Quan hệ Nga - Mỹ có nguy cơ lại “nổi sóng” khi Mát-xcơ-va đưa một số quan chức cấp cao của Mỹ vào danh sách đen thị thực nhập cảnh với cáo buộc liên quan tới “các tội ác nhân quyền” để đáp lại hành động tương tự trước đó của Oa-sinh-tơn.
 |
| Quan hệ Nga - Mỹ lại “nổi sóng”? (Ảnh chỉ có tính minh hoạ) |
Trong tuyên bố đưa ra ngày 22-10, Bộ Ngoại giao Nga cho biết, nước này đã đưa các quan chức cấp cao của Mỹ liên quan tới “các tội ác nhân quyền”, như vụ “giam giữ vô thời hạn các tù nhân tại Vịnh Goan-ta-na-mô và các vụ giết thường dân ở I-rắc và Áp-ga-ni-xtan chưa được điều tra”, vào danh sách đen không cấp thị thực nhập cảnh vào Nga.
Quyết định trên của Nga được cho là nhằm trả đũa việc Bộ Ngoại giao Mỹ hồi tháng 7 vừa qua đã không cấp thị thực nhập cảnh cho một số quan chức Nga có liên quan tới việc luật sư Xéc-gây Ma-nhít-xki (Sergei Magnitsky) bị chết trong nhà tù năm 2009. Lúc đó, Oa-sinh-tơn đã đưa ra một danh sách đen gồm 60 quan chức Nga bị buộc tội dính dáng đến cái chết của vị luật sư này và cáo buộc Mát-xcơ-va làm ngơ cho các hành động phạm pháp.
Ông Ma-nhít-xki là một luật sư làm việc cho Quỹ đầu tư Hermitage của Mỹ nhưng đóng trụ sở tại Luân Đôn, Anh. Ông Ma-nhít-xki bị bắt hồi đầu năm 2009 với cáo buộc về tội trốn thuế và bất ngờ qua đời tháng 11-2009 ở tuổi 37. Trước khi bị bắt, luật sư Ma-nhít-xki từng tố cáo một nhóm các nhà làm luật, quan chức thuế vụ và quan chức an ninh cấu kết làm giấy tờ hoàn thuế giả để biển thủ số tiền trị giá 230 triệu USD tiền đóng thuế.
Dù bác bỏ những cáo buộc của phương Tây song Nga cũng đã tiến hành điều tra “vụ án giết người” sau cái chết của ông Ma-nhít-xki tại nhà tù Butyrskaya. Tổng thống Đ.Mét-vê-đép (D.Medvedev) đã sa thải 20 quan chức cao cấp của Cơ quan Cải tạo liên bang sau cuộc điều tra nhưng lại chỉ truy tố một y sĩ trưởng của nhà tù Butyrskaya về tội giết người vì bất cẩn.
Vụ Ma-nhít-xki đã khép lại từ lâu nhưng mãi tới tháng 7 vừa qua, tức là gần 2 năm sau cái chết của vị luật sư này, Oa-sinh-tơn mới ra quyết định cấm nhập cảnh với một số quan chức Nga. Điều này khiến phía Nga rất tức giận. Mát-xcơ-va đã tuyên bố “những bước không hữu nghị như vậy sẽ bị đáp trả”. Vì thế, để thực hiện “cam kết” đáp trả hành động “khiêu khích chính trị” của Mỹ, Mát-xcơ-va đã đưa ra “danh sách đen” với lời cảnh báo danh sách này sẽ tiếp tục dài ra nếu Oa-sinh-tơn tiếp tục gây sức ép đối với nước Nga.
Vụ tranh cãi đe dọa sẽ làm chệch quá trình “cài đặt lại” quan hệ Mỹ-Nga. Trong khi đó, Kế hoạch Hệ thống phòng thủ tên lửa Mỹ ở châu Âu (NMD), “thùng thuốc súng” trong quan hệ Nga - Mỹ bấy nay được tra thêm ngòi nổ mới khi tuần trước, Oa-sinh-tơn và Ma-đrít đạt được thỏa thuận đưa Tây Ban Nha trở thành một “mắt xích” trong hệ thống NMD. Ngay lập tức, Ngoại trưởng Nga X.La-vrốp (S.Lavrov) lên tiếng cảnh báo rằng Nga sẽ buộc phải thực thi các biện pháp quân sự - kỹ thuật để đáp trả kế hoạch của Mỹ nhằm triển khai giai đoạn ba và bốn của NMD.
Nhìn lại, quan hệ Nga - Mỹ ba năm qua đạt được những tiến bộ nhất định nhưng có thể nói rằng hai bên thực sự không có nhiều tiếng nói chung. Những trục trặc trong quan hệ giữa hai nước liên tục xảy ra, từ bất đồng quan điểm trong các vấn đề toàn cầu đến các “va chạm” song phương.
Với vụ việc này, một lần nữa người ta được thấy chiến lược “cài đặt lại quan hệ” của hai nhà lãnh đạo Nga, Mỹ chưa thực sự có kết quả. Những trục trặc trong quan hệ Nga - Mỹ như thế này có thể tiềm ẩn nguy cơ đưa hai cựu đối thủ thời Chiến tranh Lạnh vào thế “hòa bình nóng”.