(ĐCSVN) – Tổng thống Nga Vladimir Putin vừa ra lệnh bắt đầu rút các lực lượng chính của nước này khỏi lãnh thổ Syria từ ngày 15/3. Cho tới nay, dư luận vẫn bày tỏ nhiều quan điểm khác nhau trước quyết định bất ngờ của ông Putin. Tuy nhiên, cũng có nhiều ý kiến cho rằng đây là một diễn biến cần thiết và tích cực để “tạo động lực” cho các vòng đàm phán hòa bình Syria vừa được khởi động ở Geneva (Thụy Sĩ).
Tổng thống Nga Vladimir Putin bất ngờ tuyên bố rút hầu hết các lực lượng chính của Nga khỏi Syria. (Ảnh: EPA)
Phát biểu trong cuộc gặp với Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov và Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu, ngày 14/3, ông Putin cho rằng, các nhiệm vụ đề ra đối với Bộ Quốc phòng Nga nhìn chung đã được hoàn tất, và đây chính là lý do để Nga bắt đầu rút hầu hết các lực lượng chính của nước này khỏi lãnh thổ Syria, bắt đầu từ ngày 15/3. Tuy nhiên, các căn cứ hải quân và không quân của Nga tại khu vực Tartus và Khmeimin của Syria sẽ tiếp tục được duy trì hoạt động theo cơ chế thông thường và được bảo vệ nghiêm ngặt. Theo ông Putin, những lực lượng Nga được duy trì ở lại Syria sẽ tham gia vào nhiệm vụ giám sát lệnh ngừng bắn tại quốc gia Trung Đông này.
Trong lời phát biểu trước các quan chức cấp cao của Nga, Tổng thống Putin cũng hoan nghênh thái độ chuyên nghiệp, đoàn kết để thực hiện mọi nhiệm vụ của lực lượng quân đội Nga trong thời gian thực hiện sứ mệnh tại Syria. “Các công việc hiệu quả của quân đội Nga đã tạo điều kiện khởi động tiến trình hòa bình tại quốc gia Trung Đông này” – ông Putin nêu rõ, đồng thời chỉ ra rằng, sự giúp đỡ của quân đội Nga đã tiếp thêm sức mạnh cho quân đội và các lực lượng yêu nước Syria trong cuộc chiến chống chủ nghĩa khủng bố.
Ngày 30/9/2015, lực lượng không quân Nga đã khởi động chiến dịch không kích nhằm vào các mục tiêu của Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng và nhóm Hồi giáo cực đoan Jabhat al-Nusra tại Syria. Hành động diễn ra sau khi Hội đồng Liên bang (tức Thượng viện Nga) phê chuẩn đề xuất của Tổng thống Putin về việc huy động lực lượng vũ trang tham gia cuộc chiến chống khủng bố tại Syria. Nhóm tác chiến không quân của Nga tại Syria gồm 50 máy bay chiến đấu và trực thăng, gồm cả các máy bay ném bom Su-34; Su-24M; trực thăng tấn công Su-25; máy bay chiến đấu Su-30SM; trực thăng Mi-24 và Mi-8. Các cuộc không kích này chủ yếu nhằm vào các trung tâm liên lạc, vận chuyển, kho đạn dược …của các lực lượng khủng bố tại Syria và được thực hiện theo yêu cầu của Tổng thống Syria Bashar al-Assad.
Nga: Việc rút quân nhằm “tạo động lực” cho vòng đối thoại hòa bình Geneva
Nói về mục đích của việc rút quân khỏi lãnh thổ Syria, Tổng thống Putin hy vọng rằng hành động này sẽ trở thành “một động lực tốt” để khởi động đàm phán giữa các lực lượng chính trị tại Syria. Bên cạnh đó, nhà lãnh đạo này cũng chỉ thị cho Ngoại trưởng Sergei Lavrov tăng cường vai trò tham gia của Nga trong tiến trình tìm kiếm hòa bình tại quốc gia Trung Đông này.
“Tôi hy vọng rằng quyết định ngày hôm nay sẽ phát đi một tín hiệu tốt tới tất cả các phe phái xung đột tại Syria, đồng thời giúp gia tăng niềm tin từ tất cả các bên tham gia vào tiến trình tìm kiếm hòa bình cho Syria” – ông Putin nêu rõ.
Cũng trong cuộc gặp ngày 14//3, ông Lavrov đã khẳng định trước Tổng thống Putin rằng, chiến dịch không kích của các lực lượng không quân Nga đã tạo tiền đề “cho một tiến trình chính trị” tại Syria và mục tiêu mà Nga luôn kiên định theo đuổi từ trước tới nay là thúc đẩy tiến trình đàm phán giữa các phe phái xung đột Syria.
Ông Lavrov cho biết, cuộc đàm phán hòa bình về Syria do Liên hợp quốc bảo trợ đã bắt đầu diễn ra tại Geneva (Thụy Sĩ) từ ngày 14/3. “Đây không phải là một công việc dễ dàng, từ việc các bên liên quan đồng ý cùng ngồi vào bàn đàm phán…Tuy nhiên, các vòng thảo luận đang diễn ra và mối quan tâm chung của chúng tôi là biến các sự kiện này trở thành một tiến trình ổn định, không thể đảo ngược” – ông Lavrov nói.
Trong khi đó, phát ngôn viên điện Kremlin Dmitry Peskov, ngày 14/3 xác nhận rằng, Tổng thống Putin đã thảo luận về việc rút các lực lượng Nga khỏi Syria với người đồng nhiệm Syria Bashar al-Assad. “Mọi vấn đề được nêu lên trong cuộc gặp gỡ giữa Tổng thống Putin, Ngoại trưởng Lavrov và Bộ trưởng Quốc phòng Shoigu đều được thông báo tới các đối tác Syria và thống nhất với Tổng thống al-Assad” – ông Peskov nêu rõ.
Về phía Văn phòng báo chí điện Kremlin cho biết, Tổng thống al-Assad đã có cuộc điện đàm với Tổng thống Putin để khẳng định rõ trước người đồng nhiệm Nga một lập trường rõ ràng rằng “nhà lãnh đạo này đã sẵn sàng khởi động một tiến trình chính trị tại Syria trong thời gian sớm nhất có thể”. Cũng trong cuộc điện đàm này, hai nhà lãnh đạo hy vọng các vòng đối thoại toàn diện giữa đại diện chính quyền Damascus và phe đối lập Syria do Liên hợp quốc bảo trợ đang diễn ra tại Geneva (Thụy Sĩ) sẽ mang lại kết quả cụ thể.
Trong thông báo đưa ra ngày 15/3, Văn phòng báo chí điện Kremlin khẳng định, Tổng thống Putin đã thông báo tới người đồng nhiệm Mỹ Barack Obama về quyết định rút phần lớn lực lượng không quân Nga khỏi Syria sau khi hoàn thành căn bản “sứ mệnh” chống chủ nghĩa khủng bố tại quốc gia Trung Đông này. Ngoài ra, trong cuộc điện đàm với Tổng thống Obama, ông Putin tiếp tục nhấn mạnh tầm quan trọng của những nỗ lực hợp tác Nga-Mỹ, đặc biệt trong lĩnh vực quân sự để giải quyết cuộc khủng hoảng Syria. Hai nhà lãnh đạo nhất trí sẽ tăng cường các giải pháp chính trị cho cuộc khủng hoảng Syria, đồng thời tỏ rõ sự ủng hộ đối với các vòng đối thoại hòa bình về Syria đang diễn ra tại Geneva (Thụy Sĩ) dưới vai trò bảo trợ của Liên hợp quốc.
Cùng ngày, Văn phòng Tổng thống Syria ra thông báo cho biết, ông al-Assad đã nhất trí về việc cắt giảm sự hiện diện của lực lượng không quân Nga tại Syria, đồng thời bác bỏ đồn đoán cho rằng “hành động này là kết quả của sự bất đồng quan điểm” giữa Moscow và Damascus. “Quyết định này được đưa ra sau các vòng tham vấn giữa Nga và Syria…đây là một bước đi đã được tính toán kỹ lưỡng và nghiên cứu chính xác…Về phía Moscow đã cam kết sẽ tiếp tục hỗ trợ Syria trong cuộc chiến chống chủ nghĩa khủng bố” – tuyên bố trên nêu rõ.
Dư luận phản ứng khác nhau trước quyết định bất ngờ của Tổng thống Putin
Tuy nhiên, ngay cả khi chính quyền Moscow và Damascus đều đưa ra những tuyên bố rõ ràng liên quan tới việc Nga rút quân khỏi Syria thì phe đối lập Syria lại tỏ ra “bất ngờ một cách thận trọng” trước diễn biến này. Một phát ngôn viên của phe đối lập Syria, ông Fadi Ahmad nói: “Tôi không hiểu quyết định của phía Nga. Đây là một bất ngờ, cũng giống như cách họ can thiệp vào tình hình Syria”.
Ngày 15/3, hãng tin Reuters dẫn lời một nhà ngoại giao châu Âu bày tỏ quan điểm thận trọng trước quyết định rút quân của Nga. Nhà ngoại giao này cho rằng, có nhiều khả năng Nga đã gây “nhiều áp lực” lên Tổng thống al-Assad và “thời gian hoàn toàn trùng khớp” cho nhận định này.
Trong khi đó, một quan chức (giấu tên) của Mỹ cho rằng, Washington cảm thấy “được khích lệ” bởi tuyên bố của Tổng thống Putin. Tuy nhiên, hiện vẫn còn quá sớm để khẳng định về ý nghĩa cũng như động cơ của quyết định Nga rút quân khỏi Syria.
Tuy nhiên, trái với những tuyên bố mang tính chất hoài nghi và không chính thức trên, trong một phản ứng đầu tiên, Chủ tịch luân phiên của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc Ismael Abraao Gaspar Martins đã đón nhận “một cách tích cực” thông tin Nga rút quân khỏi Syria. Phát biểu trước phóng viên, ông Martins nói: “Chúng tôi đã nhận được thông tin tích cực về việc Nga quyết định bắt đầu rút một phần lực lượng (tại Syria). Khi các lực lượng rút đi, điều đó có nghĩa là cuộc chiến đang có một bước đi khác. Đây là một diễn biến tốt”.
Một thành viên của Quốc hội Pháp, ông Gerard Bapt lại cho rằng, Nga sẽ không ngừng cuộc chiến chống IS và Al-Nusra. Tuy nhiên, ông Bapt nhận định, việc Nga rút quân khỏi Syria sẽ giúp ổn định tình hình tại quốc gia này, trong bối cảnh các phe phái xung đột sẽ “không còn sự lựa chọn nào khác” ngoài việc tham gia vào các nỗ lực hòa bình.
Trong khi đó, ông Eric Coquerel từ đảng cánh tả Pháp lại cho rằng, quyết định rút quân xuất phát từ việc Nga đã đạt được những mục tiêu quân sự tại Syria và nhận định rằng các mối nguy hiểm từ IS đã được “giảm bớt”. “Quyết định này là một diễn biến cần thiết và tích cực…Có khả năng được thực hiện nhằm thúc đẩy các vòng đàm phán Geneva bởi theo quan điểm của chúng tôi thì vấn đề Syria cần được giải quyết trong khuôn khổ Liên hợp quốc” – ông Coquerel nói.
Hiện quyết định rút quân của Nga khỏi Syria vẫn đang vấp phải nhiều ý kiến trái chiều từ dư luận, từ hoan nghênh, đồng tình hay thậm chí là hoài nghi. Tuy nhiên có một thực tế không thể phủ nhận là quyết định này đã được ông Putin đưa ra vào một thời điểm quan trọng, đó là lần đầu tiên trong vòng hơn 2 năm qua, vòng đàm phán hòa bình Geneva về Syria đã được tái khởi động trong một bối cảnh không thể thuận lợi hơn, khi mà các hành vi thù địch phe phái tại Syria đang có dấu hiệu suy giảm và sự kiện này đã được cả chính quyền Damacus lẫn phe đối lập Syria đón nhận. Vào thời điểm hiện tại, dư luận đang hướng sự chú ý đặc biệt về các vòng đàm phán tại Geneva – nơi đang diễn ra một cuộc chiến không tiếng súng với hy vọng mang lại hòa bình, ổn định cho người dân Syria sau 5 năm ròng rã phải sống trong xung đột.
Quyết định rút quân đã được ông Putin đưa ra và vòng đàm phán tại Geneva cũng đã trở thành hiện thực. Tuy nhiên, hành động của Nga sẽ có tác động gì và ở mức độ nào tới vòng đàm phán Geneva vẫn là một câu hỏi còn để ngỏ và phụ thuộc phần lớn vào "sự nắm bắt thời cơ" cũng như thiện chí của tất cả các bên liên quan./.