Chính quyền đô thị: Tinh gọn để nâng cao chất lượng cán bộ thực thi

Hai phương án tổ chức cho chính quyền đô thị

Dự thảo Đề án thí điểm quản lý theo mô hình chính quyền đô thị tại TP. Hà Nội hiện đang thu hút sự quan tâm của dư luận xã hội. Đề án nghiên cứu, đề xuất các nội dung thí điểm quản lý theo mô hình chính quyền đô thị tại TP. Hà Nội (đô thị đặc biệt), trong đó tập trung quản lý theo mô hình chính quyền tại khu vực đô thị (quận, thị xã, phường) của TP. Hà Nội và tiếp tục đổi mới, củng cố chính quyền nông thôn (huyện, xã, thị trấn) theo Kết luận số 22-KL/TƯ ngày 7/11/2017 của Bộ Chính trị về sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết số 11-NQ/TƯ của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội giai đoạn 2011 - 2020.

Đề án xác định 5 nguyên tắc, trong đó bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng đối với chính quyền đô thị; bảo đảm phát huy quyền dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện của nhân dân trong việc tham gia quản lý nhà nước trên địa bàn đô thị, xây dựng chính quyền đô thị thực sự là của dân, do dân, vì dân. Tổ chức thí điểm quản lý theo mô hình chính quyền đô thị phải bảo đảm tính tập trung, thống nhất, hoạt động nhanh nhạy, thông suốt, có hiệu lực, hiệu quả cao. Quá trình tổ chức thí điểm quản lý theo mô hình chính quyền đô thị tại TP. Hà Nội phải bảo đảm sự ổn định và phát triển bền vững của Thủ đô và có bước đi, lộ trình phù hợp...

Trưởng Ban Tổ chức Thành ủy Hà Nội Vũ Đức Bảo cho biết, đến thời điểm này, sau khi tiếp thu tối đa các ý kiến, bản dự thảo mới nhất của Đề án thí điểm quản lý theo mô hình chính quyền đô thị tại TP. Hà Nội đề xuất 2 phương án tổ chức chính quyền đô thị.

Cụ thể, phương án 1, xây dựng mô hình tổ chức hai cấp chính quyền (cấp thành phố và cấp quận, huyện, thị xã); một cấp hành chính (tại xã, phường, thị trấn). Theo đó, ở cấp chính quyền thành phố và quận, huyện, thị xã cơ bản giữ nguyên như hiện nay, gồm có HĐND và UBND. UBND cấp quận, huyện, thị xã gồm Chủ tịch, 03 Phó Chủ tịch, một số ủy viên UBND (không bao gồm toàn bộ người đứng đầu các phòng, ban chuyên môn của UBND như hiện nay) và thực hiện 2 loại nhiệm vụ chính là thực thi các nhiệm vụ cụ thể của quản lý hành chính nhà nước, tập trung vào hướng dẫn và kiểm tra, kiểm soát việc thực hiện quy hoạch, kiến trúc, xây dựng, văn hóa - xã hội, giữ gìn an ninh trật tự xã hội… trên địa bàn; tổ chức cung ứng một số dịch vụ công theo phân cấp, ủy quyền của UBND TP. Ở cấp phường, xã, thị trấn sẽ không tổ chức HĐND, chỉ tổ chức cơ quan hành chính theo thiết chế UBND phường, xã, thị trấn, gồm: Chủ tịch, 02 Phó Chủ tịch và ủy viên phụ trách quân sự, ủy viên phụ trách công an.

Dự thảo Đề án cũng nêu rõ những ưu, nhược điểm của phương án này, đó là tổ chức bộ máy gọn nhẹ hơn, hoạt động nhanh nhạy và thông suốt hơn (giảm khoảng 700 người là Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND xã, phường, thị trấn chuyên trách); đảm bảo tính kế thừa, giữ tương đối ổn định ở cấp quận, huyện, thị xã; tiết kiệm chi ngân sách trên 188 tỷ đồng mỗi năm… Tuy nhiên, phương án này chưa thực hiện triệt để yêu cầu về tinh gọn bộ máy, chưa thể hiện rõ nét mô hình tổ chức chính quyền đô thị.

Ở phương án 2, dự thảo Đề án xây dựng mô hình tổ chức 1 cấp chính quyền (thành phố), 1 cấp hành chính (quận, huyện, thị xã) và 1 cơ quan hành chính đại diện (xã, phường, thị trấn). Theo đó, tổ chức chính quyền TP. Hà Nội cơ bản thực hiện như phương án 1. Ở quận, huyện, thị xã không tổ chức HĐND, chỉ tổ chức cơ quan hành chính theo thiết chế UBND. Ở cấp xã, phường, thị trấn cũng chỉ tổ chức cơ quan hành chính đại diện gọi là Ban đại diện hành chính, không tổ chức HĐND.

Lãnh đạo TP. Hà Nội cho rằng, cả 2 phương án đều được đề xuất trên cơ sở lý luận về tổ chức chính quyền đô thị, thực tiễn tổ chức chính quyền TP. Hà Nội hiện nay, cũng như bối cảnh, vị trí, vai trò và yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của thành phố đến năm 2030. Nội dung của 2 phương án không mâu thuẫn nhau, chỉ khác nhau về mức độ cải cách, đổi mới đối với chính quyền các cấp của Hà Nội từng bước, theo lộ trình, đặc biệt là cấp huyện và cấp xã.

Trong 2 phương án, Tổ soạn thảo đề nghị thời điểm hiện nay, việc thực hiện thí điểm mô hình chính quyền đô thị của TP. Hà Nội theo phương án 1. “Lựa chọn này được cho là phù hợp với việc cải cách, đổi mới đồng bộ nhưng có bước đi thận trọng, tránh xáo trộn; đặc điểm, đối tượng quản lý và sự tương thích của hệ thống chính trị của Hà Nội theo lộ trình cải cách tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; gắn với đổi mới nội dung, phương thức lãnh đạo của Đảng” – Trưởng Ban Tổ chức Vũ Đức Bảo nêu rõ.

Giảm bớt các tầng nấc trung gian

Góp ý vào dự thảo Đề án, rất nhiều các đại biểu cho rằng, Đề án đã được xây dựng rất công phu, tham khảo cả trong và ngoài nước, tổ chức các hội thảo từ Trung ương đến cơ sở, có sự tham gia góp ý của các nhà nghiên cứu, các nhà lãnh đạo, quản lý các cấp, luận giải các vấn đề liên quan... Đây sẽ là cơ sở quan trọng để Đề án thật sự đi vào đời sống.

Đặc biệt, rất nhiều chuyên gia, nhà khoa học, lãnh đạo các cấp, các ngành đã đóng góp nhiều ý kiến tâm huyết, xác đáng. PGS.TS Lê Minh Thông, Thư ký Chủ tịch Quốc hội cho rằng, bản dự thảo Đề án thí điểm mô hình chính quyền đô thị TP. Hà Nội đến thời điểm này cơ bản đã hoàn chỉnh, tính khả thi cao. Tuy nhiên, cần làm rõ thêm tư duy quản lý của chính quyền đô thị và chính quyền nông thôn. Cùng với đó, chính quyền đô thị phải gọn bộ máy, gọn tổ chức nhưng rõ thẩm quyền và cách thức hành động để phục vụ nhân dân được tốt hơn.

Đồng tình với phương án 1, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Thang Văn Phúc cho rằng, muốn làm được chính quyền đô thị, Hà Nội phải giành quyền chủ động trong sứ mệnh phát triển của mình. Bởi theo ông Phúc, nếu chính quyền địa phương mà suốt ngày phải đi báo cáo, xin ý kiến cấp bộ, thì còn lâu mới giải quyết được các vấn đề. Do đó, thành phố Hà Nội giảm bớt các tầng nấc trung gian, trong đó có HĐND cấp quận, phường. “Với tầng nấc như hiện nay thì đủ các thứ họp hành lu bù, nhưng cuối cùng thì ai quyết, ai chịu trách nhiệm. Tôi có cảm giác hệ thống của chúng ta không đủ quyền, không đủ trách nhiệm trong việc thực hiện sứ mệnh của mình”, ông Phúc nói.

Cùng quan điểm nguyên Thứ trưởng Thang Văn Phúc, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bí thư Thành ủy Hà Nội Phạm Quang Nghị nhấn mạnh, Hà Nội là Thủ đô, trung tâm đầu não chính trị của cả nước, có tính chất rất đặc thù nên xây dựng chính quyền đô thị tại TP. Hà Nội cũng phải thể hiện rõ tính đặc thù, đó là xây dựng chính quyền đô thị của Thủ đô.

Trong khi đó, GS.TS Phùng Hữu Phú, Phó Chủ tịch thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương góp ý, trong bối cảnh hiện nay, nên xây dựng mô hình quản lý đô thị thông minh ở Thủ đô Hà Nội bởi vấn đề quản lý lúc này không chỉ là phân cấp, phân quyền mà là tương tác, kết nối giữa chính quyền thành phố đến chính quyền cơ sở…

Cơ bản nhất trí với phương án 1 dự thảo Đề án, song Bí thư Quận ủy Tây Hồ Nguyễn Văn Thắng đề xuất thêm: Xây dựng lộ trình thực hiện phù hợp với từng nội dung. Thứ hai, phải chuẩn bị đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu theo chính quyền đô thị thật chắc để đáp ứng yêu cầu. Thứ ba là phải phối hợp với các bộ, nhất là Bộ Nội vụ, Bộ Công an để chuẩn bị kỹ việc trình, ban hành các nghị định liên quan. Thứ tư là có cơ chế giám sát để cán bộ, chính quyền tuân thủ theo pháp luật.

Cùng quan điểm, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam thành phố Hà Nội Vũ Hồng Khanh đề nghị nên giữ nguyên hai cấp chính quyền, đương nhiên có việc điều chỉnh về mặt nhiệm vụ, đặc biệt việc phân cấp để đảm bảo chủ động linh hoạt trong thực hiện nhiệm vụ. “Đã cải cách là phải đi tới mục đích giảm cả về số lượng và hành chính, tinh gọn để nâng cao hiệu quả”. Về thực hiện Đề án, nên mạnh dạn bỏ hẳn cấp phường, chỉ đặt cơ quan đại diện của quận ở phường.

Đồng chí Hoàng Trung Hải, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội đã nhiều lần khẳng định trong các Hội thảo lấy ý kiến về vấn đề này rằng: “Cái lõi của Đề án này là làm thế nào để tăng quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm, tự quản của TP; làm thế nào để hệ thống chính trị, chính quyền hoạt động hiệu lực, hiệu quả hơn và tăng cường phân cấp được; không chỉ phân cấp từ Trung ương xuống địa phương mà phân cấp ngay từ TP xuống quận huyện thị, từ quận, huyện xuống xã, phường. Từ mô hình đó, các thủ tục hành chính cũng sẽ được phân cấp xuống cấp dưới, giúp người dân được tiếp cận các thủ tục đó qua hệ thống chính quyền điện tử, tăng ứng dụng dịch vụ công trực tuyến”.

Được biết, Hà Nội còn tổ chức 2 hội thảo liên quan đến vấn đề này nhằm lấy ý kiến các ban, bộ, ngành và Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước khi báo cáo với Bộ Chính trị. Chắc chắn các ý kiến của những chuyên gia đầu ngành, của các đồng chí lãnh đạo các cấp sẽ góp phần làm cho Đề án thí điểm quản lý theo mô hình chính quyền đô thị tại TP. Hà Nội thật sự tinh gọn, có chất lượng, thực thi thành công khi được thí điểm trong cuộc sống./.