Giải thưởng Làng du lịch tốt nhất (Best Tourism Villages – BTV) là sáng kiến của UNWTO nhằm thúc đẩy du lịch trở thành một trụ cột trong phát triển nông thôn. Cụ thể là nâng cao vai trò của du lịch trong việc bảo vệ các làng quê vùng nông thôn, bao gồm cảnh quan, hệ thống tri thức, sự đa dạng sinh học và văn hóa; các hoạt động địa phương bao gồm: nông, lâm, chăn nuôi, thủy sản và ẩm thực. Những ngôi làng được lựa chọn nhận giải phải có sự nổi bật về tài nguyên thiên nhiên và văn hóa; đồng thời có các hành động đổi mới, cam kết phát triển du lịch phù hợp với các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) của Liên Hợp Quốc.
Kể từ năm 2021, sáng kiến này công bố danh sách giải thưởng tôn vinh các điểm đến nổi bật với cam kết bền vững về mọi mặt - kinh tế, xã hội và môi trường cũng như việc bảo tồn và phát huy các giá trị dựa vào cộng đồng.
 |
| Đại diện Làng du lịch sinh thái Thái Hải nhận danh hiệu "Làng du lịch tốt nhất" của UNWTO tại lễ trao giải tối 12/3. (Ảnh: Tổng cục Du lịch) |
Theo thể lệ năm 2023, mỗi nước thành viên của UNWTO được đề cử 8 làng du lịch nhận danh hiệu “Làng Du lịch tốt nhất”. Các ứng viên đăng ký được đánh giá bởi Ban cố vấn độc lập dựa trên các bộ tiêu chí: Tài nguyên văn hóa và thiên nhiên; phát huy và bảo tồn tài nguyên văn hóa; kinh tế bền vững; xã hội bền vững; môi trường bền vững; phát triển và liên kết chuỗi giá trị du lịch; quản trị và ưu tiên du lịch; cơ sở hạ tầng và kết nối; sức khỏe, an toàn và an ninh.
Giải thưởng lần thứ 2 được tổ chức năm 2022 đã trao giải cho 32 làng từ 22 quốc gia trên thế giới được lựa chọn từ danh sách đề cử gồm 136 bản làng thuộc 57 quốc gia thành viên UNWTO. Làng Thái Hải của Việt Nam (xã Thịnh Đức, TP Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên) đã trở thành đại diện duy nhất của Đông Nam Á góp mặt tại Giải thưởng danh giá này, được nhận giải thưởng năm 2022.
Khu bảo tồn làng nhà sàn dân tộc sinh thái Thái Hải mang đậm nét văn hóa đặc trưng của các đồng bào dân tộc Tày tại Thái Nguyên. Được xây dựng năm 2002, tiếp đón du khách đến tham quan từ năm 2014. Thái Hải có diện tích khoảng 25 ha bao bọc trong không gian núi đồi, cỏ cây, hoa lá và hồ nước lớn. Trong làng hiện có 30 ngôi nhà sàn có tuổi đời hàng trăm năm. Các ngôi nhà sàn này đều được di chuyển về từ ATK Định Hóa và phục dựng giữ nguyên bản để gìn giữ, bảo tồn và phát huy một cách tốt nhất.
Những gia đình sống trong nhà sàn luôn cùng nhau duy trì và gìn giữ những nét văn hóa truyền thống như ngôn ngữ, phong tục tập quán, nghi lễ, trang phục. Họ vẫn tiếp tục phát huy những tiềm năng văn hóa địa phương để hình thành các sản phẩm du lịch độc đáo như tổ chức các lễ hội tâm linh truyền thống hoặc lựa chọn những người dân có kiến thức văn hóa và kỹ năng ngôn ngữ để làm hướng dẫn viên du lịch.
Đến làng Thái Hải, khách sẽ được ở trong những ngôi nhà sàn của người dân địa phương, tìm hiểu về ẩm thực, văn hóa hay các hoạt động nông nghiệp, chăn nuôi và nghề thủ công của dân tộc Tày.
Lễ trao Giải thưởng “Làng du lịch tốt nhất” năm 2022 được Tổ chức Du lịch thế giới (UNWTO) tổ chức trung tuần tháng 3/2023 tại Saudi Arabia.