Sẽ ra đề thi môn Ngữ văn theo hướng vận dụng hiểu biết, năng lực của học sinh

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo  Nguyễn Vinh Hiển. Ảnh: VA

Phóng viên (PV):  Xin Thứ trưởng có thể cho biết, vì sao cần phải đổi mới cách kiểm tra, đánh giá môn thi Ngữ văn trong thời gian tới, đặc biệt trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm nay?

Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển: Chúng ta xác định đổi mới kiểm tra, đánh giá là động lực mang tính đột phá, định hướng căn bản, toàn diện giáo dục, nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo. Với từng môn, việc kiểm tra, đánh giá hướng tới đánh giá năng lực người học, trong đó có năng lực chung và năng lực riêng, yêu cầu riêng của từng môn, từng lĩnh vực.

Đối với môn Ngữ văn, đổi mới theo hướng xác định năng lực chung mà học sinh đạt tới. Việc đánh giá thực hiện trong cả quá trình dạy học cũng như kết thúc từng giai đoạn, trong đó, quan trọng là giai đoạn kết thúc tiểu học, THCS, THPT, liên quan đến xét, thi tuyển sinh vào đại học, cao đẳng.

Đối với môn Ngữ văn, tùy vào những hình thức khác nhau để đánh giá năng lực phù hợp, như: Hình thức thi viết áp dụng nhằm đánh giá năng lực tiếp nhận văn bản, chủ yếu là đọc hiểu, học sinh có hiểu được văn bản hay không; năng lực sản sinh văn bản là năng lực viết văn.

Thực tế hiện nay, đề thi kiểm tra năng lực có tiến bộ, nhưng nhìn tổng quát lại, đề Ngữ văn vẫn nặng về kiểm tra học sinh học được gì, đếm ý cho điểm, học bài văn mẫu để viết kiểm tra, để thi. Trong chương trình dạy tác phẩm nào thì thi đánh giá tác phẩm đó. Như vậy, kiểm tra học thuộc nhiều hơn là kiểm tra năng lực.

PV: Vậy định hướng đổi mới kiểm tra, đánh giá môn Ngữ văn sẽ như thế nào, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển: Chúng ta cần phải thay đổi, định hướng đổi mới bằng việc cố gắng đánh giá năng lực cần được đánh giá, chẳng hạn: Có thể trong năng lực đọc - hiểu, không chỉ kiểm tra trong tác phẩm đã học mà có thể dùng tác phẩm khác có kết cấu nội dung, có mức độ khó, dễ tương đương với tác phẩm đã học. Như thế, không chỉ dừng lại ở việc kiểm tra tác phẩm đã dạy học sinh.

Mặt khác, sẽ thiết kế đề thi Ngữ văn để làm sao học sinh chủ động vận dụng hiểu biết, tình cảm, năng lực của mình. Như vậy, quan trọng là xác định yêu cầu kỹ năng học sinh đạt được mức độ nào, cách thức giải quyết vấn đề của học sinh khi làm bài văn như thế nào để cho điểm. Do đó, hướng ra đề thi Ngữ văn là mở, từ đó đáp án cũng phải mở và phải thay đổi cả quá trình dạy và học cũng như trong suốt quá trình kiểm tra, đánh giá dạy và học. Thực tế, Bộ GD&ĐT đã chỉ đạo qua nhiều năm, trong văn bản hướng dẫn nhiệm vụ năm học nào cũng nhắc tới yêu cầu này.

PV: Vậy, lộ trình đổi mới cách kiểm tra, đánh giá môn Ngữ văn có thể được áp dụng ngay kỳ thi tốt nghiệp năm nay có nhanh quá không, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển:  Trên cơ sở thực tế, căn cứ vào việc chúng ta đang tổ chức dạy học thế nào để có sự thay đổi cần thiết bước đầu, sau đó nâng dần yêu cầu cho năm sau. Không thể nói rằng, đang dạy thế này lại kiểm tra thế khác. Nói như vậy, tác dụng của đột phá trong kiểm tra, đánh giá không còn nữa, mà chính muốn kiểm tra, đánh giá để định hướng cho việc dạy và học; tăng khả năng yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức, kỹ năng vào trong việc học môn Ngữ văn nói chung và các môn học khác nói riêng.

PV: Định hướng của Bộ GD&ĐT trong ra đề thi tốt nghiệp THPT năm nay sẽ như thế nào, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển: Thật ra, không thay đổi cấu trúc đề thi mà chỉ quán triệt đúng hơn mục tiêu dạy học, quán triệt sát hơn với mục tiêu Bộ GD&ĐT đã hướng dẫn lâu nay. Kiểm tra đọc - hiểu là yêu cầu bắt buộc của môn Ngữ văn, điều này thực hiện từ bậc tiểu học đến trung học. Việc dạy, đọc hiểu chiếm tỷ trọng lớn trong thời gian cũng như kết cấu nội dung của môn Ngữ văn.

Việc hiểu về đề thi môn Ngữ văn không thoát khỏi các tác phẩm được đưa vào trong nhà trường là cách hiểu sai. Chương trình yêu cầu học sinh phải đạt được năng lực, kỹ năng như thế nào, không có nghĩa là học tác phẩm nào thì thi tác phẩm đó. Mà thông qua những tác phảm đó thì năng lực đọc hiểu của học sinh tới đâu, năng lực cảm thụ văn học tới đâu, chứ không phải kiểm tra nhớ được tác phẩm đó tới đâu.

Theo quy chế, đề thi môn Ngữ văn sẽ giảm xuống còn 120 phút (thay vì 150 phút như mọi năm). Về cấu trúc đề thi không có thay đổi cơ bản, chỉ quán triệt mục tiêu, ma trận đề thi yêu cầu phần vận dụng kiến thức nhiều hơn. Dung lượng cho học sinh làm bài thi sẽ phải phù hợp với thời gian, không chỉ với môn Ngữ văn mà đối với các môn khác cũng vậy.

Với đề thi môn Ngữ văn ở các khối xã hội trong kỳ tuyển sinh ĐH, CĐ năm 2014 cũng sẽ được thay đổi theo hướng này. Những tác phẩm được ra đề có thể nằm ngoài sách giáo khoa, nhưng không được vượt quá yêu cầu năng lực muốn đạt tới./.