Tìm giải pháp phát triển bền vững bán đảo Sơn Trà (Đà Nẵng)

Chia sẻ thông tin tại Hội thảo, các đại biểu cho biết, là một phần của Vùng sinh thái Trường Sơn – một trong 200 vùng sinh thái tiêu biểu toàn cầu, bán đảo Sơn Trà là nơi cư trú của nhiều loài sinh vật độc đáo với 985 loài thực vật bậc cao có mạch, gần 380 loài thú thuộc nguồn gen quý hiếm cần ưu tiên bảo tồn. Khu vực biển xung quanh bán đảo Sơn Trà còn có hệ sinh thái san hô và cỏ biển quan trọng với 191 loài san hô cứng tạo rạn, 72 loài rong biển và 03 loài cỏ biển. Đặc biệt, Bán đảo Sơn Trà là nơi dễ dàng nhất trên thế giới có thể quan sát Vọoc Chà vá chân nâu- loài đẹp nhất trong các loài linh trưởng trên thế giới. Hiện nay, Việt Nam chỉ còn 1.500 cá thể, trong đó bán đảo Sơn Trà có khoảng 300 cá thể. Bên cạnh hệ động, thực vật phong phú, Sơn Trà còn được ví như “lá phổi xanh” điều tiết khí hậu và là bức bình phong chặn gió bão cho TP. Đà Nẵng.

Tuy nhiên, sự bùng nổ của du lịch đang đặt áp lực và đe dọa sự bền vững của hệ sinh thái bán đảo Sơn Trà. Đến nay, diện tích rừng ưu tiên bảo tồn đa dạng sinh học đã giảm đi gần một nửa. Đặc biệt, cuối năm 2016, Sơn Trà được quy hoạch thành Khu du lịch cấp quốc gia với diện tích ưu tiên tập trung phục vụ du lịch lên tới 1.056 ha. Điều này đã đặt ra bài toán lớn giữa một bên là phát triển giá trị kinh tế và một bên là bảo tồn nguyên vẹn hệ sinh thái tự nhiên vô cùng quý giá của bán đảo Sơn Trà.

Đánh giá về quy hoạch trên bán đảo Sơn Trà, Kiến trúc sư Hoàng Sừ cho rằng, diện tích Khu bảo tồn thiên nhiên Sơn Trà đang ngày càng bị thu hẹp. Hiện nay, TP Đà Nẵng đã cấp phép đầu tư và giao đất rừng cho 14 doanh nghiệp xây dựng các khu du lịch, biệt thự, khách sạn, khu nghỉ dưỡng cao cấp… với tổng diện tích khoảng 1225,45 ha, chiếm gần 30% tổng diện tích toàn khu bảo tồn. Việc cắt giảm diện tích rừng chuyển sang đất khác quá lớn, khu vực bị cắt giảm nằm ở chân núi thuộc vùng đệm bảo vệ cho khu bảo tồn tránh khỏi sự xâm hại từ các hoạt động của con người, chắc chắn sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự tồn tại các loài động vật quý hiếm trong khu bảo tồn. Ngoài ra, lượng khách du lịch đến Đà Nẵng, cũng như đến bán đảo Sơn Trà ngày càng tăng, năm 2016 ước đạt 5,55 triệu lượt khách trong và ngoài nước. Đây cũng là một trong những vấn đề ảnh hưởng đến tài nguyên và môi trường như suy thoái đa dạng sinh học; ô nhiễm nguồn nước, tăng  áp lực về chất thải rắn và gia tăng lượng nước thải do khách du lịch…

Toàn cảnh Hội thảo (Ảnh:KS)

Theo ông Huỳnh Tấn Vinh, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Đà Nẵng, sự gia tăng lợi nhuận từ du lịch sẽ thúc đẩy quá trình xây dựng các khách sạn, nhà hàng tại khu vực, qua đó thu hẹp diện tích rừng cũng như môi trường sống của các loại động, thực vật. Đặc biệt, những rủi ro của hoạt động du lịch tại Sơn Trà có thể sẽ gây tổn hại đến môi trường. Chính vì vậy, để bảo tồn những giá trị của bán đảo Sơn Trà, thành phố cần xây dựng quy chế nghiêm ngặt để giữ tính đa dạng sinh học tự nhiên; bảo tồn các loại động thực vật quý hiếm, đặc biệt là Voọc Chà vá chân nâu. Định hướng phát triển du lịch tại Sơn Trà cần được xây dựng trên nguyên tắc giảm thiểu tác động của du lịch đến môi trường.

Về những giải pháp đưa ra, các đại biểu cũng khuyến nghị Trung ương và thành phố cần xây dựng quy hoạch tổng thể về phát triển bền vững bán đảo Sơn Trà bao trùm các quy hoạch hiện có, đảm bảo yếu tố đa dạng sinh học được xem xét đầy đủ. Bên cạnh đó, xem xét mở rộng diện tích Khu bảo tồn thiên nhiên Sơn Trà, tạo thành một quy hoạch chung kết nối cả hệ sinh thái rừng và biển trong một tổng thể liên hệ sinh thái hữu cơ tự nhiên. Đặc biệt, thành phố cần tạo cơ chế tham gia đóng góp ý kiến, phản biện chính sách và giám sát thực hiện cho cộng đồng và các tổ chức xã hội trong các quyết định liên quan đến sự phát triển của bán đảo Sơn Trà./.