(ĐCSVN) - Ở tổ 19, phường Quang Trung, thành phố Thái Nguyên có 1 Câu lạc bộ (CLB) hát then độc đáo: thành viên phần lớn là các bậc hưu trí tuổi ngoài “thất thập”, trẻ cũng độ “lục tuần”. Họ tuy tuổi cao nhưng tâm hồn thì luôn tươi trẻ trong những điệu then, tiếng đàn tính.
 |
|
CLB say sưa tập bài mới tại nhà bà Triệu Thị Bưởi, tổ 19, phường Quang Trung, TP Thái Nguyên (tỉnh Thái Nguyên). |
Câu lạc bộ then độc đáo
Bà Triệu Thị Bưởi, 75 tuổi, cán bộ ngân hàng đã nghỉ hưu, chủ nhiệm CLB cho biết: Chúng tôi là CLB then đầu tiên ở thành phố Thái Nguyên. Việc thành lập CLB xuất phát từ lòng yêu then, mến cái vốn văn hóa truyền thống của dân tộc mình, mà một số cán bộ hưu trí (trong đó có một số gốc con em người Tày ở vùng Cao Bằng, Bắc Kạn) đã tự bỏ kinh phí để hình thành và duy trì hoạt động cho CLB.
CLB được hình thành từ năm 2006 với 12 thành viên, trong đó có 5 thành viên chủ chốt như: bác Tạ Thị Nhân, 70 tuổi, dân tộc Tày, nguyên cán bộ ngân hàng; bác Nguyễn Thị Ngoãn, 61 tuổi, làm ngành thương mại; bác Trịnh Thị Tuyến, 62 tuổi, vốn là công nhân cơ khí ô tô; bác Nguyễn Thị Sơn 59 tuổi, công nhân xây dựng; bác Nguyễn Thị Thúy 64 tuổi, giáo viên thể dục… Nhờ tình yêu then đã gắn kết mọi người lại với nhau thành một CLB đoàn kết. Các buổi tối rảnh rỗi trong tuần các bác thường tập trung tại nhà chủ nhiệm CLB để đàn hát, luyện tập...
Để có nhạc cụ, các thành viên cùng góp tiền mua đàn tính, mỗi cây từ 500 – 700 ngàn đồng, phải lặn lội mua tận các nghệ nhân làm đàn vùng sơn cước Cao Bằng để có cung âm chuẩn. Có đàn, mọi người cùng nhau sáng tác, phổ lời mới theo những điệu then sẵn có, vừa đàn vừa hát. Các bài then có lời hát mộc mạc, nội dung ca ngợi Đảng, Bác Hồ, tình yêu non sông đất nước; ca ngợi thành tích chiến đấu của quân dân tỉnh Thái Nguyên trong các cuộc kháng chiến; ca ngợi người lính biên phòng, tình yêu đôi lứa trong thời chiến…
Từ ngày thành lập đến nay đã 9 năm, CLB then của các bác đều đặn các thứ 7, chủ nhật hàng tuần là điệu then lại ngân lên lay động lòng người, phục vụ bà con nhân dân trong phố tại nhà văn hóa cộng đồng.
Theo cung âm gốc của các làn then cổ của người Tày, người Nùng, các bác còn sáng tạo ra nhiều bài then phổ lời mới có nội dung bám sát cuộc sống thực tiễn như: then kêu gọi bảo vệ môi trường; kêu gọi người nghiện ma túy đi cai nghiện với những lời then nghe giục giã mà chất chứa đầy yêu thương:
“…Em đã chịu bao điều cay đắng,
Vai gầy em mang nặng bao nhiêu.
Em không lo đói nghèo, khổ sở,
Miễn sao có tình nghĩa vợ chồng,
Ngày đêm anh lo toan chích, hút
Chẳng nghĩ gì công việc gia đình….”
Lời hát như tiếng tâm tình thủ thỉ, động viên nhẹ nhàng mà thấm thía, hướng những mảnh đời lạc lối tự giác đi cai nghiện, làm lại cuộc đời.
Đi thi là có giải…
Bác Tạ Thị Nhân, một thành viên chủ chốt của CLB then tâm sự: “Từ ngày thành lập đến nay, chúng tôi đã đi biểu diễn phục vụ quần chúng ở nhiều địa phương như: Cao Bằng, Bắc Kạn, Điện Biên, Sơn La và về tận thủ đô Hà Nội…Cạnh đó, CLB còn tham gia nhiều cuộc thi, hội diễn quần chúng, với các thành tích “chỉ nhất hoặc nhì, chưa bao giờ chịu về ba…”.
Nếu ai đã theo dõi chương trình “Vui khỏe có ích” năm 2008 trên kênh VTV3 của Đài Truyền hình Việt Nam, hẳn có ấn tượng sâu sắc với đội chơi mang tên “Gió ngàn” đến từ Thái Nguyên. Họ đã mở màn cuộc chơi bằng bài then tự biên tự diễn nhan đề “Thái Nguyên giàu và đẹp”, với tiếng hát ngọt ngào trong trẻo quyện với giai điệu đàn tính lúc trầm lúc bổng cùng tiếng lục lạc khoan thai, như lời níu mời bước chân du khách đến với quê hương chè Thái. Song một điều ít ai biết, thành phần chính của đội chơi hôm ấy chính là các thành viên của CLB then tổ 19 phường Quang Trung, thành phố Thái Nguyên.
Chia sẻ về kỉ niệm này, bác Trịnh Thị Tuyến xúc động: “… Khi chúng tôi tham gia chương trình “Vui khỏe có ích”, mọi người thống nhất mở đầu bằng bài hát then về Thái Nguyên. Ê kíp thực hiện chương trình truyền hình đã hỏi chúng tôi có đĩa thu sẵn chưa hay cần nhạc công hỗ trợ không, chúng tôi bảo sẽ tự biên tự diễn và “hát sống”… Đến khi tiếng đàn tính của chúng tôi ngân lên một cách chuyên nghiệp, lời hát tròn đẹp trong từng khuông âm…và bài hát kết thúc rực rỡ, tiếng vỗ tay khán giả rung lên trong khán trường, những người làm chương trình hôm ấy rất thán phục trước “sở trường then” của đội chơi cao tuổi Thái Nguyên…”
Các thành viên trong CLB cho biết, ngoài sự yên mến của quần chúng nhân dân, CLB còn được UBND TP.Thái Nguyên đặc biệt quan tâm, ưu ái. Mỗi khi có sự kiện quan trọng nào như Liên hoan trà quốc tế, Ngày hội đoàn kết toàn dân… là CLB then của các bác lại nhận được nhiều lời mời tham gia biểu diễn. "Tuy tuổi cao, song nhận được sự ủng hộ nhiệt tình bà con, chúng tôi càng hát càng khỏe, tựa như thời thanh niên vậy. Mỗi lần lên hát phục vụ nhân dân chúng tôi phấn chấn vô cùng, cảm giác như mình đang được trở về với nguồn cội của tiếng then…” - bà Nguyễn Thị Sơn, thành viên của CLB xúc động nói.
Được biết, CLB then độc đáo này ngoài việc lưu giữ vốn then cổ của dân tộc, các thành viên không quên việc đào tạo các thế hệ kế cận. Vì vậy, các ngày nghỉ trong tuần, từ nhiều năm nay CLB đã mở lớp dạy then cho các thanh thiếu niên trong phố - những bạn trẻ có tâm huyết với văn hóa truyền thống.
Việc duy trì CLB hát then độc đáo ở tổ 19, phường Quang Trung, TP Thái Nguyên đã góp phần không nhỏ vào công tác phát triển, bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa vật thể, phi vật thể; gìn giữ nét tinh hoa của làn điệu then cổ qúy báu của dân tộc./.