Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Trương Hòa Bình trình bày báo cáo. (Ảnh: KT)
Giải quyết gần 1,8 triệu vụ án Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 11, Quốc hội khóa XIII, chiều 22/3, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao (TANDTC) Trương Hòa Bình đã trình bày báo cáo của Chánh án TANDTC về công tác của các Tòa án trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII.
Báo cáo khẳng định, TANDTC đã chủ động nắm bắt tình hình, đề ra nhiều giải pháp và tổ chức thực hiện quyết liệt tại Tòa án các cấp. Trong 05 năm qua, các Tòa án đã giải quyết 1.781.410/1.809.080 vụ án, đạt 98,5%; số vụ án còn lại hầu hết là mới thụ lý và còn trong thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật. Các Toà án đã triển khai sâu rộng việc nâng cao chất lượng tranh tụng tại các phiên toà, nên chất lượng xét xử tiếp tục được nâng lên, tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do lỗi chủ quan của Thẩm phán giảm 1,35% so với nhiệm kỳ trước.
Chánh án Trương Hòa Bình đánh giá: “Việc xét xử các vụ án hình sự cơ bản đảm bảo đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, đã hạn chế đến mức thấp nhất các trường hợp kết án oan người không có tội. Nhiều vụ án lớn, đặc biệt nghiêm trọng hoặc các vụ án được dư luận xã hội quan tâm, các vụ án về kinh tế, tham nhũng đã được các Tòa án khẩn trương nghiên cứu hồ sơ để đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh”.
Theo Chánh án Trương Hòa Bình, nếu qua việc xét xử tại phiên tòa mà phát hiện được tội phạm hoặc người phạm tội mới cần phải điều tra, Hội đồng xét xử đã thực hiện quyền tư pháp, ra quyết định khởi tố hoặc yêu cầu Viện Kiểm sát khởi tố vụ án hình sự. Hình phạt mà Tòa án áp dụng đối với các bị cáo đảm bảo nghiêm minh và đúng pháp luật. Việc xử phạt tù nhưng cho bị cáo được hưởng án treo, nhất là các bị cáo phạm tội về tham nhũng được giám sát chặt chẽ. Trung bình hàng năm, các Tòa án đã tổ chức khoảng trên 9.000 phiên tòa xét xử lưu động, qua đó góp phần nâng cao nhận thức pháp luật trong quần chúng nhân dân và răn đe tội phạm.
Đối với những trường hợp bị xét xử oan từ nhiều năm trước, khi được phát hiện, các Tòa án đã khẩn trương thực hiện các thủ tục xin lỗi công khai và bồi thường cho người bị oan theo đúng quy định của pháp luật, như trường hợp ông Nguyễn Thanh Chấn ở Bắc Giang, trường hợp ông Lương Ngọc Phi tại Thái Bình hay trường hợp ông Huỳnh Văn Nén ở Bình Thuận...
Trong giải quyết, xét xử các vụ việc dân sự, đã khắc phục có hiệu quả việc để các vụ án quá thời hạn giải quyết theo luật định; tích cực làm tốt công tác hòa giải. Trong xét xử các vụ án hành chính, đã chú trọng việc tổ chức đối thoại giữa các bên và phối hợp với các cơ quan có liên quan xây dựng hồ sơ vụ án, thu thập đầy đủ chứng cứ cần thiết để bảo đảm giải quyết vụ án đúng pháp luật. Đã thực hiện tốt việc tranh tụng làm rõ sự thực khách quan của vụ án, đảm bảo các phán quyết của Tòa án đúng pháp luật...
Qua tình hình hoạt động của các Tòa án trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII, Chánh án Trương Hòa Bình đã chỉ ra 5 bài học kinh nghiệm và 8 nhiệm vụ trọng tâm công tác trong thời gian tới.
Chưa khắc phục triệt để tình trạng án quá hạn
Thẩm tra báo cáo của Chánh án TANDTC về công tác của các Tòa án trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Văn Hiện đánh giá, TAND các cấp đã hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao, có đóng góp quan trọng vào việc giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Tuy nhiên, theo Chủ nhiệm Nguyễn Văn Hiện, trong nhiệm kỳ qua, công tác của TAND các cấp vẫn còn một số tồn tại, hạn chế. Đó là, một số TAND chưa khắc phục triệt để tình trạng để các vụ án quá thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật do lỗi chủ quan của Tòa án. Tỷ lệ các bản án, quyết định của Tòa án bị hủy, sửa do lỗi chủ quan của Thẩm phán có xu hướng giảm nhưng chưa giảm mạnh. Chất lượng tranh tụng tại phiên tòa của một số TAND chưa cao; một số bản án, quyết định có sai sót về số liệu, thông tin về người tham gia tố tụng hoặc tuyên không rõ ràng gây khó khăn cho công tác thi hành án nên phải đính chính, giải thích hoặc kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm. Số lượng đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm chưa được giải quyết còn tồn đọng nhiều. Trong xét xử án hình sự vẫn còn để xảy ra 03 trường hợp kết án oan người không có tội...
Chủ nhiệm Nguyễn Văn Hiện cũng chỉ ra, ở một số TAND kỷ cương, kỷ luật công vụ chưa nghiêm, vẫn còn xảy ra các trường hợp cán bộ, công chức Tòa án vi phạm phẩm chất đạo đức, kỷ luật công vụ, vi phạm pháp luật...
Để tiếp tục phát huy các thành tích đã đạt được, khắc phục những hạn chế, thiếu sót, Uỷ ban Tư pháp đề nghị TANDTC tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ cải cách tư pháp theo các Nghị quyết của Đảng, các Nghị quyết của Quốc hội về công tác tư pháp, Hiến pháp năm 2013, Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 nhằm nâng cao vị trí, uy tín của TAND trong Nhà nước pháp quyền XHCN.
Đề nghị TANDTC chủ động triển khai các luật, pháp lệnh về tư pháp, nâng cao chất lượng công tác tổng kết kinh nghiệm xét xử và hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật, trong đó chú trọng triển khai áp dụng án lệ trong hoạt động xét xử các vụ án của TAND các cấp.
Ủy ban Tư pháp cũng đề nghị, TANDTC triển khai các biện pháp khắc phục có hiệu quả các hạn chế, thiếu sót trong công tác xét xử các vụ án, đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các vụ án nhất là các vụ án về tham nhũng, chức vụ, bảo vệ công lý, bảo vệ các quyền con người và quyền cơ bản của công dân.
Đề nghị Chính phủ, Quốc hội quan tâm bố trí ngân sách đầu tư cơ sở vật chất cho TAND các cấp để ngành Tòa án thực hiện tốt nhiệm vụ được giao, nhất là việc ưu tiên ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của các Tòa án.
Đồng thời, đề nghị Quốc hội, UBTVQH, các cơ quan của Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp tăng cường công tác giám sát hoạt động của TAND các cấp, kịp thời phát hiện các thiếu sót trong hoạt động của TAND các cấp, giúp các TAND hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.../.