Liên quan đến một số quy định trong Thông tư số 305/2016/TT-BTC của Bộ Tài chính quy định mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí dịch vụ duy trì hệ thống kiểm tra trạng thái chứng thư số đang vấp phải sự phản ứng của doanh nghiệp, Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật (Bộ Tư pháp) đã có quan điểm chính thức về vấn đề này.
Cụ thể, ngày 13/4/2017, Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật (Bộ Tư pháp) đã có công văn số 08/KL-KtraVB gửi Bộ Tài chính về việc Kết luận kiểm tra Thông tư số 305/2016/TT-BTC ngày 15/11/2016 của Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí dịch vụ duy trì hệ thống kiểm tra trạng thái chứng thư số.
Theo đó, Công văn của Bộ Tư pháp đã chỉ rõ một số nội dung chưa phù hợp của Thông tư số 305/2016/TT-BTC.
Cụ thể, Điều 2 Thông tư số 305/2016/TT-BTC quy định: “Người nộp phí dịch vụ duy trì hệ thống kiểm tra trạng thái chứng thư số là các tổ chức, doanh nghiệp được cấp giấy phép cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số cho tổ chức, doanh nghiệp sử dụng theo quy định của pháp luật”, trong khi đó, theo quy định tại điểm a khoản 26 Luật giao dịch điện tử, khoản 13 Điều 3, điểm a khoản 1 Điều 44 Nghị định số 26/2007/NĐ-CP thì hiện nay, ngoài các tổ chức, doanh nghiệp đực cấp giấy phép cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số (gọi tắt là doạh nghiệp CA) còn có các thuê bao (khách hàng của doanh nghiệp CA) cũng sử dụng dịch vụ duy trì hệ thống kiểm tra trạng thái chứng thư số.
Cùng với đó, Điều 4 của Thông tư số 305/2016/TT-BTC quy định: “Mức thu phí dịch vụ duy trì hệ thống kiểm tra trạng thái chứng thư số là 3.000 đồng/chữ ký số/tháng”. Theo đó, Thông tư này quy định thu phí đối với từng chữ kỹ số được ký trong một tháng kể từ ngày Thông tư có hiệu lực (1/1/2017). Tuy nhiên, Bộ Tư pháp cho rằng, theo tên gọi, đây là “phí duy trì hệ thống kiểm tra trạng thái chứng thư số” chứ không phải chữ ký số. Đồng thời, các doanh nghiệp được cấp giấy phép cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số (doanh nghiệp CA) cũng cung cấp (bản chất là bán) cho các thuê bao “chứng thư số” để các thuê bao “tạo ra” chữ ký số, phục vụ hoạt động giao dịch điện tử sử dụng chữ ký số.
Ngoài ra, đối với mỗi chứng thư số, thuê bao có thể “tạo ra” nhiều chữ ký số, theo đó, rất khó để xác định được số lượng chữ ký số do thuê bao ký hàng tháng. Vì vậy, Cục kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật cho rằng, việc quy định về mức thu phí hàng tháng trên “chữ ký số” là không có cơ sở, không đảm bảo tính khả thi của văn bản.
Hơn thế nữa, các quy định hiện hành được hiểu là doanh nghiệp CA phải nộp phí dịch vụ duy trì hệ thống kiểm tra trạng thái chứng thư số đối với chứng thư số của mình và chứng thư số của tất cả các thuê bao đang hoạt động.
Như vậy, việc Thông tư này quy định tổ chức, doanh nghiệp được cấp giấy phép cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số (một trong các bên sử dụng hệ thống kiểm tra trạng thái chứng thư số) là đối tượng nộp phí đối với chứng thư số của mình và chứng thư số của tất cả các thuê bao đang hoạt động là chưa thống nhất, chưa phù hợp với quy định của Luật giao dịch điện tử và Nghị định số 26/2007/NĐ-CP và khoản 1 Điều 3 Luật phí và lệ phí.
Mặt khác, qua nghiên cứu phản ứng của cộng đồng doanh nghiệp CA và thực tế thực hiện hoạt động cung ứng dịch vụ chứng thực chữ ký số, Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật nhận thấy, trên thực tế, trước ngày 1/1/2017, việc “bán” dịch vụ chứng thực chữ ký số là giao dịch dân sự giữa các doanh nghiệp CA và khách hàng, theo đó, các bên có thể thỏa thuận các hình thức thanh toán (trả trước một lần hoặc hàng tháng).
Ngoài ra, theo quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 (Điều 152), văn bản quy phạm pháp luật không được quy định hiệu lực trở về trước đối với trường hợp quy định trách nhiệm pháp lý mới đối với hành vi mà vào thời điểm thực hiện hành vi đó pháp luật không quy định trách nhiệm pháp lý hoặc quy định trách nhiệm pháp lý nặng hơn. Do đó, quy định tại Khoản 2, Điều 7 Thông tư này quy định các doanh nghiệp CA phải nộp phí dịch vụ duy trì hệ thống trạng thái chứng thư số đối với các chứng thư số được cấp trước ngày 1/1/2017 tạo ra khó khăn cho doanh nghiệp.
Để đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp của văn bản, kỷ luật, kỷ cương trong công tác xây dựng, ban hành văn bản, Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, Bộ Tư pháp kiến nghị Bộ Tài chính tổ chức xem xét, xử lý bãi bỏ ngay những nội dung trái pháp luật tại Thông tư này, thông báo kết quả xử lý văn bản cho Cục trong thời gian 30 ngày./.