Nhà thơ Nguyễn Nhược Pháp (1914-1938) tuy chỉ có một cuộc đời ngắn ngủi (24 tuổi), song khối lượng những sáng tác ông để lại sẽ khiến chúng ta phải kinh ngạc và thán phục về một tài năng đã chớm nở từ rất sớm và đạt được nhiều thành tựu đáng kể.
Từ trước đến nay, Nguyễn Nhược Pháp nổi tiếng trên văn đàn Việt Nam là một nhà thơ trữ tình với áng thơ bất hủ nổi tiếng Chùa Hương. Ít ai biết rằng, ngoài sáng tác thơ, ông còn viết truyện ngắn, kịch và là tác giả của nhiều bài phê bình văn học thể hiện một nhãn quan tinh tường, mẫn cảm.
Bìa cuốn sách “Hoa một mùa” (ảnh: NXB Phụ nữ)
Nguyễn Nhược Pháp viết văn, làm thơ, kịch, và cả viết phê bình nữa bằng một cái duyên bút mực hết sức nhã nhặn, đằm thắm mà không hề kém phần hài hước kín đáo. Có cảm tưởng đằng sau mỗi con chữ lại là một nụ cười mỉm của chàng thanh niên cứ lặng lẽ quan sát và cảm nhận cuộc sống theo cách riêng của mình.
Trong cuốn Thi nhân Việt Nam, Hoài Thành, Hoài Chân viết về Nguyễn Nhược Pháp: "Thơ in ra rất ít mà được người ta mến rất nhiều, tưởng không ai bằng Nguyễn Nhược Pháp.... Đọc thơ Nguyễn Nhược Pháp, lúc nào hình như cũng thoáng thấy bóng một người đương khúc khích cười. Nhưng cái cười của Nguyễn Nhược Pháp khác xa những lối bông lơn, khó chịu của các ông tú, từ Tú Suất, Tú Xương, đến Tú Mỡ. Nó hiền lành và thanh tao".
Nhân kỷ niệm 80 năm ngày mất của nhà thơ Nguyễn Nhược Pháp (1938-2018), Nhà xuất bản Phụ nữ tập hợp các tác phẩm của ông và cho ra mắt bạn đọc cuốn sách “Hoa một mùa”. Sách gồm tất cả sáng tác gồm truyện ngắn, kịch, thơ, phê bình văn học dịch từ nguyên bản tiếng Pháp.
Sách giới thiệu ba truyện ngắn của Nguyễn Nhược Pháp: “Tình trẻ thơ”, “Mẹ và con”, “Bức thư”; sáu vở kịch: “Một chiều Chủ nhật”, “Khỏi nấc”, “Sầm Sơn”, “Bữa cơm”, “Người học vẽ”, “Người lao”. Truyện ngắn và kịch của Nguyễn Nhược Pháp lấy chủ đề chung là các câu chuyện trong gia đình buổi giao thời với những xung đột mâu thuẫn giữa bố mẹ và con cái, giữa vợ và chồng, giữa bạn bè đồng trang lứa. Lời văn giản dị mà hóm hỉnh, kín đáo bộc lộ tính cách của nhân vật.
Trong khi đó, 10 bài thơ cho thấy tác giả tập trung vào các nhân vật trong truyền thuyết, lịch sử qua đó thể hiện những tâm tư của mình. Các bài thơ trong sách gồm: “Chùa Hương”, “Sơn Tinh - Thủy Tinh”, “Mỵ Châu”, “Giếng Trọng Thủy”, “Tay ngà”, “Mỵ Ê”, “Một buổi chiều xuân”, “Nguyễn Thị Kim khóc Lê Chiêu Thống”, “Đi cống”, “Mây”.
10 bài phê bình của Nguyễn Nhược Pháp viết bằng tiếng Pháp được dịch, và đưa vào sách, gồm bài viết về Thế Lữ, Nguyễn Công Hoan, truyện Vua Hàm Nghi, Đời mưa gió, bài thơ Vần và điệu, viết về sân khấu kịch thời đó... Ở thể loại phê bình, Nguyễn Nhược Pháp chỉ ra những điểm mạnh, điểm yếu của từng tác phẩm, tác giả. Các bài phê bình được viết ở độ tuổi ngoài đôi mươi cho thấy sự sắc sảo, kiến thức rộng của nhà thơ Nguyễn Nhược Pháp.
Bên cạnh các tác phẩm, cuốn sách còn có phần phụ lục bàn về Nguyễn Nhược Pháp của các bạn văn cùng thời, lớp hậu thế khi nhìn vào trước tác của ông.
“Hoa một mùa” mang lại cái nhìn toàn cảnh về sáng tác, qua đó thấy được tài năng của Nguyễn Nhược Pháp. Cuốn sách phần nào cho thấy đời sống xã hội Việt Nam buổi giao thời, giúp ta cảm nhận đâu đó một tâm hồn nghệ sĩ đa cảm, lặng lẽ quan sát đời sống và sáng tác.