Bộ trưởng Công Thương Việt Nam Trần Tuấn Anh
và Bộ trưởng Tái thiết kinh tế Nhật Bản Toshimitsu Motegi
đồng chủ trì buổi họp báo (Ảnh: Đình Tăng)
Thông tin với báo chí tại buổi họp báo, Bộ trưởng Công Thương Việt Nam Trần Tuấn Anh cho biết, bên lề tuần lễ cấp cao APEC tại Đà Nẵng, các Bộ trưởng kinh tế của 11 nền kinh tế APEC đã họp từ 8/11 nhằm sớm đưa đến một thỏa thuận chung về tương lai TPP-11 (tạm gọi là TPP-11, vì ban đầu có 12 nước thành viên tham gia đàm phán, nhưng sau khi Mỹ rút thì còn 11 nước). Sau cuộc họp các Bộ trưởng tại Hà Nội, các nền kinh tế TPP-11 lần lượt tổ chức làm việc ở cấp Trưởng đoàn đàm phán và thống nhất được nhiều nội dung quan trọng.
Trên cơ sở 4 vòng đàm phán đó, các Bộ trưởng ở Đà Nẵng đã thống nhất đưa ra một tên gọi mới là: Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ CPTPP (Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership).
CPTPP vẫn giữ nguyên các nội dung của TPP cũ nhưng cho một số các nước thành viên tạm hoãn các nghĩa vụ (có 20 điều khoản tạm hoãn thực thi). CPTPP là toàn diện, cân bằng lợi ích các thành viên, có tính tới lợi ích của các nước. Các Bộ trưởng giao cho các Trưởng đoàn đàm phán giải quyết những vướng vắc chưa đạt được.
“Kết quả đạt được tại TP. Đà Nẵng thể hiện nỗ lực rất lớn của 11 nước TPP nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo công ăn việc làm, nâng cao đời sống cho người dân, tạo thuận lợi cho phát triển thương mại và tăng cường hợp tác kinh tế giữa các nước trong khu vực”- Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.
Tiếp nối thông tin của Bộ trưởng Trần Tuấn Anh phát biểu, ông Toshimitsu Motegi Bộ trưởng Tái thiết kinh tế Nhật Bản cho biết thêm: Ngày 9/11, các nền kinh tế thành viên APEC tổ chức cuộc họp Bộ trưởng. Cuộc họp đã đạt được thỏa thuận về các biện pháp và các điều khoản tạm hoãn. Ngày 10/11, các Bộ trưởng tiếp tục tái khẳng định bản chất thỏa thuận, xây dựng nên bộ quy tắc TPP. Mỗi Bộ trưởng sẽ báo cáo cho lãnh đạo các nền kinh tế để tóm tắt về bản chất thỏa thuận, nhằm đạt được một thỏa thuận cho TPP mới.
CPTPP có Điều số 12 nêu danh sách những điều khoản tạm hoãn, chưa được áp dụng. Nó sẽ có hiệu lực 60 ngày sau khi tối thiểu 6 nước ký kết. Bộ trưởng Tái thiết kinh tế Nhật Bản Toshimitsu Motegi cho biết, chúng tôi đã có những tranh cãi gay gắt, nhưng ở Đà Nẵng lần này, thông qua tính xây dựng của các bên, đàm phán đã thành công. Tôi gửi lời cảm ơn các trưởng đoàn đàn phán vì nỗ lực của họ. TPP có 8.000 trang tài liệu mà chỉ có 20 điều khoản tạm hoãn. CPTPP nỗ lực đảm bảo chất lượng như TPP. Nhiều nước đề xuất tạm hoãn nên nếu đi sâu thì đàm phán sẽ đổ vỡ nên các nước trình lên hạn chế.
Ông Toshimitsu Motegi cũng khẳng định: "Việc đạt được thỏa thuận này sẽ tác động mạnh tới Mỹ và các nước khác".
Theo tại liệu cung cấp cho báo chí tại buổi họp báo, các Bộ trưởng vui mừng thông báo rằng, các nước TPP đã thống nhất các nhân tố cốt lõi của Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (Hiệp định CPTPP). Các Bộ trưởng cũng đồng ý với Phụ lục I và Phụ lục II theo hướng duy trì các nội dung của Hiệp định TPP với việc cho phép các nước thành viên tạm hoãn một số lượng hạn chế các nghĩa vụ của mình. Ngoài ra, các Bộ trưởng cũng nhất trí danh mục gồm 4 vấn đề cụ thể mà các nước đã đạt được tiến bộ quan trọng nhưng cần thêm sự đồng thuận trước khi ký kết.
Các Bộ trưởng nhất trí rằng, Hiệp định CPTPP phải duy trì được tiêu chuẩn cao, có sự cân bằng tổng thể và bào đảm tính toàn vẹn của Hiệp định TPP trong khi vẫn phải đảm bảo lợi ích về thương mại và các lợi ích khác của tất cả các nước tham gia. Ngoài ra, Hiệp định này cũng cần phải đảm bảo quyến, sự linh hoạt của các nước tham gia trong việc xây dụng và điều hành chính sách của mình. Các Bộ trưởng cũng khẳng định mỗi nước đều có quyền bảo tồn, phát triển và thực thì các chính sách về văn hóa. Các Bộ trưởng cho rằng Hiệp định CPTPP cần phản ánh mong muốn của các nước trong việc thực thi kết quả của Hiệp định TPP giữa các Bên.
Các Bộ trưởng xác nhận rằng văn kiện pháp lý của Hiệp định CPTPP cho phép các nước tham gia được hành động dứt khoát và kịp thời trong việc thúc đẩy các mục tiêu chung của mình. Các Bộ trưởng cũng tái khẳng định rằng Hiệp định CPTPP thể hiện cam kết vững chắc đối với việc mở của thị trường, đấu tranh chống lại chủ nghĩa bảo hộ và thúc đẩy hội nhập kinh tế khu vực.
Liên quan đến Điều 6 của Hiệp định CPTPP, các Bộ trưởng chia sẻ quan điểm rằng các nước có thể mở rộng việc rà soát tới cả những đề xuất sửa đổi Hiệp định CPTPP để phản ánh tình trạng của Hiệp định TPP.
Thêm vào đó, các Bộ trưởng quyết định rằng tất cả các thư song phương được ký kết giữa 11 nước TPP về nguyên tắc sẽ tiếp tục được duy tri trừ khi các bên liên quan quyết định khác.
Các Bộ trưởng giao cấp kỹ thuật tiếp tục triển khai các công việc kỹ thuật, cả kể việc tiếp tục hoàn tất các vấn đề chưa đạt được đồng thuận cũng như rà soát pháp lý lời văn bằng tiếng Anh và các bản dịch, nhằm chuẩn bị lời văn cuối cùng cho việc ký kết.
Các Bộ trưởng thừa nhận rằng mỗi nước sẽ cần phải tuân thủ các quy trình trong nước của mình, bao gồm cả việc tham vấn công chúng, trước thời điểm ký kết.
Trao đổi với phóng viên về tên của Hiệp định lầy này, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết: TPP-11 là tên gọi của Hiệp định giữa 11 thành viên sau khi Mỹ rút lui vào đầu năm nay - thời điểm Tổng thống Donald Trump quyết định rút Mỹ khởi TPP. Từ cuối tháng 5, đại diện 11 nước còn lại đã bắt đầu tiến hành đàm phán để thúc đẩy thỏa thuận. Trước đó, TPP được ký kết tháng 2/2016, với 12 nước tham gia gồm Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore, Mỹ và Việt Nam.
Tại APEC 2017 lần này, cuộc họp về TPP cấp Bộ trưởng không nằm trong chương trình chính thức nhưng được đánh giá là cực kỳ quan trọng tới tương lai của Hiệp định này.
Tuy nhiên, với những tiêu chuẩn chất lượng mới, cần phải tìm được điểm cân bằng đối với tất cả các quốc gia về lợi ích và nghĩa vụ cam kết của mình. Vì vậy, trong tất cả các vòng đàm phán trong thời gian vừa qua, để thực hiện các chỉ đạo của các Bộ trưởng TPP-11, Trưởng các đoàn đàm phán đã có những cách tiếp cận rất thực tiễn, nhằm duy trì được một hiệp định chất lượng cao và riêng để đảm bảo được mục tiêu ban đầu của TPP-12, nhưng mặt khác cũng có quan điểm thực tế hơn để đảm bảo có khả năng thực thi và hiệu quả với 11 quốc gia còn lại.
Đông đảo các cơ quan báo chí trong nước
và quốc tế tham gia buổi họp báo (Ảnh: Đình Tăng)
Trả lời về vấn đề hiện còn khúc mắc lớn nhất của TPP là gì, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho rằng điểm khó khăn nhất là phải tìm ra điểm cân bằng mới cho việc duy trì hiệp định này ở mức độ chất lượng cao. Đây không chỉ là khó khăn của Việt Nam mà là của tất cả các nước. “Điểm khó khăn nhất là phải tìm ra điểm cân bằng mới cho việc duy trì hiệp định này ở mức độ chất lượng cao”- Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.
Về việc tại sao lại phải đổi tên? Bộ trưởng Tái thiết kinh tế Nhật Bản Toshimitsu Motegi cho biết đưa ra tên gọi mới và lĩnh vực thay đổi chính là từ TPP-12 thành TPP-11 nên tên cũng phải khác đi. Chúng tôi đã thảo luận rất nhiều về tên gọi. Nội dung không chỉ là đầu tư mà còn về sở hữu trí tuệ, các lĩnh vực rộng lớn. Về mặt bản chất là hiệp định cao hơn, tiến bộ hơn so với các hiệp định đã ký kết nên nó là toàn diện.
Với câu hỏi vì sao Canada lại thay đổi thái độ? Bộ trưởng Tái thiết kinh tế Nhật Bản Toshimitsu Motegi cho tằng, câu hỏi này nên hỏi phía Canada. “Ngày hôm kia, tại cuộc họp, các Bộ trưởng đã giơ tay để thống nhất, nhưng Bộ trưởng Canada có thể trong nước họ còn có vướng mắc. Hôm qua đã khẳng định TPP có hiệu lực sớm hơn. Chúng tôi đề nghị Canada có những thông tin khẳng định lại trong quá trình này”- Ngài Toshimitsu Motegi chia sẻ.
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cũng cho biết: "Quá trình đàm phán đa phương thế này tại Đà Nẵng và trước đó, đòi hỏi sự nỗ lực cố gắng của tất cả các bên. Trong đàm phán như thế này, nhiều khi kết quả đến ở phút cuối cùng và phút cuối cùng Canada thay đổi thái độ. Cuối cùng chúng tôi đã có được sự thống nhất".
Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh cho biết, TPP-11 vẫn bảo đảm là một thỏa thuận chất lượng cao như TPP-12, đồng thời đảm bảo có những điểm cân bằng mới đối với các quốc gia thành viên./.