Cụ thể, số lượt công dân đến các cơ quan hành chính nhà nước để khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh giảm 8,5%; tổng số đơn giảm 8,9%; tổng số vụ việc thuộc thẩm quyền giải quyết của các cơ quan hành chính nhà nước giảm 14,8%.
Tuy nhiên, theo ông Khái, số đoàn đông người tăng 10,2% so với năm 2016. Tình hình khiếu nại, tố cáo của công dân có giảm nhưng vẫn còn diễn biến phức tạp và gay gắt. Các vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp, đông người chủ yếu thuộc lĩnh vực đất đai, trong đó có những vụ việc đã được nhiều cơ quan giải quyết nhưng công dân không đồng ý, tiếp tục khiếu nại với thái độ bức xúc. Đáng chú ý là một số thế lực đã lợi dụng tình hình khiếu nại, tố cáo để lôi kéo, kích động công dân tụ tập đông người hoặc có hành vi quá khích làm ảnh hưởng đến an ninh, trật tự và tác động tiêu cực vào tâm lý của cán bộ, nhân dân.
Phân tích nguyên nhân chủ yếu của tình hình khiếu nại, tố cáo hiện nay, ông Khái cho rằng do một số cơ chế, chính sách pháp luật chưa được hoàn thiện, hoặc thiếu đồng bộ, việc ban hành văn bản hướng dẫn thi hành chậm, còn nhiều quy định chưa phù hợp với thực tiễn nhưng chậm được bổ sung, sửa đổi. Cùng với đó, công tác chỉ đạo, điều hành và quản lý nhà nước trên một số lĩnh vực ở một số địa phương còn nhiều tồn tại, yếu kém, nhất là trong công tác quản lý, sử dụng đất đai. Pháp luật về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo cũng còn một số bất cập. Việc tổ chức thực hiện công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo vẫn còn những yếu kém nhất định, thủ trưởng cơ quan hành chính ở một số nơi chưa thực hiện hết trách nhiệm theo quy định của pháp luật, nhất là cấp sở, ngành thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
Một nguyên nhân nữa đó là công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo hiệu quả chưa cao. Ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận người khiếu nại còn hạn chế nên tỉ lệ khiếu nại, tố cáo sai còn khá nhiều. Có những vụ việc đã được giải quyết đúng chính sách, pháp luật, có lý, có tình, đã kiểm tra, rà soát, trả lời, có văn bản chấm dứt thụ lý giải quyết, nhưng công dân vẫn tiếp tục khiếu nại kéo dài, thậm chí có những phản ứng tiêu cực, gây rối trật tự hoặc bị kẻ xấu lợi dụng lôi kéo, kích động tham gia khiếu kiện đông người.
Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định trình bày báo cáo thẩm tra trước Quốc hội chiều 7/11. Ảnh: ĐT
Báo cáo về giải quyết các vụ việc khiếu nại tồn đọng, phức tạp, kéo dài, Tổng thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái cho biết, tính đến ngày 31/7/2017, các cơ quan hành chính nhà nước đã cơ bản hoàn thành việc xem xét, giải quyết 528 vụ việc. Hiện có 15 địa phương báo cáo không còn vụ việc phức tạp, kéo dài.
“Trước tình hình khiếu nại, tố cáo đông người diễn biến phức tạp, ảnh hưởng đến an ninh trật tự, nhất là sau khi xảy ra vụ việc ở xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Thanh tra Chính phủ và các ngành, các cấp rà soát các vụ việc đông người, phức tạp trên phạm vi cả nước, từ đó đề xuất giải pháp giải quyết dứt điểm. Trên cơ sở phối hợp với các Bộ: Công an, Quốc phòng, Tài nguyên và Môi trường và các địa phương, Thanh tra Chính phủ lập danh sách 463 vụ việc khiếu nại, tố cáo đông người, phức tạp báo cáo Thủ tướng Chính phủ; hiện đang tiếp tục phân loại, xác định rõ thẩm quyền để tham mưu Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo giải quyết dứt điểm”- ông Khái nói.
Theo báo cáo của Tổng thanh tra Lê Minh Khái, năm 2018, Chính phủ xác định sáu nhóm nhiệm vụ chủ yếu của các cấp, các ngành. Trong đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ tổ chức đánh giá tình hình triển khai thực hiện Luật đất đai năm 2013, đề xuất việc sửa đổi, bổ sung cho phù hợp.
Ngoài ra, Chính phủ cũng sẽ nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư và giải quyết khiếu nại, tố cáo; chỉ đạo thực hiện nghiêm túc việc tiếp công dân; giải quyết kịp thời, dứt điểm vụ việc mới phát sinh ngay từ cấp cơ sở...
Lãnh đạo và cán bộ một số nơi né tránh tiếp công dân
Thẩm tra nội dung trên, Chủ nhiệm Uỷ ban pháp luật của Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng báo cáo của Chính phủ đã thể hiện những cố gắng, nỗ lực của Chính phủ, của các bộ, ngành, địa phương trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Tuy nhiên, báo cáo vẫn chưa phân tích kỹ các vấn đề nổi lên trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo năm 2017. Một số thông tin, số liệu về công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo còn chưa đầy đủ. Nhận định về tồn tại, hạn chế, nguyên nhân và giải pháp còn chung chung...
Theo ông Định, Ủy ban Pháp luật nhất trí với nhận định về nguyên nhân chủ yếu làm phát sinh khiếu nại, tố cáo, đó là do còn thiếu tính nhất quán trong chính sách bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội; những tồn tại, yếu kém trong công tác quản lý nhà nước trên một số lĩnh vực; năng lực, trình độ, ý thức trách nhiệm của cán bộ, công chức trong thực thi công vụ còn hạn chế...
"Lãnh đạo và cán bộ có thẩm quyền ở một số cơ quan còn né tránh, chưa làm hết trách nhiệm trong công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo, nhất là từ cơ sở. Việc xử lý vi phạm trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo cũng chưa nghiêm, chưa kịp thời", ông Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh.
Ủy ban Pháp luật cũng cơ bản tán thành với các nhóm giải pháp được nêu trong báo cáo của Chính phủ.
Trên cơ sở đó, Ủy ban Pháp luật kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành hữu quan tập trung rà soát những tồn tại, bất cập của chính sách pháp luật, nhất là pháp luật về đất đai, tài nguyên, môi trường, quản lý tài sản của Nhà nước và một số lĩnh vực khác có phát sinh nhiều khiếu nại, tố cáo để kịp thời sửa đổi, bổ sung hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung...
"Chính phủ cần tăng cường thanh tra, kiểm tra, chỉ đạo cơ quan, đơn vị, người có thẩm quyền, xử lý kịp thời, nghiêm minh, đúng pháp luật những cán bộ, công chức có vi phạm trong việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo", báo cáo thẩm tra nêu rõ./.