Di tích lịch sử Nguyễn Thái Học - Khúc tráng ca bất tử

Di tích lịch sử Quốc gia Nguyễn Thái Học tọa lạc trên gò đất cao thuộc khuôn viên Công viên Yên Hòa, phường Nguyễn Thái Học, thành phố Yên Bái (Tỉnh Yên Bái). Công trình được công nhận là Di tích lịch sử Quốc gia theo Quyết định số 117/VH-QĐ, ngày 5/3/1990 vào dịp kỷ niệm 60 năm Cuộc khởi nghĩa Yên Bái. Nơi đây ghi dấu ý chí, lòng yêu nước, là nơi an nghỉ của nhà cách mạng Nguyễn Thái Học, Phó Đức Chính, Nguyễn Khắc Nhu cùng các chiến sỹ của tổ chức Việt Nam Quốc dân Đảng đã hy sinh anh dũng trong cuộc khởi nghĩa Yên Bái diễn ra vào năm 1930.

Quần thể Di tích lịch sử Nguyễn Thái Học bao gồm các công trình như khu lăng mộ Nguyễn Thái Học và các chiến sỹ; tượng đài; Nhà lưu niệm; văn bia; nhà khách. Nhà lưu niệm hướng nhìn ra hồ nước trong xanh, tọa lạc trên gò cao. Lối lên nhà lưu niệm được thiết kế bằng hằng trăm bậc đá, hai bên là hai hàng cây vạn tuế biểu tượng cho sự trường tồn. Phía trên cùng là 4 trụ đá vươn thẳng lên trời xanh biểu tượng cho sự vững chãi.

Không gian bên trong nhà lưu niệm có 3 gian thờ bằng đá xanh. Gian chính giữa thờ bài vị của nhà cách mạng Nguyễn Thái Học, Nguyễn Khắc Nhu, Phó Đức Chính. Chính giữa, trên cao có bức hoành phi: “Anh linh còn mãi”, hai bên là hai hàng câu đối. Hai gian thờ bên là ban thờ các chiến sỹ, phía cửa có chuông lớn. Khu lăng mộ gồm có 17 mộ của các chiến sỹ đã hy sinh trong cuộc khởi nghĩa Yên Bái. Nổi bật lên trong khu lăng mộ là bảng ghi tên các chiến sỹ và lời thề quyết tử của nhà cách mạng Nguyễn Thái Học cùng nghĩa quân: “Không thành công cũng thành nhân”.

Thăm Di tích lịch sử Quốc gia Nguyễn Thái Học, du khách cùng Nhân dân sẽ được trải nghiệm những giá trị lịch sử của dân tộc, cảm nhận được hào khí cách mạng sôi sục và ý chí đấu tranh bất khuất của các chiến sỹ yêu nước. Nơi đây hội tụ, lưu giữ những tư liệu lịch sử về cuộc khởi nghĩa Yên Bái nói riêng và là “địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống cách mạng cho hôm nay và mai sau.

Tượng đài Nguyễn Thái Học và các chiến sỹ đã anh dũng hy sinh trong Cuộc khởi nghĩa Yên Bái. Đây là công trình điểm nhấn trong quần thể Di tích lịch sử Nguyễn Thái Học.

Những bậc đá và hai hàng cây vạn tuế dẫn lối lên Nhà lưu niệm.

Phía trước sân Nhà lưu niệm là 4 trụ đá cao, thẳng tắp gợi lên sự vững chãi và hào khí yêu nước.

Nhà lưu niệm được xây dựng khang trang, nhìn từ xa tựa như đóa sen đang nở.

Gian chính giữa có ban thờ công đồng phía trước và ban thờ nhà cách mạng Nguyễn Thái Học, Nguyễn Khắc Nhu, Phó Đức Chính ở phía trong.

Hai bên là ban thờ bài vị các chiến sỹ của tổ chức Việt Nam Quốc dân Đảng đã anh dũng hy sinh trong Cuộc khởi nghĩa Yên Bái.

Phía bên trái Nhà lưu niệm là khu nhà khách, nơi đón khách đến thăm và trưng bày các tư liệu, hình ảnh.

Bên phải Nhà lưu niệm là bia đá ghi lại những tư liệu về Cuộc khởi nghĩa Yên Bái.

Bên phải công trình tượng đài là khu mộ, nơi an nghỉ của các nhà cách mạng và các chiến sỹ yêu nước đã hy sinh.

Chính giữa là cây hương và tấm bia có mái che, ghi danh các chiến sỹ hy sinh.

Nổi bật trong khu lăng mộ là lời thề quyết tử: "Không thành công cũng thành nhân" của nhà cách mạng Nguyễn Thái Học cùng các chiến sỹ.

Bia đá ghi lại lời của nhà thơ Pháp Louis Aragon được dựng lên tại phía sân khu quần thể di tích: “(Khởi nghĩa) Yên Bái, đây là điều nhắc nhở ta rằng không thể bịt miệng một dân tộc mà người ta không thể khuất phục bằng lưỡi kiếm cong của đao phủ”.