Nhà trắng và phe Dân chủ tại Quốc hội tiếp tục bất đồng về ngân sách.
(Ảnh: Hemis.fr)
Bất đồng về ngân sách không được tháo gỡ
Nhằm tháo gỡ các bế tắc liên quan đến kinh phí xây dựng bức tường biên giới Mỹ - Mexico, Tổng thống D. Trump và Hạ nghị sĩ đảng Dân chủ Nancy Pelosi - người đảm nhiệm cương vị Chủ tịch Hạ viện từ ngày 3/1, cùng Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Chuck Schumer - lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện đã có cuộc gặp tại Nhà Trắng. Tuy nhiên, cuộc gặp đã không mang lại kết quả khả quan nào.
Tổng thống Mỹ D. Trump đã không có dấu hiệu nhượng bộ trong yêu cầu khoản chi ngân sách cho cái mà ông gọi là bức tường biên giới "xinh đẹp" ở biên giới phía Nam khi kiên quyết theo đuổi mục tiêu xây dựng bức tường biên giới với yêu cầu Quốc hội duyệt chi 5,6 tỷ USD kinh phí xây dựng.
Trong khi đó, các nghị sĩ Dân chủ cũng không hề có ý định nhượng bộ. Thượng nghị sĩ Schumer cho biết: "Chúng tôi đã đề nghị Tổng thống ủng hộ các dự luật mà chúng tôi sẽ ủng hộ để có thể giúp chính phủ hoạt động trở lại. Tôi đã đề nghị Tổng thống đưa ra lý do thỏa đáng về việc ông ấy tiếp tục đóng cửa chính phủ. Nhưng ông ấy không thể đưa ra lý do hợp lý nào cả".
Trước đó, phát biểu với các thành viên chính phủ trước cuộc gặp, Tổng thống D. Trump cũng đã cảnh báo rằng chính phủ liên bang Mỹ có thể sẽ tiếp tục phải đóng cửa trong thời gian dài. Ông Trump khẳng định "sẽ mất nhiều thời gian" để phá vỡ được thế bế tắc hiện nay.
Với sự bế tắc này, một phần chính phủ Mỹ vốn đã phải ngừng hoạt động từ sau nửa đêm 21/12 sẽ tiếp tục phải đóng cửa. Điều này cũng có nghĩa, khoảng 800.000 nhân viên công vụ tiếp tục phải nghỉ việc tạm thời hoặc làm việc trong tình trạng không được trả lương. 9 bộ cùng hàng chục cơ quan, trong đó có Bộ An ninh nội địa, Bộ Tư pháp, Bộ Thương mại, Bộ Nông nghiệp, và Cơ quan Hàng không và Vũ trụ (NASA) phải đóng cửa. Tuy nhiên, một số cơ quan gồm Bộ Quốc phòng, Bộ Y tế, Cục Điều tra liên bang (FBI), lực lượng biên phòng, cảnh sát biển vẫn hoạt động bình thường. Tại New York, tượng Nữ thần Tự do vẫn mở cửa đón khách tham quan nhờ tài trợ ngân sách của bang. Bưu điện Mỹ vẫn hoạt động bình thường bởi đây là một cơ quan độc lập.
Dự kiến, các nhà lãnh đạo đảng Dân chủ và Cộng hòa tại Quốc hội lưỡng viện sẽ nhóm họp trong ngày hôm nay (4/1) tại Nhà Trắng để tiếp tục thảo luận về vấn đề này.
“Thế thủ’’ của Tổng thống D.Trump
Trên thực tế, kinh phí xây dựng bức tường biên giới giữa Mỹ và Mexico đã trở thành nguyên nhân lớn nhất cản trở các nghị sĩ đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa tại Quốc hội Mỹ đạt được một thỏa thuận về dự luật ngân sách.
Ngọn nguồn căng thẳng bắt đầu từ khi Hạ viện, hiện do phe Cộng hòa kiểm soát, thông qua một dự luật chi tiêu bao gồm khoản 5,6 tỷ USD chi cho dự án bức tường biên giới Mỹ-Mexico mà Tổng thống Donald Trump đặc biệt yêu cầu phải có trong dự luật chi tiêu chính phủ. Tuy nhiên, dự luật này sau đó đã không đạt đủ tối thiểu 60 phiếu ủng hộ tại Thượng viện, nơi đảng Cộng hòa hiện chỉ có 51 ghế, do các nghị sĩ Dân chủ chỉ chấp thuận con số 1,6 tỷ USD. Các thượng nghị sĩ Dân chủ tuyên bố sẽ phản đối bất kỳ khoản ngân sách nào chi cho kế hoạch xây bức tường biên giới. Đa số các nghị sĩ Dân chủ cho rằng việc xây bức tường này là tốn kém và không hiệu quả trong việc ngăn chặn làn sóng di cư bất hợp pháp từ quốc gia láng giềng Mexico.
Nhà Trắng đã cáo buộc phe Dân chủ "công khai lựa chọn tiếp tục đóng cửa chính phủ để bảo vệ những người di cư bất hợp pháp, hơn là người dân Mỹ" và tuyên bố Tổng thống D. Trump "sẽ không ký vào một đề xuất, vốn không đặt an ninh và an toàn của nước Mỹ lên ưu tiên hàng đầu".
Về vấn đề này, giới phân tích cho rằng kế hoạch của Tổng thống Mỹ không nằm trong bất kỳ chiến lược nào được chuẩn bị từ trước nhằm hạn chế làn sóng người di cư bất hợp pháp, mà là một biểu tượng mang nhiều sắc thái cảm tính đối với nền tảng chính trị của Tổng thống Donald Trump. Đối với ông Trump và những người ủng hộ ông, bức tường biên giới với Mexico đã và đang là biểu tượng của chính sách "Nước Mỹ trước tiên" mà ông từng tuyên bố trong quá trình tranh cử. Nó là biểu trưng cho "sự cứng rắn hơn" để bảo vệ các lợi ích căn bản của nước Mỹ. Tổng thống D. Trump là nhà lãnh đạo đầu tiên của Mỹ đưa bức tường này trở thành một vấn đề cốt lõi, một biểu tượng trong chương trình nghị sự của mình.
Giới phân tích cho rằng, Quốc hội Mỹ có thể nhất trí về các chính sách để hạn chế di cư bất hợp pháp và sàng lọc kỹ hơn đối với người tị nạn, đồng thời đưa ra những hạn chế đối với người di cư bất hợp pháp. Nếu đạt được, với Tổng thống D. Trump, đây sẽ là một chiến thắng trong việc mặc cả và mối đe dọa khi xây bức tường này chỉ là một quân bài mặc cả đắt đỏ, vốn có thể không cần thiết.
Trong khi đó, kết quả thăm dò dư luận do Reuters/Ipsos tiến hành mới đây cho thấy nhiều người dân Mỹ đã cáo buộc Tổng thống D. Trump là nguyên nhân dẫn đến tình trạng chính phủ nước này phải đóng cửa một phần. Theo đó 47% người được hỏi cho rằng Tổng thống D. Trump phải chịu trách nhiệm, trong khi chỉ có 33% đổ lỗi cho các nghị sĩ Dân chủ ở Quốc hội.
Mâu thuẫn và rạn nứt trên chính trường Mỹ
Vấn đề bức tường biên giới Mỹ-Mexico không phải là chủ đề duy nhất gây tranh cãi giữa phe Cộng hòa và phe Dân chủ, các nghị sĩ của hai đảng này còn mâu thuẫn trong hàng loạt vấn đề từ biến đổi khí hậu, di cư tới chăm sóc y tế...
Về vấn đề biến đổi khí hậu, các nghị sĩ Dân chủ cảnh báo biến đổi khí hậu đặt ra mối đe dọa khẩn cấp và hiện hữu đối với nền kinh tế, an ninh quốc gia Mỹ cũng như sức khỏe và tương lai của trẻ em. Trong khi đó, các nghị sĩ Cộng hòa hoài nghi liệu khí hậu có đang thực sự biến đổi như cảnh báo của giới khoa học, đồng thời cho rằng các báo cáo của Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) là mang tính chính trị chứ không đơn thuần là những tài liệu công tâm.
Về vấn đề y tế, trong khi phe Dân chủ chủ trương duy trì chương trình chăm sóc sức khỏe Medicare của cựu Tổng thống Barack Obama, thì phe Cộng hòa thì muốn chấm dứt chương trình này.
Về vấn đề nhập cư, sự thiếu nhất trí của giới lập pháp hai đảng Cộng hòa và Dân chủ trong vấn đề này cũng đã khiến chính phủ liên bang Mỹ từng phải hai lần đóng cửa trong năm 2018.
Có thể thấy, việc các nghị sĩ đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ không thể đảm bảo một trong những nhiệm vụ cơ bản là duy trì cho chính phủ hoạt động ổn định báo hiệu một nhiệm kỳ nhiều khó khăn sắp tới của Quốc hội mới khi đảng Dân chủ có nhiều tiếng nói hơn. Đây cũng một lần cho thấy sự rạn nứt ngày càng sâu sắc trên chính trường Mỹ.
Giới phân tích nhận định, để có thể phá vỡ những bất đồng, đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ cần gạt sang một bên những lợi ích chính trị để có thể đưa ra những nhượng bộ cần thiết. Bằng không, viễn cảnh chính phủ Mỹ phải đóng cửa sẽ còn lặp lại./.