Thế trận của đảng Cộng hòa Mỹ cơ bản ngã ngũ

Giới lãnh đạo chóp bu của đảng Cộng hòa và cá nhân ứng cử viên đang tạm dẫn điểm, cựu Thống đốc Mít Rômni (Mitt Romney), đã có thể thở phào nhẹ nhõm sau khi ứng cử viên đang ở vị trí thứ hai, cựu Thượng nghị sỹ Rích Xantơrum (Rick Santorum) ngày 10/4 tuyên bố ngừng tranh cử.

Sau quyết định bất ngờ nhưng hợp lý này của ông Xantơrum, thế trận của đảng Cộng hòa xem ra cơ bản đã ngã ngũ. Chuyện "thay ngựa giữa dòng" mà không ít chính khách đảng Cộng hòa nhiều lúc do quá bối rối đã lên tiếng kêu gọi, nay có vẻ cũng đã chấm dứt hoặc chí ít sẽ tạm thời không được nhắc tới.

Quyết định bỏ cuộc của ông Xantơrum mang cả yếu tố khách quan và chủ quan. Trước hết, quyết định này được đưa ra trong một tình thế mà ông Xantơrum tự nhận thấy khó có thể đảo ngược thế cờ. Nó được đưa ra giữa lúc đảng Cộng hòa bắt đầu tập trung xây đắp sự ủng hộ cần thiết trong giai đoạn quyết định này cho ứng cử viên hàng đầu Rômni. Quyết định rời cuộc đua của ứng cử viên đang ở vị trí thứ hai càng củng cố thêm khả năng ông Rômni có thể bứt phá và giành được tấm vé cuối cùng của đảng Cộng hòa để bước vào cuộc đua chiếm lĩnh chiếc ghế ông chủ thứ 45 của Nhà Trắng trước đối thủ gần như chắc chắn của đảng Dân chủ, đương kim Tổng thống Barắc Ôbama (Barack Obama). Như vậy, danh sách các ứng viên tổng thống của đảng Cộng hòa từ 10 người khi bước vào ngày bầu cử sơ bộ đầu tiên 3/1 tại bang Aiôoa (Iowa) nay chỉ còn 3, gồm ông Rômni, cựu Chủ tịch Hạ viện Niu Ginhrích (Newt Gingrich) và Hạ nghị sỹ 77 tuổi Rôn Pôn (Ron Paul).
Giải thích về việc "đứt gánh giữa đường", mỗi người có những lý do khác nhau. Với ông Xantơrum, trong bài phát biểu tại thành phố Géttixbớc (Gettysburg) ở bang nhà Penxinvania (Pensylvania), vị cựu Thượng nghị sỹ 52 tuổi này cho biết quyết định bỏ cuộc đã được gia đình thảo luận và nhất trí vào cuối tuần qua, một phần do cô con gái út 3 tuổi Benla Xantơrum (Bella Santorum) vừa phải nhập viện do căn bệnh rối loạn gien. Tuy nhiên, không ít chuyên gia cho rằng lý do đích thực dẫn tới quyết định này là do đến nay, khi vòng bầu cử sơ bộ đã đi được 2/3 chặng đường, vị cựu Thượng nghị sỹ mới chỉ nhận được 281 suất ghế đại biểu, còn xa, nếu không muốn nói là khó có thể đạt tới con số tối thiểu 1.144 theo quy định của đảng Cộng hòa để được đề cử làm ứng cử viên chính thức của đảng. Một lý do nữa là có thể ông Xantơrum muốn giữ thể diện, tránh trước thất bại không muốn có trong cuộc bầu cử sơ bộ tại bang nhà Penxinvania vào ngày 24/4, nơi ông Rômni đang dẫn điểm với khoảng cách khá xa. Một số chuyên gia dự báo với những gì đã trải nghiệm cho tới nay, rất có thể ông Xantơrum bỏ cuộc để có thời gian rút ra bài học, từ đó tính chuyện cho các cuộc đua tiếp theo vào năm 2016 hoặc 2020.

Ngay sau tuyên bố bỏ cuộc của ông Xantơrum, cả ba đối thủ còn lại đều lập tức lên tiếng theo toan tính riêng. Cựu Thống đốc Rômni thừa nhận ông Xantơrum là "đối thủ đáng giá", đồng thời chúc mừng vị cựu Thượng nghị sỹ về tất cả những gì đã làm được trong nỗ lực tranh cử gần một năm qua. Các nguồn tin của đảng Cộng hòa cho biết ông Xantơrum đã đàm thoại với ông Rômni trước khi công bố quyết định, nhưng chưa đề cập tới chuyện có quay sang ủng hộ ông Rômni hay không. Tuy nhiên, ủy ban vận động tranh cử của ông Rômni đã lập tức liên hệ với đại diện của ông Xantơrum để dàn xếp một cuộc gặp vì mục đích trên. Ứng viên Ginhrích phản ứng thực dụng hơn khi kêu gọi ủng hộ viên của ông Xantơrum quay sang ủng hộ mình. Ông Ginhrích một lần nữa bác bỏ các đề nghị bỏ cuộc, thề sẽ chạy đua tới sát ngày đại hội toàn quốc của đảng Cộng hòa vào cuối tháng 8 tới. Hạ nghị sỹ Pôn, người chưa giành chiến thắng nào, cho rằng quyết định của ông Xantơrum "biến ông Pôn thành ứng cử viên bảo thủ thực thụ và có khả năng nhất thay thế vị trí dẫn đầu hiện nay của ông Rômni".

Tiếp theo thông báo bỏ cuộc của ông Xantơrum, ông Rômni lại đón nhận một tín hiệu lạc quan từ thái độ của cử tri. Kết quả thăm dò của Pew Research Center cho thấy ngày càng nhiều cử tri Cộng hòa quay sang ủng hộ ông Rômni trở thành ứng cử viên chính thức. Trong số những cử tri Cộng hòa và nghiêng về đảng này được phỏng vấn qua điện thoại, có 74% tin rằng ông Rômni sẽ được trao tấm vé cuối cùng, so với chỉ có 21% cho rằng vinh dự đó thuộc về các ứng viên còn lại.

Tuy nhiên, bên cạnh những thông tin tích cực, thách thức và mối lo của giới chức Cộng hòa và cá nhân ông Rômni vẫn hiện hữu, nếu không muốn nói là còn rất lớn. Kết quả thăm dò do báo "Bưu điện Oasinhtơn" (Washington Post) và ABC News công bố ngày 10/4 cho thấy có 51% cử tri chọn đương kim Tổng thống Ôbama so với 43% chọn ông Rômni. Tương tự, thăm dò của CNN/ORC cho thấy tỷ lệ ủng hộ ông Ôbama cũng cao hơn so với số cam kết hậu thuẫn ông Rômni. Điều này báo hiệu cuộc đua giành ghế ông chủ Nhà Trắng vào tháng 11 tới giữa ông Ôbama và ứng cử viên đảng Cộng hòa sẽ diễn ra quyết liệt và chưa ai dám dự báo trước./.