Giao lưu trực tuyến "Văn hóa công sở - thực trạng và giải pháp"

Đồng chí Triệu Văn Cường: Về văn hóa công vụ, chúng ta đã có Quyết định 129/2007/QĐ-TTg về văn hóa công sở tại các cơ quan hành chính nhà nước; Quyết định 1847 về phê duyệt Đề án Văn hóa công vụ để nhằm mục đích nâng cao chuẩn mực ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức, làm sao để mỗi cán bộ, công chức tận tụy với công việc, làm việc minh bạch để đạt được kết quả đề ra.

Hiện nay, ở một số cơ quan, đơn vị đã xảy ra hiện tượng “đến cơ quan nhưng không làm gì”. Chính vì vậy, Đề án về văn hóa công vụ nêu ra để giải quyết vấn đề này.

Để chấn chỉnh lại hiện tượng trên, cần phải có biện pháp, quy định cụ thể, trên cơ sở những quy định, đề án về văn hóa công vụ. Các cơ quan, đơn vị cần phải xây dựng các quy chuẩn, thực hiện việc đánh giá phân loại cán bộ công chức.

Trong cơ quan, đơn vị mà có những hành vi xấu làm ảnh hưởng đến cơ quan thì cũng cần phải có thời gian phải biến chuyển dần, như Nhà văn Nguyễn Quang Thiều nói, hành vi xấu đến rất là nhanh, còn hành vi đẹp cần cả một quá trình.

Theo tôi, trong mỗi bản thân con người đều có hành vi đẹp, có ý thức tốt. Mỗi cơ quan, đơn vị cũng cần phải biểu dương, khen ngợi những hành vi đẹp để từ đó nhân rộng ra toàn cơ quan, toàn xã hội.

Đồng chí Trần Thị Phương Lan: Văn hóa công sở thực chất là văn hóa ứng xử ở nơi công sở, phản ánh đạo đức, lối sống của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động. Xây dựng văn hóa công sở suy cho cùng là xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức mới với đầy đủ phẩm chất cách mạng “Nhân, Nghĩa, Trí, Dũng” làm nền tảng cho việc xây dựng một phong cách làm việc của thời kỳ CNH, HĐH đất nước. Đó cũng là một mục tiêu định hướng để chúng ta học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh – phong cách tuyệt mỹ của một chỉnh thể lôgíc từ suy nghĩ (phong cách tư duy) đến nói, viết (phong cách biểu đạt) và được biểu hiện qua phong cách làm việc, phong cách ứng xử, phong cách sinh hoạt hằng ngày.

Xây dựng văn hoá công sở gắn với triển khai thực hiện Chỉ thị 05 trước hết là xây dựng một phong cách làm việc chuyên nghiệp. Thực hiện văn hóa công sở cũng là cụ thể hóa việc thực hiện Chỉ thị 05 và ngược lại, thực hiện Chỉ thị góp phần hoàn thiện chuẩn mực đạo đức, văn hóa công sở. Đây là mối quan hệ hữu cơ và các đơn vị, địa phương hiện cũng đang triển khai. Đây là sự kết hợp tinh tế giữa các phẩm chất cá nhân và quá trình rèn luyện về lề lối làm việc mà Chủ tịch Hồ Chí Minh là một tấm gương tiêu biểu về phong cách làm việc khoa học, hiệu quả. 

Suốt cuộc đời mình, Người luôn coi trọng phong cách làm việc tập thể và dân chủ, gắn bó với tập thể, tôn trọng tập thể, phát huy sức mạnh của tập thể như phương châm chỉ đạo suy nghĩ và hành động của Người. Hồ Chí Minh luôn luôn trân trọng ý kiến của mọi người, không phân biệt chức vụ, cấp bậc, đẳng cấp. Có rất nhiều bài viết quan trọng, Người đã chuyển cho các đồng chí lãnh đạo chủ chốt đọc và góp ý trước khi công bố, nhưng cũng có nhiều bài viết Người lại trao đổi với các đồng chí phục vụ để sửa chữa những chỗ viết còn khó hiểu. Phong cách làm việc khoa học của Hồ Chí Minh là sự kết hợp nhuần nhuyễn của tính cụ thể, kịp thời, thiết thực trong mọi lời nói, hành động, ý kiến chỉ đạo của Người. Phong cách làm việc của Hồ Chí Minh là một bộ phận quan trọng trong toàn bộ di sản vô giá mà Người đã để lại cho dân tộc ta. Đó cũng là bài học lớn về rèn luyện, tu dưỡng phẩm chất, nhân cách làm người, làm cán bộ.

Một công chức cũng như người giải quyết công việc nếu không có đạo đức thì dù năng lực tốt cũng không thể hoàn thành nhiệm vụ. Cán bộ, công chức có đạo đức nhưng năng lực kém thì cũng khó làm việc, như Chủ tịch Hồ Chí Minh của chúng ta đã từng nói: “Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó. Có tài mà không có đức là người vô dụng”. Do đó, xây dựng văn hoá công sở gắn với triển khai thực hiện Chỉ thị 05 là phải tăng cường công tác giáo dục cho đội ngũ cán bộ, công chức, không ngừng tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng, tích cực học tập nâng cao trình độ, năng lực, luôn bám sát thực tiễn, biết vận dụng kiến thức vào thực tiễn; đồng thời tích lũy kiến thức, kinh nghiệm và kỹ năng công tác, rèn luyện bản lĩnh và năng lực lãnh đạo, quản lý, khả năng hợp tác, tổ chức thực hiện và sự chịu trách nhiệm; kiên quyết và kiên trì trong cuộc đấu tranh chống lại những biểu hiện sai trái. Việc làm gương của cán bộ, nhất là người đứng đầu phải được đẩy mạnh hơn thì mới nâng văn hoá công chức, viên chức lên được.

Đồng chí Trần Thị Phương Lan:

Về văn hóa ứng xử, công tác thông tin, tuyên truyền tập trung vào các nội dung: Xây dựng gia đình hòa thuận, hạnh phúc, tiến bộ và tương trợ giúp đỡ mọi người trong cộng đồng; tuyên truyền về trách nhiệm của người tham gia lễ hội; trách nhiệm của người tham gia giao thông; các nội dung có liên quan đến việc thực hiện “Bộ quy tắc ứng xử văn minh du lịch ” và thực hiện “Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình ”...

Đối với văn hóa công vụ, công tác tuyên truyền tập trung vào các nội dung: Tinh thần, thái độ làm việc của cán bộ, công chức, viên chức; chuẩn mực giao tiếp, ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức trong hoạt động thực thi công vụ; chuẩn mực về đạo đức, lối sống của cán bộ, công chức, viên chức; trang phục của cán bộ, công chức, viên chức…

Việc tăng cường chỉ đạo, định hướng công tác thông tin, tuyên truyền trên các cơ quan báo chí, xuất bản, hệ thống cơ sở truyền thanh - truyền hình, bản tin, bảng tin, để tuyên truyền, phổ biến những nội dung liên quan đến văn hóa ứng xử và văn hóa công vụ cần phải đổi mới thường xuyên và quan trọng là phải đi vào thực chất.

Các cơ quan báo chí, phát thanh, truyền hình tuyên truyền thường xuyên, liên tục sẽ giúp thông tin đến với người dân hiểu rõ, góp phần thay đổi nhận thức, hành vi, cách ứng xử, tạo môi trường nhận thức đồng đều cho hoạt động xây dựng và thực hiện văn hóa công sở. Bên cạnh đó, việc hình thành các kênh thông tin tuyên truyền trên các trang mạng xã hội ngày nay cũng cần phải được lưu tâm, nhằm tận dụng tối đa sức lan toả của mạng xã hội. Phương thức tuyên truyền này là phù hợp với thực tiễn và xu hướng tiếp cận thông tin của nhân dân trong điều kiện hiện nay.

Trong tuyên truyền, cần chú trọng đến việc nhân rộng các điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt. Khi viết về người tốt, việc tốt, hãy viết giống như là kể một câu chuyện chứ đừng giống như bản báo cáo thành tích. Điều đó sẽ vô tình làm giảm hiệu quả của công tác tuyên truyền, vì nó không hấp dẫn người đọc, người nghe và người xem.

Nhà văn Nguyễn Quang Thiều: Văn hóa công sở là một không gian trong toàn bộ không gian văn hóa của cả một xã hội. Cái gốc là chúng ta phải xây dựng một nền tảng văn hóa chung rồi, sau đó đời sống hóa văn hóa cho từng không gian đặc trưng. Không phải ai tử tế, lương thiện, hiểu biết có thể hoàn toàn có những ứng xử chính xác và phù hợp ở một vùng văn hóa đặc trưng khác mà họ chưa từng tham dự như các qui định, lễ nghi ở chùa chiền, nhà thờ, dự một đám cưới hay đám hiếu của các vùng phong tục khác nhau. Và văn hóa công sở cũng có những đặc trưng riêng. Một người có văn hóa ở quốc gia Phật giáo có thể mắc những sai lầm trong thế giới Hồi giáo, bởi thế các bộ qui tắc, các hướng dẫn, các chế tài đối với từng vùng văn hóa là cần thiết. Văn hóa công sở cũng nằm trong ý niệm này.

 Cho nên, song song với giáo dục văn hóa nền tảng, chúng ta cần có những cụ thể hóa trong giáo dục, tuyên truyền văn hóa công sở. Bởi thế, phát động phong trào sáng tác, viết về xây dựng văn hóa công sở là một điều cần thiết, thường xuyên và thực sự có tính cấp bách. Bên cạnh các cuộc phát động phong trào sáng tác về văn hóa công sở thì chúng ta cần coi văn hóa công sở như là một không gian sống hằng ngày. Chúng ta thường xuyên bàn luận về điều đó trong những buổi giao ban ngày, tuần, tháng hay năm. Chúng ta tổ chức các buổi tọa đàm nội bộ về văn hóa công thông qua ngôn ngữ và hành vi cụ thể ngay nơi công sở.

Với tôi, nội dụng của phong trào sáng tác viết về xây dựng văn hóa công sở rất đa dạng về hình thức cũng như nội dung.

Về hình thức: chúng ta có thể tổ chức thi viết những bài luận, thi thuyết trình về văn hóa cơ sở trong thời đại mới, viết những câu chuyện vui, tiểu phẩm hài về văn hóa công sở hoặc có thể là những sáng tác văn học như: Truyện ngắn, thơ ca về công việc và đời sống nơi công sở cùng như những câu chuyện trong giao tiếp, làm việc với người dân hoặc các đối tác nước ngoài.

Về nội dung, các cuộc thi có thể triển khai trên những nội dung cơ bản:

1. Quan niệm và cách nhìn về văn hóa công sở ở các cơ quan nhà nước.

2. Ngôn ngữ sử dụng trong các báo cáo.

3. Ngôn ngữ giao tiếp với đối tác là các cơ quan nhà nước và đặc biệt là người dân.

4. Ngôn ngữ giao tiếp với các đối tác nước ngoài ở các tôn giáo và thể chế chính trị khác nhau.

5. Những câu chuyện cụ thể về văn hóa công sở.

6. Bài trí không gian làm việc tại các công sở theo đặc trưng công việc và tinh thần văn minh.

Đồng chí Ninh Thị Thu Hương: Thực ra, ngay chính trong các môn học tại trường phổ thông như: môn Đạo đức (cấp 1), Giáo dục công dân (cấp 2,3) và môn Kỹ năng sống mới được đưa vào gần đây đã bao hàm nội dung giáo dục về Quy tắc ứng xử. Tuy nhiên, việc đưa thêm nội dung về ứng xử vào chương trình đào tạo là cần thiết, song nên đưa những hành vi ứng xử sinh động, giới thiệu những gương người thật, việc thật, làm cho học sinh dễ tiếp thu, hào hứng, phấn khởi trong quá trình áp dụng; có các hình thức khen thưởng, phê bình cụ thể sẽ có tác dụng hiệu quả đến việc hình thành nhân cách các con.

Bên cạnh đó, tạo điều kiện cho học sinh tiếp xúc với những môi trường, nhân vật có hành vi ứng xử tốt đẹp trong xã hội bằng cách tiếp xúc trực tiếp, sưu tầm, kể chuyện nhằm ảnh hưởng, xây dựng các hình ảnh tốt đẹp trong tâm trí trẻ (một vị lãnh đạo tốt, một bác sĩ tâm huyết, một thầy giáo có tâm, một người nông dân có trách nhiệm…) nhằm khuyến khích trẻ mong muốn trở thành một người như vậy trong tương lai.

Có thể thấy, thế hệ trẻ thường dễ tiếp thu cả cái tốt và cái xấu, do vậy, để giữ gìn nhân cách từ nhỏ đến lúc trưởng thành là cả một quá trình, trong đó, điều quan trọng là việc làm gương từ những người lớn trong cả gia đình, nhà trường, xã hội; giúp trẻ hình thành hệ giá trị đạo đức chuẩn, vững chắc, tạo hệ miễn dịch tinh thần, biết phân biệt đúng, sai trước rất nhiều yếu tố tác động, nhất là sự ảnh hưởng của mạng xã hội hiện nay.

Đồng chí Triệu Văn Cường:

Theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, chúng ta đã phát động phong trào “Cán bộ, công chức, viên chức thi đua thực hiện văn hóa công sở” do Hội đồng Thi đua - Khen thưởng Trung ương tổ chức. Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã phát động Phong trào thi đua đến người lao động; các bộ, ngành, địa phương cũng đã phát động phong trào thi đua và nhân rộng trong cơ quan, đơn vị mình.

Trong Lễ phát động, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch Hội đồng Thi đua – Khen thưởng Trung ương đã đề nghị mỗi cơ quan, đơn vị, địa phương làm tốt một số nhiệm vụ. Đó là cần xóa bỏ ngay thứ văn hóa không nhúc nhích, văn hóa để “nước đến chân mới nhảy”, văn hóa đợi nhắc thì làm, không nhắc thì cũng làm nhưng làm chậm, chậm trễ trong xử lý nhiệm vụ được giao mà nhân dân, cơ quan đang mong đợi.

Hiện nay, trong thời kỳ chuẩn bị triển khai đại hội đảng các cấp, văn hóa chậm trong thực thi nhiệm vụ, ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế - xã hội. Một số cá nhân có biểu hiện không muốn làm, tránh trách nhiệm, sai phạm, ảnh hưởng cá nhân nên Thủ tướng nêu rõ nếu không làm cũng là vi phạm.

Thủ tướng đã đề nghị phong trào “Cán bộ, công chức, viên chức thi đua thực hiện văn hóa công sở” rộng hơn nữa là biến phong trào thành chiến lược xây dựng văn hóa công sở dựa trên 3 trụ cột: Thứ nhất, cần xây dựng lại hệ giá trị chuẩn mực trong văn hóa công sở; Thứ hai, kiến tạo nên môi trường làm việc có văn hóa và hiệu quả; Thứ ba, hình thành hình ảnh, tác phong, cốt cách của cán bộ, công chức chuyên nghiệp, tận tâm, mẫu mực, sáng tạo vì người dân phục vụ. Mỗi con người khi đã làm cán bộ, công chức Nhà nước thì phải uốn nắn mình trở thành những con người mẫu mực, chuyên nghiệp, sáng tạo, luôn tận tụy, vì lợi ích của người dân, của doanh nghiệp.

Đối với cán bộ, công chức, viên chức, Thủ tướng đề nghị thi đua thực hiện tốt chuẩn mực đạo đức lối sống, đạo đức công vụ, cần, kiệm, liêm chính, chí công vô tư, trung thực, giản dị, thẳng thắn, chân thành; thực hiện tốt chuẩn mực đạo đức gia đình và xã hội, thuần phong mỹ tục, truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc.

Bộ Nội vụ đã có hướng dẫn yêu cầu các bộ, ngành địa phương phải triển khai tích cực Đề án và bước đầu đã có những chuyển biến tích cực. Yêu cầu cao nhất của Thủ tướng là làm sao đạt mục đích cuối cùng là hoàn thành kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của đất nước, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong văn hóa ứng xử, lề lối làm việc hoàn thành nhiệm vụ đặt ra.

Việc phát động phong trào thi đua thực hiện văn hóa công vụ có ý nghĩa, vai trò rất quan trọng, góp phần triển khai, phổ biến các nội dung của văn hóa công vụ cho cán bộ, công chức, viên chức nhằm nâng cao nhận thức về tinh thần, thái độ làm việc, các chuẩn mực giao tiếp, ứng xử, lề lối làm việc, đạo đức lối sống của cán bộ, công chức, viên chức, góp phần tạo chuyển biến mạnh mẽ trong tổ chức triển khai thực hiện; đồng thời, kịp thời biểu dương, khen thưởng những cán bộ, công chức, viên chức có thành tích, gương mẫu trong thực hiện văn hóa công vụ.

Nhà văn Nguyễn Quang Thiều: Văn hóa công sở là một không gian trong không gian lớn của nền văn hóa chung. Khi chúng ta không có nền tảng văn hóa chung thì khi thực hiện mọi vấn đề chúng ta cảm thấy rất chơi vơi và nó sẽ không bao giờ đạt hiệu quả tối đa. 

Tôi nhận thấy một điều: Để ném một cọng rác, một túi rác hay chửi tục một câu ở nơi công cộng chỉ mất 10 giây, nhưng để một người đi qua cúi xuống nhặt cọng rác, túi rác đó lên bỏ vào thùng rác hay để nở một nụ cười với người khác khi mắc lỗi hay nói lời cảm ơn hoặc xin lỗi phải mất 100 năm. 100 năm ở đây là thời gian ước lệ nói lên quá trình hình thành một hành vi văn hóa. Thời gian 100 năm ấy là gì? Đó là quá trình của giáo dục. Bởi thế, mọi hành vi văn hóa đều bắt nguồn từ giáo dục. Phải giáo dục từ lúc còn bé, cho nên nhà trường, xã hội, công sở tạo nên một nền tảng văn hóa cơ bản nhất, nghĩa là con người đó phải chứa đựng vẻ đẹp và nhân tính thì sau đó người ta thực hiện những việc khác….

Chúng ta có những chuyên gia làm luật, những nhà nghiên cứu văn hóa, những nhà tổ chức xã hội….đủ để soạn thảo ra một cách đầy đủ các bộ quy tắc và các chế tài đối với việc xây dựng đời sống văn hóa công sở. Nhưng những bộ quy tắc và các chế tài ấy sẽ không có hiệu quả khi ý thức văn hóa trong mỗi con người không có. Hai mươi năm trước, có một số phụ huynh nói với tôi các nhà văn hãy viết cho con em họ một cuốn cẩm nang nói về các cạm bẫy trong cuộc đời để chúng có thể tránh được. Nếu các nhà văn viết một cuốn cẩm nang có 1.000 cạm bẫy thì khi ra đời chúng gặp cái cạm bẫy thứ 1.001 và chúng sẽ gục ngã. Chỉ khi trong con người có một nền tảng mỹ học và chủ nghĩa nhân văn, chúng sẽ đủ khả năng xác định tất cả những hành vi, những cạm bẫy trong cuộc đời. Tôi nghĩ văn hóa công sở là như vậy.

Tất nhiên, văn hóa công sở có những đặc trưng riêng của nó. Có những người có hiểu biết, có văn hóa nhưng có thể mắc lỗi trong một vùng văn hóa khác mà nó không thuộc về họ. Một người theo Công giáo, Phật giáo có thể mắc lỗi trong nhà thờ của Hồi giáo. Điều này có nghĩa là chúng ta phải cụ thể hóa những vùng văn hóa như văn hóa công sở, văn hóa nhà trường, văn hóa tín ngưỡng, thậm chí văn hóa ẩm thực… Văn hóa công sở phải được cụ thể hóa, được bàn luận rõ ràng…

Để được như vậy, chúng ta phải tạo ra một nền tảng cho toàn bộ con người để sau này họ có thể làm bộ trưởng, làm chuyên gia, một người đầu bếp,…thì văn hóa nền tảng đó sẽ giúp họ điều hành các vấn đề cụ thể trong khu vực, nghề nghiệp của họ. Muốn thế, chúng ta phải tạo ra văn hóa nền tảng từ việc giáo dục mỹ học và chủ nghĩa nhân văn là điều duy nhất giúp con người ở mọi thời đại, mọi hoàn cảnh đi tới những hành vi nhân tính.

Văn hóa công sở ở từng cơ quan cũng khác nhau. Văn hóa công sở trong cơ quan của Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ khác với văn hóa của cơ quan công sở của Bộ Ngoại giao và khác với một cơ quan tối cao của Đảng. Tôi nghĩ việc để thực hiện phải song song cả việc cụ thể hóa nó bằng các văn bản, hành vi, các sinh hoạt, tọa đàm và trên nền tảng bền vững hơn, lớn hơn, lâu dài hơn chính là nền văn hóa của toàn dân tộc.

Đồng chí Trần Thị Phương Lan: Theo tôi, con số nói lên nhiều điều kể cả những con số không có ý kiến. Tôi xin đi từ con số từ dưới lên trên. Khi người ta không có ý kiến thì có tác dụng cảnh báo là sự không quan tâm. Nó thể hiện một dụng ý, thái độ nào đó. Mình phải làm sao để cho họ không thờ ơ. Con số thấp thứ 2 liên quan đến lương, có một tỷ lệ phần trăm rất là nhỏ. Tuy nhiên, khi lượng hóa được một con số nào đó thể hiện sự quan tâm đến quyền lợi thiết thực, đó cũng là câu chuyện khá hay, nếu các cơ quan làm chính sách mà quan tâm đến vấn đề này thì sẽ cụ thể hóa câu chuyện này như thế nào; ví dụ, như là các hành vi tốt, những tấm gương được biểu dương này có tác dụng là được ghi nhận, được tôn vinh, được nâng lương sớm và một số vấn đề khác… Thế nhưng những hành vi vi phạm văn hóa công vụ, ngoài những vấn đề trong các quy định khác thì làm ảnh hưởng đến lương, chậm lên lương thì nó còn liên quan đến vấn đề khác. Vấn đề này dư luận rất quan tâm, văn hóa công sở ảnh hưởng tới việc lên lương, chậm lương, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi thì theo tôi cũng nên làm, nhưng làm theo cách nào.  Con số tỷ lệ phần trăm của 2 câu tiếp theo thì theo tôi bằng cách này hay cách khác nó đã được chuyển hóa dần dần rồi. Như đồng chí Thứ trưởng và đồng chí Tổng Liên đoàn Lao động vừa nãy cũng đã có ý kiến thì chúng ta đã đưa phần nào đó, có thể là tất cả những bộ quy tắc về văn hóa công sở nhưng cũng được thể hiện trong những tiêu chí đánh giá hằng năm của cán bộ, đảng viên. Theo tôi, trên hết là sự quan tâm của độc giả - đó là những điều rất đáng quý.

Đồng chí Ninh Thị Thu Hương:

Theo tôi, trong 4 nhóm câu hỏi đưa ra thăm dò, đánh giá độc giả về văn hóa công sở trên VCNET, tôi đồng thuận cao với 2 câu hỏi.

Thứ nhất, có nên đưa tiêu chí văn hóa công sở vào đánh giá, phân loại cán bộ công chức cuối năm hay không. Bản thân tôi đã đồng tình với quan điểm này ở ngay câu hỏi đầu tiên của buổi giao lưu. Tôi cũng chia sẻ với những ý kiến của chị Trần Thị Phương Lan, tự thân mỗi người ứng xử cũng được coi là một giá trị văn hóa. Chúng ta cần đưa nó vào để thành một tiêu chí, căn cứ để đánh giá, phân loại và hình thành nên nhân cách ứng xử văn hóa. Đây cũng là điều chúng ta suy nghĩ, trăn trở.

Cách ứng xử của mỗi người đã được hình thành từ lâu, do đó có những thế hệ đi đâu cũng khoanh tay cúi chào người lớn, nhưng cũng có những thế hệ đơn thuần chỉ là câu chào, hoặc thậm chí không chào hỏi... Khi xã hội phát triển, có nhiều chiều giao thoa văn hóa. Bản thân chúng ta cần nhìn nhận, mặc dù không phải là báo động về mặt đạo đức, lối sống mà dần dần sẽ hình thành nên một giá trị văn hóa mà cả thế hệ sau sẽ bị ảnh hưởng. Vì vậy, chúng ta cần phải chọn ra một nhóm đối tượng để nhân rộng. Ngoài những quy định mang tính chất pháp quy, nên đưa những tiêu chí vừa nói để bình bầu, kể cả những ứng xử trong nội bộ cơ quan hay ứng xử ngoài xã hội, trong bản năng của mỗi người. 

Thứ hai, tôi cũng đồng tình với ý kiến nên bổ sung tiêu chí thực hiện văn hóa ứng xử vào Quy chế hoạt động của cơ quan, đơn vị. Khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định về văn hóa công sở, một loạt cơ quan, đơn vị cũng đã ban hành bộ tiêu chí của mình, trong đó có hai mặt: Về nội dung bài trí, khánh tiết cơ quan sao cho lịch sự, văn minh, văn hóa, tạo không khí làm việc; mặt khác, về phong cách làm việc. Nhiều cơ quan hiện nay đã xây dựng những chuẩn mực ứng xử chung, tuy nhiên, theo tôi rất cần thiết bổ sung tiêu chí văn hóa công sở bởi nó sẽ cụ thể và đi sâu hơn.

Đồng chí Triệu Văn Cường: Tôi thấy những nội dung này rất rõ rồi. Thực tế 4 tiêu chí mà các đồng chí đưa ra thăm dò ý kiến bạn đọc, người dân trên VCnet, trong đó có tiêu chí văn hóa ứng xử sẽ được đưa vào xem xét đánh giá, phân loại cán bộ, công chức, viên chức; xem xét về việc đánh giá các cơ quan, đơn vị; xem xét để nâng lương hoặc chậm lương… cho thấy sự quan tâm của độc giả, của nhân dân đối với vấn đề văn hóa ứng xử của cán bộ công chức, viên chức hiện nay.

Khi chúng ta lấy tiêu chí của văn hóa ứng xử để đánh giá, phân loại; để xem xét nâng lương hoặc chậm lương đối với CBCCVC cũng là phù hợp với thực tế hiện nay. Nếu trường hợp CBCCVC đánh giá không hoàn thành nhiệm vụ trong hai năm liền cùng với đánh giá không tốt trong thực hành văn hóa ứng xử thì có thể bị xử lý kỷ luật, chậm lương hoặc không được nâng lương. Việc áp dụng tiêu chí này sẽ góp phần thúc đẩy lan tỏa những hành động đẹp, những hành vi đẹp trong ứng xử của CBCCVC. Do vậy quan điểm của tôi là ủng hộ việc đưa tiêu chí văn hóa ứng xử để đánh giá, phân loại về hoàn thành nhiệm vụ của CBCCVC.

Trên cơ sở phân loại CBCCVC, chúng ta sẽ có cơ sở xem xét, đánh giá cơ quan, đơn vị một cách chính xác hơn. Bởi một cơ quan, đơn vị có nhiều cán bộ, công chức, viên chức được đánh giá tốt thì đơn vị, cơ quan đó sẽ được đánh giá tốt và ngược lại cơ quan, đơn vị đó có nhiều cán bộ, công chức, viên chức bị đánh giá kém thì đơn vị đó không thể được đánh giá hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Trong quy định của Luật Viên chức, Luật Công chức thì việc xử lý các hành vi vi phạm của CBCCVC được quy định rất rõ, từ khiển trách, cảnh cáo đến hạ bậc lương, buộc thôi việc,… Tuy nhiên, việc thực thi thế nào cho chính xác, đảm bảo sự minh bạch, công bằng thì tại mỗi cơ quan, đơn vị phải có cơ chế cụ thể để khuyến khích được các hành vi đẹp trong ứng xử tại cơ quan công sở.

Nguyễn Quang Thiều: Sự quan tâm của bạn đọc cho chúng ta thấy một điều rõ ràng rằng: thực hiện văn hóa công sở là một chiến lược hoàn toàn đúng để nâng cao phẩm chất của cán bộ, công chức đặc biệt là các đảng viên và tạo ra hiệu quả lao động cao nhất đặc biệt trước tình trạng văn hóa công sở hiện nay. Trước hết, thực hiện văn hóa công sở chính là hành vi văn hóa của một con người đối với cộng đồng và xã hội của mình. Một cá nhân dù là lãnh đạo hay nhân viên cũng như một tập thể dù lớn hay nhỏ mà không có văn hóa công sở thì chắc chắn từng bước sẽ mang lại những hậu quả khôn lường. Văn hóa chính là bộ não điều hành mọi hành vi của con người. Bởi văn hóa công sở chính là ngọn mọc lên từ cái gốc văn hóa chung. Khi cái gốc khỏe thì cái ngọn khỏe và ngược lại, khi một cái ngọn yếu thì nghĩa là cái gốc đang yếu. Vì vậy, thực hiện văn hóa công sở cần và phải trở thành một tiêu chí quan trọng trong đánh giá, phân loại cán bộ, công chức, đảng viên và là một trong những tiêu chí xét lương, bổ nhiệm..., phải đưa các tiêu chí thực hiện văn hóa công sở vào quy định nêu gương của cán bộ đảng viên, cũng như trở thành qui định hoạt động của các cơ quan, đơn vị. Trước kia, những người sau khi đỗ đạt sẽ được bổ làm quan. Nhưng trước khi được bổ làm quan thì triều đình cho người về quê nơi những người có trong danh sách bổ làm quan để tìm hiểu xem người đó có hiếu với cha mẹ không, có nhân ái và chia sẻ với hàng xóm láng giềng không thì mới bổ làm quan. Lòng hiểu thảo với cha mẹ, nhân ái, chia sẻ với nhân quần chính là văn hóa. Khi một người bình thường cho tới một ông quan không có những phẩm chất ấy thì có nguy cơ trở thành người vô dụng, nguy hiểm hơn trở thành người ác. Thực hiện văn hóa công sở phải vượt qua khái niệm phong trào mà phải trở thành nguyên tắc, qui định, tiêu chí bắt buộc đối với cán bộ, công chức và đặc biệt là đảng viên…

Ông Nguyễn Đức Lộc: Với cương vị là một người nghiên cứu về trang phục cổ, cũng có thời gian hoạt động trong lĩnh vực văn hóa truyền thống mà cụ thể là trang phục truyền thống, theo quan điểm và góc nhìn của tôi thì thực ra chúng ta chưa xây dựng được trang phục thống nhất trong các công sở. Có nhiều yếu tố cấu thành văn hóa công sở, trong đó có yếu tố tôi cho là rất quan trọng, đó là trang phục. Trang phục là thứ người ta nhìn vào mắt đầu tiên, thể hiện trình độ văn minh của một quốc gia, một dân tộc. Trang phục có thể trả lời cho câu hỏi bạn là ai, đến từ đâu? Trong văn hóa công sở, trang phục có thể phản ánh tư tưởng, tác phong của mỗi người. Với ý kiến cá nhân, tôi cho rằng hiện tại ở các cơ quan công sở của nhà nước chưa có quy định, thống nhất về trang phục.Tôi mạnh dạn đề xuất nếu có thể chúng ta nên xây dựng một quy định về trang phục công sở lấy ý tưởng từ trang phục truyên thống, thống nhất bắt buộc cán bộ, công chức khi tới công sở đều phải mặc.Kho tàng cổ phục của nước ta rất đa dạng và đẹp, đây sẽ là nguồn cảm hứng để sáng tác, thiết kế lên các trang phục công sở hiện đại.

Đồng chí Trần Thị Phương Lan: Ngày 09/6/2014, Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng  khoá XI về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước” ra đời như một “cú hích”, một cương lĩnh tiếp theo về văn hóa của Đảng sau Đề cương Văn hóa 1943 và Nghị quyết Trung ương 5 khoá VIII. Sau hơn 5 năm triển khai thực hiện Nghị quyết 33, tất cả những gì đã và đang diễn ra cho thấy, việc xây dựng con người Việt Nam đáp ứng được với tình hình mới mà tinh thần Nghị quyết nêu ra lúc ấy là hết sức cấp bách.

Vai trò của văn hóa sẽ được phát huy nếu như nó được gắn liền với văn minh trong các hoạt động của các cơ quan, đó là việc xây dựng các phạm trù đạo đức tốt đẹp, có văn hóa trong giao tiếp công vụ. Văn hóa công sở chính là tổng hợp của hệ thống các giá trị vật chất và tinh thần, là thành quả trí tuệ sáng tạo của con người, thể hiện bản chất nhà nước và bản sắc dân tộc của mỗi quốc gia trong mỗi giai đoạn lịch sử.

Vì vậy, vai trò của văn hóa công sở rất quan trọng. Văn hóa công sở thể hiện mối quan hệ giữa nhà nước và nhân dân thông qua quá trình giao tiếp hành chính, góp phần hình thành nên những chuẩn mực, giá trị văn hóa mà cả hai bên cùng tham gia vào. Việc bảo vệ và phát huy giá trị văn hóa công sở không chỉ là nhiệm vụ của mỗi cơ quan, tổ chức mà còn là nhiệm vụ của mỗi cán bộ, công chức, viên chức đối với công việc của mình ở các vị trí, cương vị khác nhau trong thực thi công vụ và cung cấp dịch vụ công.

Thực tế đã chứng minh không thể coi nhẹ nhân tố con người trong sự phát triển của các cơ quan, công sở. Nói đến con người chính là nói đến văn hóa, vì toàn bộ những giá trị văn hóa làm nên những phẩm chất, năng lực và tinh thần của con người. Vận dụng các yếu tố văn hóa trong việc thúc đẩy mọi hoạt động của công sở như xây dựng hệ thống thi đua - khen thưởng công bằng, minh bạch, tạo ra bầu không khí làm việc phát huy tối đa sự sáng tạo, cống hiến của cán bộ, công chức, viên chức, tạo động lực làm việc hăng say … sẽ kích thích, loại bỏ được sức ỳ trong công việc. Một công sở chỉ làm tròn nhiệm vụ và chức năng của nó khi tạo dựng được mối quan hệ tốt giữa cán bộ, công chức, viên chức trong công việc, các chuẩn mực ứng xử, các nghi thức tiếp xúc hành chính, ý thức chấp hành kỷ luật trong và ngoài cơ quan.

Đồng chí Trần Thị Phương Lan: Thiết nghĩ, không cần nhấn mạnh, phân tích đến vai trò, vị trí quan trọng của công tác kiểm tra, giám sát trong bất cứ cơ quan, đơn vị nào. Nếu ở một cơ quan chuyên môn sâu về kiểm tra, giám sát chắc hẳn sẽ có giải pháp về cơ chế giám sát thông qua những quy định, quy tắc, cơ chế giám sát của người đứng đầu một cách bài bản. Ngoài ra, việc giám sát còn có thể thực hiện thông qua những cơ quan, đoàn thể chuyên biệt và một số kênh giám sát nữa là từ nhân dân, trực tuyến, theo dõi bằng hình ảnh tự động, hiện đại.

Dưới góc độ người làm văn hóa văn nghệ, xin được bày tỏ sự quan tâm đến cơ chế tự giám sát, bởi vì khi vấn đề văn hóa cơ sở (VHCS) chưa trở thành vấn đề tự thân, chưa trở thành một ý thức tự nguyện thì khó có cơ chế giám sát nào thực sự hiệu quả. Với đạo đức công vụ, văn hóa công vụ, với những quy định mới sẽ dần hình thành nên những nét văn hóa đẹp, những hành vi đẹp, cách ứng xử đẹp trong cộng đồng, trong công sở. Riêng với bản thân mình, tôi vẫn luôn mong VHCS sẽ trở thành nét văn hóa, nét đẹp tự thân của mỗi cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và người lao động.

Đồng chí Ninh Thị Thu Hương: Thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước, mỗi nơi, ngoài những quy định chung còn có những quy định cụ thể phù hợp với đặc thù và tính chất công việc. Ở góc độ quản lý nhà nước, để văn hóa công sở được áp dụng hiệu quả ở mỗi cơ quan, đơn vị, theo chúng tôi, cần tập trung vào một số giải pháp sau đây:

Trước hết, chúng ta cần quán triệt, tổ chức thực hiện nghiêm những quy định, quy tắc ứng xử về văn hóa công sở; cần tuyên truyền, phổ biến, giúp bản thân mỗi cán bộ, công chức hiểu rõ vị trí, vai trò, trách nhiệm trong việc thực hiện văn hóa công sở nhằm giữ gìn hình ảnh cơ quan, đơn vị, bộ máy nhà nước đối với nhân dân.

Thứ hai, cần có nhiều hình thức khen thưởng, biểu dương, nhân rộng những hành vi ứng xử đẹp, chuẩn mực của cá nhân công chức, viên chức và cơ quan nhà nước nhằm nhân rộng các điển hình trong xã hội.

Thứ ba, cần đưa các tiêu chí thực hiện văn hóa công sở vào quy trình bổ nhiệm, nâng lương, bình bầu thi đua (song song với năng lực công tác - điều này tương đương như áp dụng đối với học sinh, tiêu chuẩn đạo đức và học lực đều là tiêu chí đánh giá, xếp loại).

Đặc biệt, phải nâng cao trách nhiệm người đứng đầu trong việc thực hiện văn hóa công sở. Người lãnh đạo có vai trò quan trọng trong việc xây dựng hình ảnh tập thể trong nhận thức của dư luận và việc làm gương cho cán bộ, công chức, viên chức thuộc quyền quản lý. Trong mọi công việc, vai trò của người đứng đầu như thế nào thì trong việc thực hiện văn hóa công sở cũng như vậy. Người đứng đầu phải hết sức gương mẫu, nghiêm túc thực hiện văn hóa công sở thì sẽ thành công, cơ quan đó sẽ đi vào nề nếp.

Đồng chí Triệu Văn Cường: Các quy định về xử phạt những vi phạm hành chính có rất nhiều. Gần đây, Đề án Văn hóa công vụ đã được Thủ tướng Chính phủ ký và ban hành, trong những giải pháp nêu ra, thì có giải pháp cần phải hoàn thiện các quy định về đánh giá công chức, viên chức, đánh giá hay xem xét người thực thi công vụ trong cơ quan, đơn vị; tuy nhiên cũng cần phải có đánh giá những hành vi, ứng xử ngoài xã hội.

Trong Luật Cán bộ, công chức, từ năm 2008, năm 2010 đều có quy định cụ thể về việc đánh giá cán bộ, công chức. Nghị định 56 của Chính phủ ban hành các quy định đánh giá công chức, viên chức. Ngày 25/11/2019, sau nhiều lần thảo luận và góp ý, Quốc hội đã chính thức biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức.

Trong xã hội hiện nay, có mảng tối, nhưng bản thân tôi vẫn thấy nhiều mảng sáng hơn. Mảng tối thể hiện ở một số những công chức ra ngoài có hành vi lệch chuẩn, bị xã hội phê phán rất mạnh và những hành vi này đã bị cơ quan chức năng xử lý kịp thời; ví dụ như vụ Đại úy công an Lê Thị Hiền, sau khi có những hành vi đáng lên án thì ngay lập tức bị hạ cấp, dư luận cũng rất đồng tình…

Bên cạnh đó là những mảng sáng, cần phải nêu gương những điển hình. Ngay như trong ngành Công an, có rất nhiều gương điển hình. Chúng ta còn nhớ hình ảnh đại úy Lê Đức Toàn, công dân ưu tú của Thủ đô Hà Nội. Gần 40 năm công tác trong ngành, nhiều năm cắm chốt trên cầu Chương Dương, người chiến sỹ Cảnh sát giao thông ấy đã làm tròn bổn phận của một người lính giữ bình yên nhịp sống giao thông nơi cửa ngõ Thủ đô. Bên cạnh đó, là những tấm gương hình ảnh chiến sĩ công an giúp học sinh muộn thi, cứu nạn giao thông…

Vừa rồi, Bộ Nội vụ cũng phối hợp với Ủy ban Trung ương mặt trận Tổ quốc Việt Nam khảo sát chỉ số SIPAS - chỉ số đánh giá hài lòng của người dân. Trên cơ sở của chỉ số này, chúng tôi sẽ xem xét để có những biện pháp xây dựng những quy định để làm sao đưa văn hóa ứng xử vào môi trường công sở.

Hiện nay, Bộ Nội vụ có Quyết định 319/QĐ-BNV ngày 18/4/2019 của Bộ trưởng Bộ Nội vụ triển khai thực hiện Quyết định số 1847/QĐ-TTg ngày 27/12/2018 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án văn hóa công vụ; trong đó, có các nội dung cụ thể để tổ chức thực hiện các quy định về văn hóa công vụ, góp phần tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của nền công vụ.

Nhà văn Nguyễn Quang Thiều:

Văn hóa là sự kết tinh những gì đẹp nhất và nhân văn nhất của một con người hay của một cộng đồng. Chỉ có những vẻ đẹp và tính chất nhân văn mới có khả năng gắn kết cộng đồng và mở ra sức mạnh vô tận cho cộng đồng đó. Với những gì đang diễn ra trong nhiều công sở, tôi cho rằng, “lợi ích nhóm’’ là biểu hiện nguy hiểm nhất trong các vấn đề văn hóa công sở, nhưng “lợi ích nhóm” là cách gọi trong các văn bản báo chí, còn dân gian gọi có tính cảnh báo cao hơn là “phe nhóm”, bởi nó có khả năng phá vỡ văn hóa cộng đồng mà cụ thể ở đây là một tập thể. Điều này nghe có vẻ quá quen thuộc nhưng đó chính là khởi nguồn cho những vấn đề nghiêm trọng đối với một tập thể, một cộng đồng.

Lợi ích nhóm là con đường dẫn đến sự mất đoàn kết nội bộ, tạo ra những bất công trong việc nhận xét một con người, trong việc định giá những giá trị của công việc. Bất công này sẽ tiêu diệt sự sáng tạo và dâng hiến của mọi cá nhân. Lợi ích nhóm chính là sự ích kỷ, tham lam được đẩy lên đến đỉnh điểm bởi nó được một nhóm người câu kết với nhau tạo thành một thứ quyền lực đen. Lợi ích nhóm là kẻ thù lớn nhất của dân chủ, bởi nó lấy số đông để áp đặt các cá nhân khác và bóp méo sự thật cho mục đích tư lợi của mình. Không có một cơ quan nào có thể phát triển khi cơ quan đó tồn tại lợi ích nhóm.

Lợi ích nhóm luôn phá vỡ sự công bằng trong xác lập các giá trị của các cá nhân và dần dần đẩy các cá nhân tiến bộ, có trách nhiệm và lương tri vào con đường phản kháng và thù địch. Khi một cơ quan, một tổ chức luôn lấy sự công bằng và chia sẻ trách nhiệm cũng như quyền lợi, cơ quan đó, tổ chức đó sẽ lập lên những giá trị văn hóa trong cơ quan, tổ chức của mình.

Đồng chí Ninh Thị Thu Hương:

Chúng tôi cho rằng, văn hoá công sở có được thực thi hay không và có hiệu quả trên thực tế hay không phụ thuộc rất nhiều vào ý thức, thái độ trách nhiệm của cán bộ, công chức, người lao động trong mỗi cơ quan. Trong thời gian vừa qua, cũng xuất hiện những hành vi lệch chuẩn khi thực hiện nhiệm vụ đối với nhiệm vụ của cán bộ, công chức, viên chức… Một trong những hành vi đó là thái độ hách dịch, cửa quyền, không đúng với chức trách, nhiệm vụ của cán bộ trong quá trình tiếp dân. Tôi cho rằng nếu như những hành vi đó mà vẫn tiếp tục tồn tại thì rõ ràng chúng ta không thể thực hiện được nền văn  hoá công sở, vì đây rõ ràng là một trong những hành vi quan trọng nhất mà cán bộ, công chức, viên chức hướng tới thực hiện nghiêm túc về văn hoá công sở theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ. Vì vậy, trong thời gian vừa qua  nhiều cơ quan, đơn vị đã đưa những quy tắc về việc tiếp đón, giải quyết khiếu nại cũng như những quy định về thời gian, địa điểm… tiếp công dân. Và trong thời gian gần đây, rất nhiều cán bộ thực hiện những nhiệm vụ có hành vi lệch chuẩn đã được các cơ quan đó áp dụng những biện pháp, hình thức tương ứng trong bình xét thi đua, bình bầu, thậm chí có những đơn vị kỷ luật trong cơ quan khi xuất hiện những hành vi lệch chuẩn đó. Mặc dù chúng ta thấy rằng trong thời gian gần đây, việc đó cũng đã được cải thiện rất nhiều và văn hoá công sở đã được gần như quán triệt, thực hiện rộng khắp và bước đầu có những hiệu quả nhất định.

Tuy nhiên, để khắc phục những hành vi lệch chuẩn để xây dựng được văn hoá công sở theo đúng tiêu chuẩn và yêu cầu đặt ra thì trách nhiệm của những người cán bộ, công chức, đặc biệt là trách nhiệm của những người trong quá trình tiếp dân phải thực hiện nghiêm túc hơn nữa và phải áp dụng xử lý một cách rõ ràng đối với hành vi của cán bộ, công chức. Và chỉ có như vậy, khi những hành vi lệch chuẩn, trong đó có hành vi cửa quyền ở một bộ phận cán bộ, công chức được khắc phục thì chúng ta mới hướng tới một văn hoá công sở theo đúng nghĩa.

Đồng chí Triệu Văn Cường: Thực tế cho thấy những biểu hiện trên vẫn còn tồn tại ở một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 26/CT-TTg ngày 05/9/2016 về tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong các cơ quan hành chính các cấp, trong đó yêu cầu các Bộ, ngành địa phương rà soát, bổ sung, hoàn chỉnh nội quy, quy chế, quy trình làm việc của cơ quan, đơn vị; quán triệt, triển khai đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động việc chấp hành kỷ luật, kỷ cương hành chính, văn hóa công sở và sử dụng có hiệu quả thời giờ làm việc; hay như Quyết định số 1847/QĐ-TTg cũng đã nêu rõ những chuẩn mực về ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức. Như vậy là đã có rất nhiều các văn bản đưa ra các quy định và các biện pháp nhằm chấn chỉnh hiện tượng nêu trên, vấn đề là việc tuyên truyền, phổ biến, quán triệt và tổ chức thực hiện ra sao. Nhận thức và ý thức chấp hành các quy định của cán bộ, công chức thế nào để đánh giá đảng viên, đánh giá, xếp loại cán bộ, công chức, viên chức hàng năm.

Chúng ta có rất nhiều chế tài xử lý những tồn tại này. Với vai trò là cơ quan xây dựng chính sách, tham mưu cho Chính phủ biện pháp để chấn chỉnh những hành vi lệch chuẩn, trong thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục thực hiện việc rà soát xem xét, triển khai thực hiện Chỉ thị 26 và Quyết định 1847 của Thủ tướng Chính phủ.

Đồng chí Trần Thị Phương Lan: Trong thời gian qua, đội ngũ công chức, viên chức ngày càng hướng đến sự chuyên nghiệp. Phong cách giao tiếp, ứng xử đã có những tiến bộ rõ rệt.Tuy nhiên, văn hóa ứng xử của một bộ phận công chức, người dân hiện nay đúng là có nhiều vấn đề đáng quan ngại.Chúng ta thấy, dù ở đâu, nơi nào cũng xảy ra các hiện tượng lệch chuẩn trong văn hóa ứng xử của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức, trong khi đối tượng này lẽ ra phải gương mẫu trong ứng xử văn minh, là nòng cốt để lan tỏa những giá trị tốt trong cộng đồng.

Tôi cho rằng, nhiều công chức có cách ứng xử lệch chuẩn không phải vì trình độ học thức kém mà vì sự nhận thức, hiểu biết về vai trò, vị trí, chức năng của người cán bộ, công chức không đúng.Những công chức này chưa hiểu hết cái gốc là công bộc của dân, làm dịch vụ công để phục vụ nhân dân nên nhiều lúc có những lời nói, hành động không chuẩn mực. Tuy cách ứng xử đó là những biểu hiện bên ngoài nhưng tác động lớn đến hiệu quả dịch vụ, ảnh hưởng đến niềm tin của người dân.

Mặc dù chúng ta đã có những quy định về văn hóa công sở để hướng công chức đến với những chuẩn mực trong công việc và cuộc sống. Song, nếu như liên tiếp có những vụ việc như cán bộ, công chức mạt sát người dân, những hành vi lệch chuẩn về văn hóa khác, thì ở một góc độ nào đó, chúng ta cũng cần nhìn nhận lại chất lượng soạn thảo các bộ quy tắc ứng xử đó. Nếu bộ quy tắc được soạn thảo quá dài dòng, quá hình thức thì nó cũng khó phù hợp thực tế. Tiếp đến, cũng cần phải xem xét đến những hình thức kỷ luật có đủ sức răn đe đối với những cán bộ, công chức có hành vi ứng xử thiếu văn hóa hay không. Bên cạnh đó, một số thói quen xấu của cán bộ, công chức từ thời bao cấp chưa được xóa bỏ; các đơn vị cũng chưa quan tâm nhiều đến việc đào tạo, bồi dưỡng về văn hóa công sở cho cán bộ, công chức; ý thức của cán bộ công chức, viên chức và người lao động trong việc thực hiện Quy chế văn hóa công sở cũng chưa cao. Ngoài ra, các hình thức giao tiếp, kết nối trên phương tiện thông tin, mạng xã hội hiện nay rất đa dạng, song thiếu kiểm soát đã góp phần ảnh hưởng và lan tràn lối ứng xử lệch chuẩn, gây xáo trộn không nhỏ các chuẩn mực văn hóa trong xã hội. 

Đó là những nguyên nhân dẫn đến vẫn còn tồn tại những biểu hiện lệch chuẩn về văn hóa nói chung và văn hóa công sở nói riêng thời gian qua.

Nhà văn Nguyễn Quang Thiều: Ý kiến về việc văn hóa công sở đang xuống cấp là chính xác.

Trong cách nhìn của tôi, văn hóa công sở được thể hiện ở hai vấn đề cơ bản: Hành vi trong công việc và không gian công sở.

Trong công việc bao gồm: Trách nhiệm với công việc, điều hành công việc, xử lý công việc, quan hệ đồng nghiệp và giao tiếp với đối tác. Đối tác ở đây có hai thành phần: Đối tác là các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội và đối tác là người dân. Và văn hóa trong giao tiếp và ứng xử với người dân đang là một vấn đề luôn ở mức báo động cao. Chính sách cũng như các quy định của Đảng và Nhà nước trong việc tiếp và làm việc với người dân đã rất rõ và có tính nguyên tắc cao, nhưng việc thực hiện, đặc biệt là các cơ quan nhà nước ở cơ sở đang đặt ra nhiều vấn đề thách thức. Công sở với không ít người dân không phải là nơi mà người dân đến để trình bày một nguyện vọng, để được giải quyết trên luật pháp mọi vấn đề liên quan mà đôi khi nơi gây ra những phiền hà, ẩn ức cho người dân.

Một vấn đề đáng báo động là quan hệ giữa các cá nhân trong công sở, đồng nghiệp với đồng nghiệp là cấp trên cấp dưới. Điều này đã đẩy văn hóa công sở ở một số nơi vào tình trạng tồi tệ, dẫn đến những hiện tượng mất đoàn kết, bè cánh, không hoàn thành nhiệm vụ… và làm giảm những điều tốt đẹp trong quan hệ người với người và trong công việc.

Vấn đề thứ hai của văn hóa công sở là phải tạo ra một không gian thẩm mỹ công sở. Một không gian có thẩm mỹ và hợp lý với đặc trưng công việc sẽ tạo ra cảm hứng làm việc, tạo ra sự thân thiện và tác động ngược lại làm nên vẻ đẹp của ngôn ngữ và hành vi của những con người làm việc trong không gian đó.

Thứ trưởng Triệu Văn Cường:

Văn hóa công vụ, được cấu thành từ nhiều yếu tố khác nhau, cụ thể là một hệ thống các giá trị tinh thần và vật chất (gồm văn hóa giao tiếp, ứng xử, tinh thần, thái độ làm việc, trang phục, lễ phục, xây dựng môi trường công sở…) được hình thành trong quá trình thực thi công vụ; quyết định thái độ, hành vi của cán bộ, công chức, viên chức và kết quả thực hiện nhiệm vụ, công vụ. 

Văn hóa công vụ có vai trò rất quan trọng trong cuộc sống vì nó luôn gắn liền với hoạt động thực thi nhiệm vụ, công vụ của cơ quan/đơn vị trong hệ thống chính trị, hệ thống tổ chức các cơ quan nhà nước mà chúng ta biết các cơ quan/đơn vị này đại diện cho nhà nước giải quyết các thủ tục liên quan đến doanh nghiệp/người dân. Nếu thực hiện tốt văn hóa công vụ, sẽ là chuẩn mực của một nền hành chính công vụ và có ảnh hưởng tốt đến toàn xã hội. Vì vậy, văn hóa công vụ phải hướng tới xây dựng phong cách ứng xử chuẩn mực của cán bộ, công chức, viên chức; tăng cường kỷ luật, kỷ cương, bảo đảm tính trang nghiêm và hiệu quả hoạt động của các cơ quan, tổ chức.

Đối với mỗi cơ quan, đơn vị, văn hóa công vụ luôn gắn với việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan, tổ chức trong hệ thống công vụ, phục vụ lợi ích nhà nước, Nhân dân và xã hội; xây dựng hệ thống các cơ quan hành chính nhà nước từ trung ương tới cơ sở thông suốt, trong sạch, vững mạnh, hiện đại. Thực hiện tốt văn hóa công vụ ở cơ quan/đơn vị sẽ tạo nên giá trị, thương hiệu của cơ quan/tổ chức góp phần hình thành mối quan hệ phối hợp, tạo môi trường công vụ lành mạnh, văn minh; là yếu tố bảo đảm tính nghiêm minh, hiệu lực, hiệu quả của các cơ quan, tổ chức.

Đồng chí Ninh Thị Thu Hương: Văn hóa công sở (VHCS) là khái niệm khá rộng. VHCS được cấu thành từ các yếu tố nội hàm bên trong và từ những yếu tố bên ngoài. Yếu tố bên ngoài chính là việc hằng ngày chúng ta đến cơ quan, chúng ta có thể cảm nhận được cách bài trí, cảnh quan, nội hàm của những nơi chúng ta làm việc. Yếu tố bên trong hướng tới chính là con người. Nói đến con người sẽ nói đến năng lực, trình độ, phong cách giao tiếp, ứng xử văn hóa… Và tất cả cách ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động (CBCCVC, NLĐ) trong mỗi cơ quan, công sở đều được quy định ở đâu đó trong các quy chế, những quy định mang tính chất nguyên tắc để phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh, đặc thù của từng công việc. Vì trong mỗi điều kiện, hoàn cảnh đặc thù của công việc của mỗi cơ quan, đơn vị thì hành vi ứng xử của CBCCVC, NLĐ đều có những tương ứng cho phù hợp.

Tôi cho rằng, toàn bộ những nội hàm, những  kết cấu hay những yếu tố tạo nên VHCS đều nhằm thể hiện, đó là trách nhiệm, năng lực, tâm huyết tốt nhất với công việc, với nhiệm vụ được giao. Đó là thái độ, tinh thần, thanh lịch, đặc biệt là trong quá trình tiếp xúc, phục vụ nhân dân và cơ quan, tổ chức. Đó là sự hài hòa trong mối quan hệ giữa các cơ quan trong suy nghĩ bản thân, trong hành động của mỗi cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức với các đồng nghiệp và đặc biệt là phục vụ cho người dân. Một yếu tố nữa cộng hưởng tạo thành VHCS, đó là sự trang trọng, nghiêm túc trong mỗi cơ quan khi làm việc. Tôi cho rằng, nội hàm bên trong và yếu tố bên ngoài thể hiện ra VHCS rõ nhất, đó chính là những điều mà chúng ta cảm nhận phong cách, ứng xử trong quá trình làm việc, công tác.

Đồng chí Ngọ Duy Hiểu: Cùng với việc Thủ tướng Chính phủ phát động phong trào Văn hóa công sở, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (TLĐ LĐVN) đã nghiên cứu và xây dựng Đề án về Cuộc vận động cán bộ, công chức nói không với tiêu cực.

Tại Quyết định số 1190, Tổng Liên đoàn đã phê duyệt Đề án phát động Cuộc vận động cán bộ, công chức, viên chức nói ko với tiêu cực.

Ngày 24/7/2019, TLĐ LĐVN đã tổ chức Lễ phát động Cuộc vận động cán bộ, công chức nói không với tiêu cực. Với sự chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình, chúng tôi đã có nhiều hoạt động thực hiện Cuộc vận động, ban hành các văn bản hướng dẫn thực hiện phong trào.

Đến nay chưa tổ chức đánh giá kết quả thực hiện, tuy nhiên qua theo dõi đánh giá, chúng tôi thấy Cuộc vận động đã đi vào đời sống, làm thay đổi tinh thần làm việc, tác phong phục vụ nhân dân, hình thành tác phong công nghiệp, tạo nên bước dịch chuyển quan trọng. Chúng tôi cho rằng trong thời gian tới, với sự chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, sự gương mẫu của các đồng chí lãnh đạo, sự giám sát tích cực của tổ chức công đoàn, cùng với lòng tự trọng của từng cán bộ, công chức, viên chức, Cuộc vận động này sẽ đi vào đời sống, làm cho hình ảnh người cán bộ, công chức, viên chức thuyết phục hơn, đẹp hơn trong con mắt của doanh nghiệp và người dân. Uy tín chung của Đảng và Nhà nước với nhân dân, quan niệm về Chính phủ phục vụ sẽ thay đổi trong tương lai gần. Đó là mong đợi rất lớn của Đảng, Chính phủ và cũng là của nhân dân, trong đó có sự đóng góp của tổ chức Công đoàn. Chúng tôi mong rằng tất cả cán bộ, công chức, viên chức sẽ hướng đến Cuộc vận động bằng tinh  thần trách nhiệm, lòng tự trọng làm thay đổi cách nhìn về cán bộ, công chức, xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn.

Đồng chí Ngọ Duy Hiểu: Câu hỏi của bạn khá là chung chung, không rơi vào trường hợp cụ thể nên khó mà khẳng định được những trường hợp này xử lý như thế nào. Theo quy định khi chúng ta xử lý một trường hợp, chúng ta phải đánh giá tất cả hành động, tính chất, mức độ, hành vi… với những vi phạm cụ thể là gì.

Nhưng thưa toàn thể bạn đọc và tác giả của câu hỏi rằng, hiện nay các quy định của pháp luật, quy định của Đảng ta xử lý các trường hợp vi phạm của cán bộ, công chức, đảng viên vi phạm là rất đầy đủ, toàn diện, thậm chí là về hưu vẫn bị xử lý, không còn tình trạng “hạ cánh an toàn”. Tùy tính chất, mức độ, tác hại của hành vi vi phạm để áp dụng chế tài phù hợp. Nặng nhất người vi phạm có thể bị xử phạt tử hình như trường hợp nhận hối lộ, tham ô với giá trị tài sản đặc biệt lớn, nhẹ nhất là bị khiển trách về hành chính hoặc về mặt Đảng. Còn vi phạm về mặt đạo đức, chưa gây ra tác hại quan trọng thì có thể bị kiểm điểm, rút kinh nghiệm…

Câu hỏi của bạn khá là chung chung nên tôi chỉ khái quát chung về mặt pháp luật, hành chính… Chúng ta thấy rằng theo quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước, các trường hợp vi phạm đủ để xử lý, xử lý nghiêm, xử lý với bất kỳ ai ở vị trí công tác nào.

Đồng chí Ngọ Duy Hiểu: Đúng là ở một số cơ quan, đơn vị, có tình trạng như bạn phản ánh. Phải khẳng định đó là hiện tượng sai, vi phạm pháp luật. Điều này có thể tạo ra sự bất công trong việc đánh giá cán bộ, công chức, dễ làm cán bộ, công chức bức xúc, chán nản, không còn động lực phấn đấu.

Để đánh giá cán bộ, công chức cũng như đảng viên, hằng năm hoặc đánh giá khi khen thưởng, quy hoạch, đào tạo, bổ nhiệm, lãnh đạo cơ quan phải căn cứ vào các quy định của pháp luật, trên cơ sở đánh giá khách quan quá trình phấn đấu, nhìn nhận toàn diện cả tài và đức, ưu và nhược, tôn trọng những đặc điểm cá nhân của người cán bộ, công chức, viên chức đó.

Khi đánh giá phải lấy hiệu quả công việc làm hàng đầu, đây là thước đo rất quan trọng. Khi đánh giá, cơ quan chủ quản phải nhìn tổng quan tất cả các quyết định của Đảng, pháp luật của Nhà nước và cần tôn trọng đánh giá, nhìn nhận của cơ sở, tập thể - nơi mà người cán bộ, công chức, viên chức công tác. Tránh ác cảm của người đứng đầu, những quan điểm mang tính chất cá nhân. Tôi nghĩ rằng, phải công khai, minh bạch và tôn trọng tập thể cơ sở nơi cán bộ, công chức làm việc trong quá trình đánh giá. Lắng nghe ý kiến nhiều chiều, không áp đặt ý chí chủ quan của người lãnh đạo, đặt kết quả công tác của người này trong sự so sánh với kết quả công tác của người khác, chắc chắn sẽ hạn chế việc đánh giá thiếu khách quan, thiếu công bằng như bạn phản ánh.

Tôi cũng muốn gợi ý thêm là, khi một người mà bị đánh giá không đúng, thì cán bộ, công chức hoàn toàn có thể kiến nghị để đảm bảo khách quan, công bằng, thuyết phục.

Đồng chí Ngọ Duy Hiểu:

Theo Điều 7 và Điều 8 Quy tắc ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động (CBCCVC, NLĐ) trong các cơ quan thuộc TP Hà Nội ban hành kèm theo Quyết định 552 ngày 25/01/2017 của UBND thành phố Hà Nội thì trong ứng xử với người dân tại nơi làm việc, CBCCVC, NLĐ phải: Giải quyết yêu cầu, công việc của người dân đúng quy định, quy trình; Giao tiếp, làm việc với người dân bằng thái độ niềm nở, tận tình, trách nhiệm; Ưu tiên hỗ trợ giải quyết công việc với người già, yếu, người khuyết tật, phụ nữ mang thai, người đau ốm; Không sách nhiễu; Gợi ý đưa tiền, nhận tiền, quà biếu; Không hẹn gặp giải quyết công việc bên ngoài cơ quan và ngoài giờ làm việc; Không gây căng thẳng, bức xúc, dọa nạt người dân; Nghiêm túc nhận lỗi, nhận khuyết điểm, thành khẩn tự phê bình, rút kinh nghiệm khi để xảy ra sai sót.

Còn tại khu dân cư, CBCCVC, NLĐ phải: Vận động gia đình, người thân, những người xung quanh tham gia thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước; tuyên truyền, phổ biến, giáo dục, thực hiện pháp luật, phòng chống tệ nạn xã hội; đồng thời, gương mẫu, tránh phô trương, lãng phí, mục đích trục lợi trong việc tổ chức các hoạt động liên hoan, cưới hỏi, tang lễ, mừng thọ, sinh nhật, tân gia...

Cùng với đó, tại nơi công cộng, CBCCVC, NLĐ phải: Gương mẫu chấp hành và vận động người dân thực hiện các nội quy, quy tắc nơi công cộng; Không vi phạm các chuẩn mực về thuần phong mỹ tục, bản sắc văn hóa dân tộc; Không tham gia, xúi giục; kích động hoặc bao che các hành vi vi phạm pháp luật của người khác.

Như vậy, những quy tắc ứng xử với CBCCVC, NLĐ mà TP Hà Nội ban hành là hết sức toàn diện, không chỉ tại nơi làm việc mà còn tại nơi sinh sống, nơi công cộng. 

Đ/c Ngọ Duy Hiểu: Kính thưa các vị khách quý! Kính thưa quý vị độc giả! Tôi đồng tình với quan điểm cho rằng việc chấp hành các nội quy, quy chế và hiệu quả công việc đó là những chuẩn mực hàng đầu của văn hoá công sở. Tuy nhiên tôi muốn bổ sung thêm, đó là việc chấp hành các quy định pháp luật.

Có thể nói rằng việc chấp hành các quy định của pháp luật, các nội quy, quy chế chính là những tiêu chí hàng đầu của văn hoá công sở. Việc chấp hành các quy định là căn cốt của văn hoá công sở, còn hiệu quả công việc là mục tiêu cuối cùng, mục đích cuối cùng của văn hoá công sở. Việc chúng ta coi đó là những tiêu chí hàng đầu dễ nhận được sự đồng tình và đó cũng là định hướng cho việc chúng  triển khai văn hoá công sở.

Thứ trưởng Bộ Nội vụ Triệu Văn Cường:

Như chúng ta đã biết, từ năm 2007, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 129/2007/QĐ-TTg về văn hóa công sở tại các cơ quan hành chính nhà nước. Trước những diễn biến và tồn tại về văn hóa công sở trong xã hội, Thủ tướng giao Bộ Nội vụ xây dựng Đề án về văn hóa công vụ. Ngày 27/12/2018, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1847/QĐ-TTg về việc phê duyệt Đề án Văn hóa công vụ, tập trung vào 4 nội dung chính: Tinh thần làm việc, chuẩn mực ứng xử, chuẩn mực đạo đức, trang phục.

Với vai trò là đơn vị đầu mối được Thủ tướng Chính phủ giao triển khai thực hiện, Bộ Nội vụ đã có Quyết định số 319/QĐ-BNV ngày 18/4/2019 Ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Quyết định số 1847/QĐ-TTg với mục đích nhằm thực hiện có hiệu quả Quyết định số 1847/QĐ-TTg, trong đó xác định cụ thể các nội dung công việc, thời hạn và tiến độ hoàn thành, trách nhiệm được phân công của các Bộ, ngành, địa phương trong việc triển khai thực hiện Quyết định số 1847/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Đến nay, nhiều Bộ, ngành địa phương, cơ quan, đơn vị đã ban hành kế hoạch và triển khai thực hiện đề án nêu trên. Bước đầu cho thấy sự quyết liệt vào cuộc của các cấp ủy đảng, chính quyền các cấp trong việc triển khai Đề án Văn hóa công vụ, qua đó mỗi cán bộ công chức, viên chức đã có những chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức nâng cao văn hóa công vụ; góp phần hình thành phong cách ứng xử, lề lối làm việc chuẩn mực của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong thực thi nhiệm vụ công vụ. Về kết quả thực hiện phải sau 3-5 năm mới có thể đánh giá được. Tuy nhiên, Quyết định 129/2007/QĐ-TTg về văn hóa công sở thì bước đầu đã thể hiện tính tích cực.