các bang tự quyết định.

Ông Trump khẳng định sẽ đảo ngược các chính sách năng lượng và khí hậu của người tiền nhiệm, ông ủng hộ dự án đường ống dẫn dầu Keystone XL nối giữa Canada và Mỹ đã bị ông Obama bác bỏ vì lý do môi trường. Ông sẽ từ bỏ Hiệp ước chống biển đổi khí hậu toàn cầu được ký tại Paris hồi tháng 12 năm ngoái và ngừng các khoản đóng góp của Mỹ cho các chương trình của LHQ về vấn đề này.

Về chăm sóc y tế toàn dân, ông Trump kêu gọi mở một cuộc cạnh tranh để người dân tự chọn bảo hiểm ở các bang, đồng thời cam kết “thỏa thuận” với những bệnh viện để cung cấp bảo hiểm cho người nghèo. Ông nói: “Hãy hủy bỏ và thay thế Obamacare bằng một chương trình hoàn hảo hơn”.

Trong quá trình tranh cử, ông Trump cũng tuyên bố sẽ đàm phán lại các điều khoản của Hiệp định NAFTA và rút khỏi TPP. Ông chủ trương phát triển kinh tế, qua việc thực hiện những kế hoạch sẽ cho phép quốc gia thanh toán được nợ công vốn đã lên tới con số 19 nghìn tỷ USD, tương đương với 104% GDP.

Ông Trump tuyên bố sẽ phủ quyết mọi dự luật kiểm soát súng đạn mới. Ông cho rằng: “Chúng ta đã có quá nhiều quy định. Nếu nhìn vào các đối thủ của tôi, họ đang rất lúng túng trước việc thực hiện Tu chính án thứ 2, trong khi tôi rất quyết liệt”.

Ông Trump chủ trương trục xuất 11 triệu người nhập cư bất hợp pháp và xây bức tường dài dọc theo biên giới Mexico, ông còn muốn “cấm cửa” tất cả người Hồi giáo vào nước Mỹ. Để ngăn chặn nạn nhập cảnh bất hợp pháp, ông sẽ cho tăng số nhân viên kiểm tra di dân và thuế quan lên gấp 3 lần và thêm 5.000 nhân viên tuần tra biên giới.

Chủ nghĩa dân tộc trong chính sách đối ngoại

Giới phân tích tin rằng ông Trump là người theo chủ nghĩa dân tộc, muốn lấy lòng dân và hứa hẹn chính sách đối ngoại dựa trên lợi ích của nước Mỹ. Những phát ngôn của ông khiến không ít cử tri bị “sốc” và được coi là “ca cực lạ”[4] trong lịch sử bầu cử của Mỹ.

Ông Trump cho rằng, ngày nay thế giới đang dựa dẫm quá nhiều vào ảnh hưởng và tiền bạc của Mỹ, trong khi đó LHQ và NATO là hai tổ chức quá tốn kém, NATO đã “lỗi thời”. Theo ông, các đồng minh của Mỹ đã được hưởng lợi từ “chiếc ô an ninh” của Washington, nhưng lại chia sẻ trách nhiệm tài chính một cách không tương ứng.

Ông Trump yêu cầu các đồng minh Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức và Arab Saudi phải đóng góp nhiều hơn cho chi phí triển khai lực lượng quân đội Mỹ ở nước họ. Ông thậm chí còn khuyến khích 2 nước Nhật, Hàn phát triển vũ khí hạt nhân trong trường hợp quân đội Mỹ rút khỏi 2 nước này. Ông nói: “nếu Nhật bị tấn công, Mỹ có thể phải tham gia Thế chiến III. Còn nếu Mỹ bị tấn công, Nhật Bản có thể sẽ chẳng phải làm gì cả!”[5]

Ông Trump tuyên bố sẽ hủy bỏ thỏa thuận hạt nhân được ký kết với Iran, điều này có thể sẽ đẩy khu vực Trung Đông tới nguy cơ khủng hoảng. Ông còn chỉ trích người tiền nhiệm Obama đã sản sinh ra IS và gây bất ổn ở Trung Đông, ông cho rằng chính ông Obama và bà Clinton đã tạo điều kiện cho Iran trở thành một thế lực thống trị ở Trung Đông với thỏa thuận Iran và nhóm P5+1. Ông chủ trương triệt phá nguồn cung cấp dầu mỏ của IS và “sẽ ném bom đến tận cùng để tiêu diệt IS”.

Đối với Nga, ông Trump luôn bộc lộ sự yêu thích và ngưỡng mộ Tổng thống Nga Putin và ủng hộ các phong trào dân túy ở châu Âu. Ông từng tuyên bố muốn “hâm nóng” quan hệ với Nga, ông cũng gây “sốc” khi tuyên bố Tổng thống Nga Putin là nhà lãnh đạo tốt hơn Tổng thống Mỹ Barack Obama[6].

Với Trung Quốc, ngay từ đầu ông Trump đã có những tuyên bố rất cứng rắn, ông cáo buộc nước này “thao túng đồng tiền”, và ông sẽ “thay đổi luật sở hữu trí tuệ và ngăn chặn các hành vi bất công, phi pháp của công ty Trung Quốc” trên thị trường Mỹ. Theo ông Trump, để có thể dồn ép, buộc Trung Quốc phải trả giá cho những hành động phiêu lưu trên biển, Mỹ phải “tăng cường sức mạnh quân sự và triển khai sức mạnh đó một cách thích hợp đến Biển Đông và Hoa Đông”.

Đối với Triều Tiên, ông Trump có thể sẽ theo đuổi các biện pháp mềm mỏng hơn, bởi ông đã từng đề cập đến khả năng đàm phán trực tiếp với lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un, hoặc tác động để Trung Quốc can thiệp. Ông Trump cũng tuyên bố sẽ sử dụng “đòn bẩy kinh tế của Mỹ” nhằm thuyết phục Trung Quốc kiềm chế chương trình hạt nhân của Triều Tiên.

Về kinh tế đối ngoại, ông Donald Trump chủ trương áp dụng chính sách bảo hộ mậu dịch, nên ông quyết liệt phản đối TPP. Theo ông “TPP là cuộc tấn công giới doanh nghiệp Mỹ. Nó không làm ngưng sự thao túng tiền tệ của Nhật Bản”[7], nó khiến dân Mỹ mất việc làm và hàng hóa ngoại rẻ hơn sẽ lấn át hàng nội địa Mỹ.

Như vậy, với việc ông Donald Trump trở thành chủ nhân Nhà trắng thứ 45, đã khép lại cuộc tranh đua quyết liệt, gây cấn và nhiều kịch tính giữa hai ứng viên của lưỡng đảng Dân chủ và cộng hòa. Với một Tổng thống – doanh nhân – tỷ phú, ông Trump vừa phản ánh tâm trạng muốn thay đổi của đa số người dân Mỹ, vừa gây quan ngại cho các chính giới khác bởi những chính sách mới (khác lạ) của tân Tổng thống.

Tuy nhiên, theo giới phân tích để trở thành “Tổng thống của mọi người dân Mỹ” như ông hứa hẹn khi tuyên bố chiến thắng hôm 8/11, thì chắc chắn ông Trump sẽ phải thực hiện cương lĩnh tranh cử của mình một cách thông minh nhất. Vì thế,  trong tương lai “nước Mỹ vĩ đại trở lại” như thế nào vẫn còn đang ở phía trước./.