Làm sâu sắc hơn nữa quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam - Indonesia

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc và Tổng thống Joko Widodo nhân dịp dự Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 32 tại Singapore

Nhận lời mời của Tổng thống nước Cộng hòa Indonesia (In-đô-nê-xi-a) Joko Widodo (Giô-cô Uy-đô-đô), Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc sẽ dẫn đầu đoàn đại biểu cấp cao nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thăm cấp Nhà nước đến nước Cộng hòa Indonesia từ ngày 21 đến 23/12/2022.

Đây là chuyến thăm đầu tiên của lãnh đạo chủ chốt Việt Nam đến Indonesia kể từ sau Đại hội Đảng lần thứ XIII cũng như từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát. Đặc biệt, đây còn là chuyến thăm cấp Nhà nước đầu tiên của Chủ tịch nước tới Indonesia sau 9 năm và trong bối cảnh hai nước hướng tới kỷ niệm tròn 10 năm thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược.

Chuyến thăm cấp Nhà nước tới Indonesia của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc diễn ra vào thời điểm quan hệ hơp tác giữa hai nước đang phát triển tích cực. Hai nước chuẩn bị kỷ niệm 10 năm thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược. Chuyến thăm sẽ góp phần củng cố tin cậy chính trị, làm sâu sắc hơn nữa quan hệ hợp tác nhiều mặt, đưa quan hệ song phương ngày càng đi vào thực chất, hiệu quả hơn.

Năm 2021, kinh tế Indonesia trên đà hồi phục tốt bất chấp những ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19. Tăng trưởng kinh tế Indonesia năm 2021 đạt 3,69%. Tăng trưởng Quý I/2022 đạt 5,01% và Quý II/2022 đạt 5,44%. Ngân hàng Thế giới dự báo tăng trưởng kinh tế Indonesia năm 2022 có thể đạt 5,2%. Để đẩy nhanh hơn nữa quá trình phục hồi kinh tế sau đại dịch, Indonesia chủ trương thu hút đầu tư, thúc đẩy trao đổi thương mại và phát triển kinh tế số.

Indonesia luôn thực hiện phương châm đối ngoại cơ bản là độc lập và tích cực, kiên quyết không thỏa hiệp trong các vấn đề liên quan đến chủ quyền lãnh thổ. Ngày 06/01/2022, Bộ trưởng Ngoại giao Indonesia đã công bố 5 ưu tiên trong chính sách đối ngoại của Indonesia trong năm 2022 gồm: Tăng cường Ngoại giao Y tế; Ngoại giao Kinh tế; Bảo hộ công dân; Phân định biên giới; Ưu tiên phục vụ thành công nhiệm kỳ Chủ tịch G20.

Ở các cơ chế đa phương, Indonesia rất coi trọng và có vai trò chủ chốt trong ASEAN, đồng thời tích cực tăng cường vị thế tại Liên hợp quốc, trong các nước Hồi giáo và tại các tổ chức OIC, NAM. Tại ASEAN, Indonesia đi đầu trong thúc đẩy ASEAN phát huy vai trò trên cả khu vực Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương. Tháng 4/2021, Indonesia đóng vai trò chủ nhà và tích cực đóng góp ý kiến tại Hội nghị Lãnh đạo ASEAN bàn về vấn đề Myanmar tại Jakarta; năm 2023 Indonesia sẽ là Chủ tịch luân phiên của ASEAN. Tại Liên hợp quốc, Indonesia đóng vai trò tích cực với tư cách Ủy viên không thường trực HĐBA nhiệm kỳ 2019 – 2020.

Mối quan hệ hữu nghị truyền thống Việt Nam - Indonesia đã và đang phát triển mạnh mẽ dựa trên những nền tảng rất vững chắc, được Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tổng thống Sukarno cùng nhiều thế hệ lãnh đạo hai nước dày công vun đắp. Hai nước chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao từ năm 1955 và việc thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược vào năm 2013 là nền tảng và động lực quan trọng để tiếp tục thúc đẩy quan hệ song phương ngày càng phát triển, đi vào chiều sâu trên tất cả các lĩnh vực. Năm 2021, trong bối cảnh Covid-19 phức tạp, hai nước vẫn tổ chức thành công hội đàm cấp cao trực tiếp giữa Thủ tướng Phạm Minh Chính và Tổng thống Joko Widodo nhân dịp tham dự Hội nghị Cấp cao Đặc biệt ASEAN tại Indonesia  (4/2021) và cuộc điện đàm giữa Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc và Tổng thống Joko Widodo (7/2021); Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã có cuộc gặp song phương với Chủ tịch Hạ viện Indonesia Puan Maharani bên lề Hội nghị Chủ tịch Quốc hội thế giới lần thứ 5 tại Áo (10/2021). Năm 2022, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng điện đàm với Tổng thống Indonesia Joko Widodo (8/2022); Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp Tổng thống Indonesia bên lề HNCC ASEAN – Mỹ (5/2022). Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn thăm chính thức Indonesia và đồng chủ trì kỳ họp lần thứ 4 Ủy ban Hợp tác song phương (7/2022). Hai Bộ Ngoại giao cũng duy trì cơ chế đối thoại chính sách thường niên lần thứ 9 cấp Vụ Chính sách Đối ngoại (08/2021). Trước những thiệt hại do thiên tai, thảm họa cuối 2020, đầu 2021 ở hai nước (lũ lụt và lở đất tại Jakarta tháng 01/2020, lũ lụt ở miền Trung tháng 10/2020, tai nạn máy bay Sriwijaya tháng 01/2021, động đất tại tỉnh Tây Java tháng 01/2021), lãnh đạo hai bên đã gửi thư, điện thăm hỏi, chia buồn.

Hai nước đã ký nhiều hiệp định và thoả thuận hợp tác trong các lĩnh vực, trong đó có Chương trình Hành động triển khai quan hệ Đối tác Chiến lược giai đoạn 2019 - 2023 (9/2018). Các địa phương hai nước cũng đang tích cực tăng cường quan hệ hợp tác, hiện có 04 cặp tỉnh/thành phố kết nghĩa(Jakarta - Hà Nội, Bà Rịa-Vũng Tàu - Padang, Huế - Yogyakarta, Sóc Trăng – Lampung).

Về thương mại, Indonesia hiện là đối tác thương mại lớn thứ 3 của Việt Nam trong ASEAN, còn Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 4 của Indonesia trong ASEAN. Kim ngạch hai nước cơ bản giữ được đà tăng dù năm 2020 và 2021 bị ảnh hưởng lớn bởi đại dịch Covid-19. Kim ngạch thương mại năm 2020 đạt 8,2 tỷ USD (ta xuất 2,8 tỷ USD, nhập 5,4 tỷ USD); năm 2021 đạt 11,5 tỷ USD (Việt Nam xuất 3,9 tỷ USD, nhập 7,6 tỷ USD), lần đầu tiên vượt mục tiêu kim ngạch 10 tỷ USD/năm như cam kết của Lãnh đạo Cấp cao hai nước; 10 tháng đầu năm 2022 kim ngạch đạt 11,6 tỷ USD (ta xuất 3,8 tỷ USD, nhập 7,8 tỷ USD). Các mặt hàng chủ yếu Việt Nam xuất sang Indonesia gồm: máy vi tính, sản phẩm điện tử, sắt thép các loại, hàng dệt may, chất dẻo nguyên liệu, điện thoại di động và linh kiện. Một số mặt hàng Việt Nam nhập khẩu từ Indonesia gồm: than đá, dầu mỡ động thực vật, ô tô nguyên chiếc các loại, sắt thép các loại. Ủy ban hỗn hợp về hợp tác kinh tế, khoa học, kỹ thuật do Bộ trưởng Công Thương Việt Nam và Bộ trưởng Thương mại Indonesia đồng chủ trì đã họp 7 kỳ  (lần gần nhất tháng 8/2017).

Về đầu tư, tính đến tháng 9/2022, Indonesia tiếp tục đứng thứ 5 trong ASEAN và thứ 29/141 quốc gia đầu tư vào Việt Nam với với 101 dự án trị giá 611,7triệu USD, tập trung vào các lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo, dịch vụ lưu trú và ăn uống. Việt Nam cũng có 17 dự án đầu tư tại Indonesia với tổng vốn đăng ký là 59 triệu USD tập trung trong các lĩnh vực thương mại, công nghệ thông tin, nông nghiệp, công nghiệp.

Indonesia là một trong những nước khu vực có quan hệ sớm nhất về an ninh - quốc phòng với Việt Nam, thiết lập phòng Tùy viên quân sự từ năm 1964. Hai nước thường xuyên trao đổi đoàn quốc phòng - công an và ký một số văn bản thỏa thuận hợp tác quốc phòng. Hai nước đang triển khai Tuyên bố tầm nhìn chung về hợp tác quốc phòng giai đoạn 2017 – 2022 (ký năm 2017). Trong bối cảnh đại dịch, hai bên đã tổ chức một số hoạt động theo hình thức trực tuyến trong năm 2021 như: Đối thoại chính sách cấp thứ trưởng lần thứ 2 (10/2021); Đối thoại Hải quân (tháng 12/2021); Cảnh sát biển hai nước đã ký MOU về hợp tác an ninh, an toàn hàng hải (28/12/2021). Bộ trưởng Quốc phòng Indonesia thăm chính thức Việt Nam từ 12 – 14/5/2022. Hai nước cũng tích cực tham gia các hoạt động hợp tác trong khuôn khổ ASEAN: Diễn tập quân sự trực tuyến ASEAN trên sa bàn; Diễn tập Hải quân ASEAN – Nga 2021 (ARNEX 21).

Hàng năm, Indonesia cung cấp cho Việt Nam một số học bổng ngắn hạn, trung hạn và dài hạn trên các lĩnh vực giáo dục, văn hóa, ngôn ngữ... Hai nước đã ký một số MOU nông nghiệp, nghề cá và vấn đề biển, năng lượng (MOU về Hợp tác Nghề cá và các vấn đề Biển (10/2010), MOU về Hợp tác Nông nghiệp, Tài chính, Năng lượng (2013); MOU về Giáo dục (2017); Tư pháp và Pháp luật; hợp tác cung cấp than; Phát triển nông thôn; cung cấp khí gas khu vực xuyên biên giới (8/2017); Thông cáo chung về tự nguyện tham gia hợp tác quốc tế về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) và thúc đẩy quản lý nghề cá bền vững (9/2018). Hai nước đã có đường bay thẳng kết nối Hà Nội/TP. Hồ Chí Minh với Jakarta/Bali do Vietjet Air và Vietnam Airlines vận hành, khai thác.

Cộng đồng người Việt Nam tại Indonesia tương đối ít, hiện có khoảng 300 người, chủ yếu là người định cư, kinh doanh lâu dài và cán bộ của các cơ quan Việt Nam. Do Chính phủ sở tại có chính sách thắt chặt các tiêu chuẩn nhập cư nên số người Việt định cư tại Indonesia hạn chế; người Việt ở địa bàn không có tầm ảnh hưởng do chủ yếu chỉ làm ăn, buôn bán nhỏ hoặc lấy vợ/chồng quốc tịch Indonesia. Nhìn chung, số người Việt định cư lâu dài tại Indonesia (khoảng 50 người) đã hòa nhập với đời sống địa phương, có cuộc sống ổn định. Trong cộng đồng, một số kinh doanh nhà hàng ăn uống người Việt khá thành đạt tại Jakarta và Bali. Đa số bà con ý thức cao tinh thần dân tộc, nhiệt tình tham gia các hoạt động do Đại sứ quán tổ chức như gặp mặt Quốc khánh, Tết âm lịch hoặc cổ vũ các đoàn thể thao, nghệ thuật từ trong nước sang...

Chuyến thăm cấp Nhà nước tới Indonesia của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc diễn ra vào thời điểm Việt Nam và Indonesia chuẩn bị kỷ niệm 10 năm thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược; cũng là cơ hội để hai bên đẩy mạnh hợp tác thực chất hơn nữa trên cả bình diện song phương và đa phương. Chúng ta tin tưởng chuyến thăm cấp Nhà nước tới Indonesia của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc và Đoàn đại biểu cấp cao nước ta sẽ thành công tốt đẹp. Chuyến thăm sẽ đóng góp vào quá trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội của mỗi nước, đem lại lợi ích thiết thực của người dân hai nước; góp phần bảo đảm hòa bình, ổn định và thúc đẩy hợp tác, phát triển thịnh vượng ở khu vực và trên thế giới.