Bảo vật làng Nhật Tảo

Thứ ba, 21/07/2020 17:11
(ĐCSVN) - Quả chuông Nhật Tảo đúc năm 984, được lưu giữ tại đình Nhật Tảo, phường Đông Ngạc (Bắc Từ Liêm - Hà Nội). Bài minh trên chuông là nguồn sử liệu quý giá về thời kỳ đầu tự chủ của dân tộc, giúp nghiên cứu lịch sử làng xã, tôn giáo của Hà Nội ở thế kỷ X.

Chuông Nhật Tảo - bảo vật độc bản, quả chuông duy nhất ở thế kỷ X cho đến nay được phát hiện ở Việt Nam. Bài minh trên chuông là nguồn sử liệu chữ viết chân thực về đời sống xã hội Hà Nội cách đây hơn 1000 năm. Hình dáng, họa tiết trang trí trên chuông thể hiện nghệ thuật điêu khắc đúc đồng đỉnh cao thời bấy giờ.

Ông Nguyễn Lâm Thao, 84 tuổi, Trưởng ban Di tích đình Nhật Tảo cho biết: “Chuông Nhật Tảo được đúc năm 984 thời Ngô Quyền. Chuông có kích thước nhỏ nhưng mang giá trị lịch sử, văn hóa rất lớn. Ở đình Nhật Tảo, ngoài bảo vật chuông cổ ra, hiện còn 26 sắc phong của các đời vua, trong đó 21 sắc phong đã được các cơ quan chức năng công nhận, sắc phong đầu tiên có niên đại năm 634. Nội dung các sắc phong ca ngợi Thành hoàng làng là Thái tể thượng tướng Trần Nguyên Trác (con thứ hai của Vua Trần Minh Tông) được Vua phong điền, lập ấp Tảo Điền, nay là làng Nhật Tảo”.

Các bậc cao niên ở Nhật Tảo cho biết: Năm 1952, thực dân Pháp từng chiếm Đình làm chỗ ở cho lính tập nhảy dù ở bãi ngược sông Hồng. Thời gian này dân làng phải chuyển toàn bộ đồ thờ, tế lễ ở Đình (trong đó có quả chuông) ra văn chỉ của làng để thờ cúng. Năm 1954 khi Hà Nội giải phóng, lính Pháp rút, Đình sử dụng làm trường học, từng là nơi đào tạo các học sinh miền Nam tập kết ra Bắc. Sau đó lại dùng làm kho của Hợp tác xã thôn Đại Thắng, xã Nhật Tảo, đến năm 1990 mới giao lại cho các cụ cao tuổi trong thôn quản lý.

 Đình Nhật Tảo do các họa sinh ngành mỹ thuật chụp năm 1958.

Theo các nhà nghiên cứu, năm 1987, ông Phạm Văn Thắm, cán bộ Viện Nghiên cứu Hán Nôm đã tìm thấy quả chuông quý qua bài minh trên chuông. Năm 1994 nhân dân Nhật Tảo rước thánh hồi cung về đình và lập hồ sơ, xin công nhận đình Nhật Tảo là Di tích Lịch sử - Văn hóa, năm 1995.

Cố giáo sư Hà Văn Tấn cũng đã phiên âm và dịch nghĩa những chữ trên chuông Nhật Tảo là: “Thôn Hạ Từ Liêm, huyện Giao Chỉ, vào ngày 29 tháng 4 năm Mậu Thân (9/6/948) các đệ tử Vô pháp môn thuộc hai phái Đạo giáo và Nho giáo, từ trong năm Giáp Thìn (944) đã chung nhau góp tiền vẽ một bức tranh Thái Thượng tam tôn. Chưa đến năm, lại làm 6 phướn báu thứ quan, xong làm cỗ chay hoàn tất. Nay lại cùng đưa việc mua một quả chuông báu, nặng 15 cân để cúng dàng mãi mãi”.

Bài minh nhắc đến năm Giáp Thìn (944) cũng là năm Ngô Quyền mất, cho thấy thời kỳ đó, tuy Ngô Quyền đã giành lại nền độc lập và xưng vương, nhưng vẫn chưa lập niên hiệu. Bài minh còn lưu giữ các tư liệu quý giá giúp cho công tác nghiên cứu về Phật giáo và Đạo giáo từng rất phát triển vào thế kỷ X. Qua đó có thể khẳng định có sự tồn tại của đơn vị hành chính “thôn” ở nước ta rất sớm, từ thế kỷ X.

 Đình Nhật Tảo - nơi lưu giữ bảo vật chuông Nhật Tảo.
 Nét cổ kính nơi đình Nhật Tảo.
 Chuông cổ có kích thước cao 32cm, đúc theo lối thượng thu hạ thách, đường kính miệng 19cm, quai chuông cao 7cm, nặng 15kg.
Thân chuông phân cách bởi 5 đường đúc nổi ngang dọc, tạo thành 8 ô, phần trên là 4 ô hình thang đứng, phần dưới là 4 ô hình chữ nhật. Nằm giữa 5 đường đúc nổi là 4 núm hình hoa nở để gõ chuông. 
 Trải qua trên 1000 năm lịch sử, những chữ khắc trong bài minh vẫn còn đẹp và rõ nét.
 Phần trên của mặt ngoài chuông khắc chìm chữ Hán, theo lối chữ chân, còn rõ nét, phủ kín cả 4 ô hình thang và khoảng trống giữa những đường đúc dọc (gồm 27 cột, 211 chữ).
 Quai đúc nổi uốn cong thành hai đầu thú có sừng như ly thủ, tạo thành núm treo chuông.
 Không chỉ là báu vật của làng Nhật Tảo, chuông còn là nguồn sử liệu quý báu khẳng định quá trình hình thành và phát triển của thủ đô Hà Nội.
 Ngày 26/6/2020, nhân dân làng Nhật Tảo, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội đã vinh dự đón nhận Quyết định của Thủ tướng Chính phủ công nhận quả chuông đình Nhật Tảo là bảo vật quốc gia (theo Quyết định số 88/QĐ-TTg ngày 15/01/2020 của Thủ tướng Chính phủ).
 Hằng năm, nhân dân làng Nhật Tảo vẫn trang trọng tổ chức giỗ Tổ đình (tháng 9), Lễ hội làng vào ngày 11, 12/2 âm lịch. Vào dịp này chuông cổ được rước để tưởng nhớ tới Thành Hoàng làng, đồng thời giúp nhân dân và du khách gần xa hiểu hơn về làng Nhật Tảo - vùng đất cổ có chiều dài hơn 1000 năm lịch sử của Hà Nội.

Thế Dương

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM

Ý kiến bình luận
Họ và tên
Email
Lời bình

/

Xác thực