Ngành Kiểm tra Đảng 70 năm: Những mốc son trên chặng đường phát triển

Ngay từ khi ra đời và trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta đặc biệt coi trọng vấn đề giữ gìn kỷ cương, kỷ luật của Đảng và xác định muốn lãnh đạo tốt thì phải kiểm tra, không kiểm tra coi như không lãnh đạo.

Từ khi thành lập đến tháng 10-1948, Đảng chưa thành lập cơ quan kiểm tra chuyên trách. Cấp ủy các cấp trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện nhiệm vụ kiểm tra và thi hành kỷ luật trong Đảng. Trước yêu cầu nhiệm vụ chính trị, sự lớn mạnh của tổ chức Đảng đòi hỏi ngày càng cao đối với công tác kiểm tra, ngày 16-10-1948 tại chiến khu Việt Bắc, Ban Thường vụ Trung ương Đảng ra Quyết nghị số 29QN/TW về việc thành lập Ban Kiểm tra Trung ương. Ban Kiểm tra Trung ương đầu tiên gồm các đồng chí: Trần Đăng Ninh, Ủy viên Trung ương Đảng; Nguyễn Thanh Bình, Ủy viên Thường vụ Khu ủy; Hà Xuân Mỹ (Hà Minh Quốc), Ủy viên Thường vụ Tỉnh ủy; đồng chí Trần Đăng Ninh làm Trưởng Ban. Sự ra đời của Ban Kiểm tra Trung ương - Cơ quan kiểm tra chuyên trách đầu tiên của Đảng là một tất yếu khách quan nhằm đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ chính trị của Đảng và công tác xây dựng Đảng. Và ngày 16-10-1948 là Ngày truyền thống, là mốc son đầu tiên trong chặng đường phát triển của Ngành Kiểm tra Đảng.

Tại Đại hội toàn quốc lần thứ II của Đảng (tháng 2-1951), Ban Chấp hành Trung ương ra quyết nghị giao Ban Kiểm tra Trung ương Đảng và Ban Thanh tra Chính phủ hợp nhất làm một, do đồng chí Hồ Tùng Mậu, Trưởng Ban Kiểm tra Trung ương được cử kiêm chức Tổng Thanh tra Chính phủ. Đến tháng 4-1956, đồng chí Nguyễn Lương Bằng được cử làm Trưởng Ban Kiểm tra Trung ương kiêm Tổng Thanh tra Chính phủ. Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ 10 (tháng 3-1957) chủ trương tách Ban Kiểm tra Trung ương và Ban Thanh tra Chính phủ làm hai. Từ Đại hội lần thứ III của Đảng (tháng 9-1960), ban kiểm tra được đổi tên thành ủy ban kiểm tra; ủy ban kiểm tra được thành lập đến cấp quận ủy, huyện ủy và tương đương.

Trước yêu cầu nhiệm vụ của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, ngày 14-8-1969 tại tỉnh Tây Ninh, Trung ương cục miền Nam ra Nghị quyết số 13/NQ về việc thành lập Ban Kiểm tra Trung ương cục miền Nam. Ban Kiểm tra Trung ương Cục miền Nam gồm 3 đồng chí: Phan Văn Đáng (tức Hai Văn), Phó Bí thư Trung ương Cục làm Trưởng Ban; đồng chí Hai Mai, Phó Ban Tổ chức Trung ương Cục và đồng chí Nguyễn Văn Trọng (tức Ba Trọng) làm ủy viên. Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng 30-4-1975, Ban Kiểm tra Trung ương Cục miền Nam hợp nhất vào Ủy ban Kiểm tra (UBKT) Trung ương, dưới sự lãnh đạo của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư.

Đại hội toàn quốc lần thứ V của Đảng (tháng 3-1982), Điều lệ Đảng quy định đảng ủy cơ sở được cử UBKT. Như vậy, từ Đại hội V của Đảng, UBKT được thành lập thành một hệ thống hoàn chỉnh từ Trung ương đến cơ sở như hiện nay.

Từ ngày thành lập đến nay, qua mỗi nhiệm kỳ; nhiệm vụ, quyền hạn của UBKT được Đại hội toàn quốc của Đảng thảo luận, bổ sung và được chính thức ghi vào Điều lệ Đảng. Từ một số nhiệm vụ phục vụ cấp ủy kiểm tra việc thực hiện đường lối kháng chiến, kiến quốc; xem xét những việc bất thường xảy ra, đến kiểm tra những vụ việc đảng viên làm trái Điều lệ, vi phạm kỷ luật của Đảng; từ tăng cường kiểm tra việc chấp hành, thực hiện chỉ thị, nghị quyết đến kiểm tra đảng viên và tổ chức đảng cấp dưới khi có dấu hiệu vi phạm. Cùng với đó, UBKT các cấp thực hiện giải quyết đơn thư tố cáo, giải quyết khiếu nại kỷ luật của tổ chức đảng và đảng viên, xử lý và giúp cấp ủy xử lý kỷ luật trong Đảng; kiểm tra tài chính đảng... Đại hội toàn quốc lần thứ VIII, Điều lệ Đảng quy định tăng thẩm quyền thi hành kỷ luật đối với đảng viên cho UBKT từ cấp huyện ủy, quận ủy và tương đương trở lên; quy định cơ quan UBKT cấp trên cùng với việc hướng dẫn, đôn đốc, có thêm nhiệm vụ chỉ đạo UBKT cấp dưới thực hiện nhiệm vụ công tác kiểm tra.

Đại hội toàn quốc lần thứ X của Đảng đã bổ sung chức năng, nhiệm vụ giám sát cho UBKT các cấp. Tại Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ năm Đảng ta đã ra Nghị quyết tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của Đảng. Đây là nhiệm vụ Đảng giao xuất phát từ thực tiễn khách quan của công tác xây dựng Đảng trong giai đoạn mới, nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng; giữ vững kỷ cương, kỷ luật của Đảng; phòng ngừa, ngăn chặn sự suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên.

Từ 3 thành viên chuyên trách và một số cán bộ giúp việc trong ngày đầu thành lập; đến nay, Ngành Kiểm tra Đảng đã có hơn 6 nghìn cán bộ chuyên trách và hơn 12 nghìn cán bộ kiểm tra kiêm chức. Trải qua các thời kỳ cách mạng, đội ngũ cán bộ kiểm tra luôn tuyệt đối trung thành và tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, có bản lĩnh chính trị vững vàng, luôn đoàn kết, vượt qua khó khăn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. 70 năm qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và các cấp ủy đảng, UBKT các cấp đã thực hiện toàn diện các nhiệm vụ theo quy định của Điều lệ Đảng, chủ động tham mưu và tổ chức thực hiện nhiệm vụ cấp ủy giao. Đội ngũ cán bộ kiểm tra luôn đoàn kết, giữ vững nguyên tắc, lựa chọn đúng việc, chủ động cách làm; thực hiện nguyên tắc tập trung, dân chủ, kịp thời trên tinh thần khách quan, công tâm, thận trọng, quyết liệt, lấy xây làm chính. Nhất là những năm gần đây, thực hiện các Nghị quyết Trung ương 6 (lần 2) khóa VIII; Nghị quyết Trung ương 4, khóa XI và Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư, Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; UBKT các cấp đã đề xuất tham mưu chương trình kiểm tra và thực hiện hiệu quả các cuộc kiểm tra, góp phần quan trọng vào công cuộc phòng chống tham nhũng, xây dựng, chỉnh đốn Đảng; đấu tranh nhằm ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên.

Bám sát nhiệm vụ chính trị trong từng giai đoạn cách mạng, công tác kiểm tra từng bước được nâng cao về chất lượng. Thông qua việc kiểm tra, xử lý tổ chức đảng, đảng viên để giữ gìn kỷ luật, kỷ cương của Đảng và củng cố, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức đảng. Công tác kiểm tra không chỉ phát hiện, xử lý tổ chức đảng, đảng viên vi phạm; đưa ra khỏi tổ chức những cán bộ, đảng viên thoái hóa, biến chất mà còn góp phần phát hiện, biểu dương những tập thể và cá nhân tiên tiến, xuất sắc. Thành tích đó được Đảng, Nhà nước ghi nhận bằng những phần thưởng cao quý: Nhân kỷ niệm 60 năm Ngày truyền thống Ngành Kiểm tra Đảng 16-10 (1948-2008), Ban Chấp hành Trung ương tặng Bức trướng mang dòng chữ “Tuyệt đối trung thành, đoàn kết, trung thực, liêm khiết, kỷ cương và tận tụy”; Nhà nước tặng thưởng Huân chương Sao vàng cho Ngành Kiểm tra Đảng nhân kỷ niệm 55 Ngày truyền thống 16-10 (1948-2003) và tặng Huân chương Sao vàng cho Cơ quan UBKT Trung ương nhân kỷ niệm 60 năm Ngày truyền thống 16-10 (1948-2008). Nhiều tập thể, cá nhân trong Ngành Kiểm tra cũng được Đảng, Nhà nước, Chính phủ tặng thưởng phần thưởng cao quý: Huân chương Sao vàng, Huân chương Độc lập, Huân chương Lao động, Cờ thi đua...

Phát huy kết quả đạt được, từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng đến nay, Ngành Kiểm tra Đảng tiếp tục phấn đấu, trưởng thành trên chặng đường phát triển. UBKT các cấp tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng; thực hiện toàn diện nhiệm vụ theo quy định của Điều lệ Đảng; kiểm tra có trọng tâm, trọng điểm, quyết liệt trong chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ công tác kiểm tra, giám sát ở cả địa phương và Trung ương. Công tác kiểm tra, giám sát được tiến hành ở tất cả các lĩnh vực, các ngành, không có vùng cấm và được thực hiện công khai, dân chủ, khách quan, thận trọng chặt chẽ theo đúng nguyên tắc, phương pháp công tác đảng. Cùng với làm tốt công tác kiểm tra, giám sát, UBKT Trung ương chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan tham mưu, giúp Bộ Chính trị sửa đổi, bổ sung và xây dựng các quy định về công tác kiểm tra, giám sát phù hợp với thực tiễn. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc tổ chức thực hiện các nghị quyết, kết luận của Đảng.

Nhìn lại công tác kiểm tra, giám sát thời gian qua vẫn còn nhiều việc chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ như: Chưa chủ động phát hiện kiểm tra kịp thời những tổ chức đảng, đảng viên ngay từ khi mới vi phạm nên đến khi phát hiện kiểm tra thì vụ việc đã vi phạm lớn dẫn đến tổ chức đảng và nhiều đảng viên vi phạm phải kỷ luật. Việc chấp hành kỷ cương, kỷ luật của Đảng, pháp luật của Nhà nước ở nhiều lĩnh vực chưa nghiêm; tình trạng vi phạm nguyên tắc tập trung, dân chủ, cục bộ, bè phái, lợi ích nhóm xảy ra ở một số nơi; tình trạng quan liêu tham nhũng, lãng phí, suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa được đẩy lùi. Tự phê bình và phê bình trong tổ chức đảng và đảng viên giảm sút. Một trong các nguyên nhân dẫn đến tồn tại trên có nguyên nhân thuộc về UBKT các cấp chưa kịp thời phát hiện, đề xuất những chủ trương, giải pháp tích cực về công tác kiểm tra, giám sát; dũng khí đấu tranh, bản lĩnh kiểm tra, năng lực, trình độ công tác của một bộ phận cán bộ kiểm tra chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ... 

Trước yêu cầu nhiệm vụ mới, công tác kiểm tra, giám sát cần phải khắc phục những tồn tại, hạn chế, đổi mới cách làm. Phát huy thành tích đã đạt được trên cơ sở vận dụng những bài học kinh nghiệm rút ra từ thực tiễn công tác kiểm tra, thi hành kỷ luật vừa qua, UBKT Trung ương và UBKT các cấp cùng với tiếp tục làm tốt công tác tham mưu; tập trung kiểm tra, giám sát cấp ủy viên các cấp, cấp ủy thuộc diện cấp ủy các cấp quản lý, cán bộ, đảng viên; trước hết là người đứng đầu, cán bộ chủ chốt ở các cơ quan nhà nước, đoàn thể chính trị-xã hội, doanh nghiệp nhà nước trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ, chấp hành quy chế làm việc, công tác cán bộ... Tăng cường kiểm tra tổ chức đảng, đảng viên có dấu hiệu vi phạm, có dấu hiệu tham nhũng.

Quan tâm công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn công tác kiểm tra, giám sát kỷ luật đảng. Tập trung nghiên cứu đổi mới phương pháp kiểm tra, giám sát của Đảng; kiện toàn tổ chức bộ máy cơ quan UBKT và cán bộ kiểm tra các cấp. Có cơ chế, chính sách thu hút cán bộ có năng lực, phẩm chất, đủ tiêu chuẩn, điều kiện về làm công tác kiểm tra, giám sát ở UBKT từ cấp huyện và tương đương trở lên. Đổi mới chương trình, nội dung, hình thức, phương pháp và nâng cao chất lượng, hiệu quả đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ kiểm tra theo hướng chuyên nghiệp hơn. Bảo đảm cơ sở vật chất, kỹ thuật, điều kiện làm việc cho UBKT, cơ quan UBKT các cấp hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Vinh dự, tự hào với thành tích 70 năm xây dựng và phát triển, đội ngũ cán bộ kiểm tra các cấp kiên định chủ nghĩa Mác Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nắm vững đường lối, quan điểm, nguyên tắc của Đảng, ra sức tu dưỡng rèn luyện bản lĩnh, đạo đức cách mạng, thực hiện tốt việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; đổi mới phương pháp công tác, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XII của Đảng và các Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương, luôn xứng đáng với sự tin cậy của Đảng, Nhà nước và Nhân dân./.