Du khách thập phương về dự lễ hội (Ảnh: Hiền Anh/TTXVN)
Hàng vạn người con họ Vũ (Võ) ở mọi miền tổ quốc và du khách thập phương đổ về khai hội làng tiến sỹ Mộ Trạch huyện Bình Giang tỉnh Hải Dương. Lễ hội truyền thống của làng là dịp để con cháu tưởng nhớ công đức của cha ông cũng như tạo thêm động lực để các thế hệ nối tiếp truyền thống hiếu học của làng quê độc nhất vô nhị của cả nước.
Đây là làng tiến sĩ duy nhất của nước ta, với 36 tiến sĩ đại khoa kể từ thời nhà Trần cho đến thế kỷ XVIII. Tiếng tăm khoa bảng làng Mộ Trạch, đời đời đã khẳng định qua câu phương ngôn “Tiền làng Đọc, thóc làng Nhữ, chữ làng Chằm” (tên xưa của làng Mộ Trạch). Vua Tự Đức cũng đã có lời khen ngợi về sự học của làng Mộ Trạch “Mộ Trạch nhất gia bán thiên hạ” (Một làng Mộ Trạch tài bằng nửa cả nước).
Ngày hội làng Mộ Trạch không chỉ là ngày hội của người dân trong làng mà còn là ngày con cháu dòng họ Vũ - Võ từ khắp mọi nơi tìm về quê cha, đất tổ để ôn lại và nhân rộng truyền thống hiếu học của mảnh đất này.
Ngay từ sáng sớm, các dòng họ Vũ (Võ) từ các tỉnh Vĩnh Phúc, Hà Nội, Bắc Ninh, Nam Định, Thanh Hóa… cùng nhau dâng hương và rước kiệu tại miếu thờ Đức thần Thủy tổ Vũ Hồn người đặt nền móng cho sự phát triển của dòng họ Vũ.
Lễ phát phần thưởng cho con cháu trong họ có thành tích xuất sắc trong học tập (Ảnh: Hiền Anh/TTXVN)
Hội làng liên quan mật thiết đến nhân vật được thờ làm Thành Hoàng Làng. Thần tích thôn Mộ Trạch (có tên Nôm là làng Trằm Thượng) cho biết: Làng thờ vị Thành Hoàng tên húy là Vũ Hồn, người phủ Thường Châu, tỉnh Phúc Kiến (Trung quốc). Cha người Trung Quốc, mẹ người Mạn Nhuế, Nam Sách Việt Nam. Vũ Hồn sinh ngày 8 tháng giêng, tư chất thông minh, năm 16 tuổi thi đỗ Tiến sỹ khoa Canh Tý (820), được Vua nhà Đường sai làm quan ở An Nam, chức An Nam đô hộ phủ. Trong thời gian làm quan, Vũ Hồn cắm đất lập ấp Khả Mộ, nay là thôn Mộ Trạch, xã Tân Hồng, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương. Người Mộ Trạch suy tôn và thờ Vũ Hồn là Thành Hoàng Làng bởi những đóng góp thiết thực và có giá trị của ông với dân với nước.
Ngôi làng này cũng là quê hương của nhiều danh sĩ như nhà văn Vũ Ngọc Phan, Lưỡng Quốc Tướng Quân Nguyễn Sơn (tên thật là Vũ Nguyễn Bác), quê ngoại của Giáo sư, Anh hùng Lao động Vũ Khiêu...
Tại lễ hội, Giáo sư, Anh hùng lao động Vũ Khiêu người con của làng đã nêu bật truyền thống hiếu học đồng thời giáo dục con cháu tiếp tục noi gương cha ông tiếp tục phấn đấu học tập rèn luyện và tu dưỡng bản thân. Các đại biểu còn ôn lại lịch sử truyền thống của làng được mệnh danh là làng tiến sỹ độc nhất vô nhị ở Việt Nam với 36 tiến sỹ đại khoa kể từ thời nhà Trần.
Để tiếp tục động viên con cháu dòng họ nối tiếp truyền thống khoa bảng của cha ông, hội khuyến học của dòng họ đã trao hàng trăm bằng Vũ tộc tinh hoa của dòng họ cho các cháu học sinh đạt giải học sinh giỏi quốc gia và quốc tế; trao tặng nhiều bằng khen và phần thưởng cho các học sinh, sinh viên xuất sắc đạt kết quả cao trong học tập. Những phần thưởng là động lực khuyến khích thêm những thế hệ con cháu của dòng họ tiếp tục học tập và rèn luyện xứng đáng với truyền thống của một vùng đất khoa bảng số 1 Việt Nam.
Sau lễ rước kiệu và dâng hương tưởng nhớ 1.213 năm ngày sinh Đức Thần Tổ (804-2017), lễ hội diễn ra với các màn múa, hát, các trò chơi văn hoá dân gian, ca ngợi truyền thống hiếu học của dòng họ Vũ, Võ.../.