 |
| BSCKI Vương Thế Linh, Trưởng khoa HIV, Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh Bình Dương. Ảnh: VA |
Số ca nhiễm mới tăng nhanh tại Bình Dương trong những năm gần đây chủ yếu do tỉnh có nhiều khu công nghiệp, biến động dân cư lớn. Nếu như trước đây, số ca nhiễm HIV được phát hiện qua ma túy, mại dâm, thì nay, chủ yếu qua đường tình dục, tập trung lớn trong nhóm nam quan hệ đồng giới (MSM).
“Toàn tỉnh hiện có khoảng 15 nghìn người trong nhóm MSM, chiếm 54,6% trong đó là độ tuổi từ 20 đến 29, độ tuổi 15-19 chiếm 10%; trên 30 tuổi chiếm 35,4%. Trước đây, tỷ lệ lây nhiễm HIV trong nhóm này chỉ khoảng 1-2% thì nay đã tăng khoảng 10%. Nếu như năm 2014, tỷ lệ lây nhiễm qua tình dục đồng giới chỉ khoảng 6,2% thì con số này tăng mạnh vào năm 2021 với 80% số ca phát hiện. Chỉ trong 6 tháng đầu năm nay, tỉnh cũng đã ghi 67,3% số ca nhiễm HIV là nhóm MSM” - BSCKI Vương Thế Linh cho hay.
Đẩy mạnh truyền thông
Thời gian qua, các cơ sở y tế và đặc biệt là các tổ chức dựa vào cộng đồng trên địa bàn tỉnh Bình Dương đóng vai trò rất quan trọng, góp phần nâng cao kiến thức cho cộng đồng, đồng thời kêu gọi sự tham gia của nhóm đối tượng có nguy cơ tiếp và sử dụng PrEP.
Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Bình Dương đã liên tục thực hiện nhiều hoạt động, chiến dịch nhằm tăng cường độ bao phủ thông tin về PrEP tại cộng đồng như: 26 Pano được đặt tại 5 trường Đại Học, Cao Đẳng và 8 Khu công nghiệp: ĐH Bình Dương, ĐH Thủ Dầu Một, ĐH Quốc Tế Miền Đông, Cao Đẳng Việt Nam-Singapore, CĐ Việt Hàn; KCN VSIP I-II, KCN ProTrade, KCN Sóng thần III, KCN Đồng An, KCN Mỹ Phước I-II-III; Vận hành và cấp phát sinh phẩm tự xét nghiệm cho khách hàng qua website: tuxetnghiem.vn
 |
| Nhiều pano được đặt tại các điểm có đông dân cư, đặc biệt là nơi có người lao động di cư hoặc các trường đại học/cao đẳng trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Ảnh: ITN |
Truyền thông nhóm nhỏ trực tiếp cho các khách hàng có nguy cơ cao như MSM, nghiện chích ma tuý…: tiếp cận được 342 khách hàng; tại Khu nhà trọ công nhân tại KCN Thuận An, Dĩ An, Bến Cát, Thủ Dầu Một : 12 buổi - 300 người
Truyền thông nhóm lớn trực tiếp tại 2 trường Đại Học Thủ Dầu Một và Cao Đẳng Nghề Việt Nam Singapore: cung cấp kiến thức HIV, PrEP, đậu mùa khỉ, về giới, bản dạng giới, PrEP lưu động/ tại chỗ cho công nhân các khu trọ: 2033 người tham gia trực tiếp, 102 người dùng Prep
Thực hiện các sản phẩm clip giới thiệu các dịch vụ PrEP tại các cơ sở Bình Dương trên mạng xã hội (Tiktok, Facebook, Zalo…): Trên 23.000 lượt xem, 1033 thả tim, 965 lượt thích, 4 lượt chia sẻ, 6000 lượt xem.
Nhiều mô hình hiệu quả
Chia sẻ về kinh nghiệm cách tìm ca nhiễm HIV mới tại cộng đồng, BSCK1 Vương Thế Linh cho hay mô hình triển khai tiếp cận, tìm ca chia thành 2 nhánh, một là tại cộng đồng, hai là tại cơ sở y tế/trại giam/tạm giam/điểm nóng. Điều đáng báo động, đó là sự trẻ hóa của độ tuổi nhiễm HIV, khi mà nhóm tuổi 15-25 chiếm đa số ca nhiễm mới. Điều này hồi chuông cảnh báo về việc thay đổi chiến lược can thiệp truyền thông và thay đổi hành vi cho nhóm đối tượng trẻ là rất cần thiệt.
Kinh nghiệm tìm ca nhiễm HIV mới tại cộng đồng, ở Bình Dương chủ yếu dựa mạng lưới Các tổ chức dựa vào cộng đồng (CBO) như CBO Nhà Mình; CBO Khởi Đầu Mới; CBO Hạt Giống; CBO Ánh Sáng… bằng cách đẩy mạnh truyền thông tạo cầu trên ứng dụng mạng xã hội, khuyến khích các cộng tác viên tham gia như: ứng tiền duy trì gói Blue X, Zalo business, thanh toán nhanh nhất gói tìm ca… Thực hiện các sáng kiến mới trong tìm ca, xét nghiệm cho bạn tình, bạn chích- PNS; tiếp cận mạng lưới - SNS. Luôn duy trì mối liên hệ với khách hàng, kể cả các khách hàng cũ, sẵn sàng mời khách hàng tham gia làm cộng tác viên tìm ca.
CBO/Cộng tác viên thường xuyên tham gia có chọn lọc các buổi gặp gỡ nhóm khách hàng, tạo mối liên hệ và kết bạn. Tăng số buổi truyền thông nhóm nhỏ 1:1; 1:3. Hỗ trợ trực tiếp, đưa khách hàng đi xét nghiệm khẳng định và điều trị ARV hoặc PrEp.
 |
| Các khu công nghiệp quan tâm chăm sóc sức khỏe công nhân, tư vấn về phòng, chống HIV/AIDS. Ảnh: TL |
Cử cộng tác viên cập nhật các khu “chợ tình” và lập kế hoạch tiếp cận phù hợp với nhóm khách hàng tại các địa điểm này, chẳng hạn bố trí 2 cộng tác viên một tụ điểm, có thể tiếp cận 2 lần/tuần/địa điểm, thời gian 18h-20h. Thực hiện cấp phát sinh phẩm tự xét nghiệm chủ yếu theo hình thức “Tự xét nghiệm HIV có hỗ trợ”. Tạm ứng 70% kinh phí trả cho cộng tác viên ngay khi chuyển gửi thành công ca ARV, PrEp để khuyến khích cộng tác viên tiếp tục tìm ca và chuyển gửi khách hàng.
BSCK1 Vương Thế Linh dẫn chứng tìm ca tại cộng đồng hiệu quả của CBO Nhà Mình, hiện tại có 6 thành viên chính và 40 cộng tác viên. CBO Nhà Mình thường xuyên chiêu mộ cộng tác viên dựa trên nguồn khách hàng có sẵn của nhóm. Thực hiện chi trả kinh phí tìm ca cho cộng tác viên ngay khi chuyển gửi thành công khách hàng đến cơ sở PrEP hoặc ARV. Đồng thời, CBO Nhà Mình tập trung chọn khu vực cần tìm khách hàng bằng cách sử dụng Blued-X thả điểm và quét bán kinh 5km, soạn tịn nhắn giới thiệu PrEP/ARV gửi cho từng khác hàng trong khu vực thả điểm. Khách hàng nào quan tâm và phản hồi sẽ liên kết qua Zalo của cộng tác viên để tiếp tục tư vấn và hỗ trợ. Kết quả từ tháng 10/2021-9/2022 phát hiện 83 ca, nhưng chỉ trong 7 tháng (10/2022-4/2023) đã phát hiện được 106 ca.
Về kinh nghiệm tìm ca tại cơ sở y tế, theo BSCK1 Vương Thế Linh phải đảm bảo duy trì thường xuyên liên lạc với khách hàng (qua facebook, zalo…) để hỗ trợ khách hàng tới cơ sở y tế khi cần. Hỗ trợ trực tiếp hoặc hỗ trợ chi phí đi lại hoặc kết hợp CBO để tạo điều kiện thuận lợi nhất để khách hàng tới các dịch vụ trị ARV/PrEP. Đồng thời, hỗ trợ chi phí và các thủ tục (nếu cần) mua BHYT cho khách hàng có HIV+có điều kiện kinh tế khó khăn. Đồng thời, các cán bộ phụ trách tuyến tỉnh hàng tháng hỗ trợ các cơ sở thanh quyết toán các gói tìm ca, hỗ trợ giải quyết ngay các thủ tục thanh toán khi cơ sở gặp khó khăn.
Dẫn chứng tại Trung tâm TP Dĩ An thường xuyên cử cán bộ đầu mối thực hiện PNS/SNS. Tất cả các buổi cấp phát thuốc, tái khám, cán bộ đầu mối PNS/SNS đều chọn và mời bệnh nhân tham gia và xem như là công việc thường xuyên. Khi cần sẽ phối hợp với các cộng tác viên cộng đồng để hỗ trợ khách hàng được xét nghiệm HIV, chuyển gửi điều trị ARV/PrEP. Tạo điều tốt nhất để khách hàng được xét nghiệm như ngoài giờ hành chính, đôi khi tự bỏ chi phí hỗ trợ khách hàng đi lại hoặc mua BHYT./.