Nhìn lại điện ảnh Việt Nam thời đổi mới và hội nhập

TS Ngô Phương Lan, tác giả chia sẻ tại buổi ra mắt sách (Ảnh: HNV)

“Phác thảo điện ảnh Việt Nam thời đổi mới và hội nhập” là cuốn sách thứ ba của TS Ngô Phương Lan nhưng là cuốn thứ tư được xuất bản. Trước đó, bà đã thành công với 2 cuốn là “Đồng hành với màn ảnh” (1998) đạt giải thưởng chính của Hội Điện ảnh Việt Nam cho công trình lý luận, phê bình và “Tính hiện đại và tính dân tộc trong điện ảnh Việt Nam” (2005) đạt giải Cánh diều vàng cho công trình lý luận, phê bình của Hội điện ảnh Việt Nam, cũng đã được xuất bản bằng tiếng Anh và phát hành quốc tế năm 2007.

TS Ngô Phương Lan còn là đồng tác giả của nhiều cuốn sách về điện ảnh châu Á được xuất bản bằng Tiếng Anh như: “Mass Media in Vietnam” (Truyền thông đại chúng ở Việt Nam, phát hành ở Australia năm 1998); “Vietnam in the 20th Century-Plastic and Visual Arts from 1925 to our time” (Việt Nam thế kỷ 20 - Nghệ thuật từ 1925 đến thời hiện đại, phát hành ở Bỉ năm 1998); “Being and becoming- The Cinemas of Asia” (Hiện tại và tương lai của điện ảnh châu Á, phát hành ở Ấn Độ năm 2003); “Le Cinema Vietnamien” (Điện ảnh Việt Nam, phát hành ở Pháp năm 2007).

Chiều 8/11, tại Hà Nội, Nhà xuất bản Hội Nhà văn phối hợp với công ty sách Liên Việt đã tổ chức Lễ ra mắt tập sách tiểu luận phê bình điện ảnh “Phác thảo điện ảnh Việt Nam thời đổi mới và hội nhập” của TS Ngô Phương Lan.

Sách của TS Ngô Phương Lan được giới thiệu tại buổi lễ (Ảnh: HNV)

Trong cuốn tập tiểu luận ra mắt lần này, TS Ngô Phương Lan đã chia cuốn sách thành hai phần khác nhau, trong đó, phần 1 có thể xem là phần phê bình, phần 2 là giới thiệu sự phát triển, thăng trầm của điện ảnh Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế trên con đường xây dựng nền công nghiệp điện ảnh. 

Cụ thể, ở phần 1, ngoài phần khái quát về tác phẩm điện ảnh và phong cách của các đạo diễn, còn có những bài phê bình một số bộ phim chọn lọc, ít nhiều ghi dấu ấn trong thời kỳ đổi mới như “Tướng về hưu”, “Thương nhớ đồng quê”, “Mùa ổi”, “Thị trấn yên tĩnh”, “Thằng Bờm”, “Gánh xiếc rong”, “Chung cư”, “Mê Thảo thời vang bóng”, “Ai xuôi vạn lý”, “Ngã ba Đồng Lộc”, “Chuyện của Pao”… Theo đó, kịch bản và cấu trúc phim, các tình huống trong phim, cách xử lý các cảnh quay, âm nhạc, nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật và diễn xuất của các diễn viên… được TS Ngô Phương Lan phân tích và phê bình bằng chuyên môn hàn lâm nhưng lại diễn đạt với ngôn ngữ giản dị, mực thước, dễ dàng phù hợp với bất cứ ai quan tâm và yêu thích các tác phẩm điện ảnh nước nhà. Ở phần 2 của cuốn sách, tác giả phác thảo sơ đồ các liên hoan phim quốc tế, chặng đường đến với quốc tế của điện ảnh Việt Nam, những thách thức và bài học kinh nghiệm xây dựng nền công nghiệp điện ảnh Việt Nam. Đặc biệt, tác giả luôn trăn trở với câu chuyện quảng bá hình ảnh đất nước con người Việt Nam ra thế giới bằng điện ảnh.

Tại buổi lễ ra mắt, TS Ngô Phương Lan xúc động chia sẻ về tâm huyết của mình với cuốn sách. “Quả là khi viết, mục đích của tôi là xâu chuỗi và hệ thống lại một chặng đường dài hơn 30 năm từ khi Việt Nam bước vào công cuộc đổi mới (1986) đến đầu 2023. May mắn đây cũng là hơn năm tôi được làm nghề một cách miệt mài và say mê dù phải vượt qua không ít khó khăn, thử thách. Do đó, tôi cứ tự nhủ rằng, mình là người thực sự may mắn vì cả cuộc đời được gắn bó với nghề mình yêu, bắt đầu từ lúc chọn chuyên ngành lý luận phê bình điện ảnh để học và hành”- tác giả Ngô Phương Lan bộc bạch.

Cuốn sách về điện ảnh được đánh giá là dày dặn, phác thảo đầy đủ, tổng thể bức tranh điện ảnh Việt Nam thời kỳ đổi mới và hội nhập (Ảnh: HNV)

Dịp này, PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương đã nhận xét: “Tác giả rất dày công và tinh tế khi viết phê bình hầu hết những bộ phim có dấu ấn từ thời điện ảnh Việt Nam đổi mới và hội nhập. Điều này rất đáng quý vì phê bình là một địa hạt khó, luôn có những ý kiến, nhận xét trái chiều. Bên cạnh một nhà phê bình phim uy tín có thể thấy ở Ngô Phương Lan còn là một nhà quản lý có tầm nhìn với những bài viết tâm huyết về việc làm thế nào để xây dựng thành công nền công nghiệp điện ảnh Việt Nam, đưa điện ảnh Việt Nam vào vị trí xứng đáng trên bản đồ điện ảnh khu vực và thế giới”.

Bày tỏ thiện cảm với cuốn sách của tác giả Ngô Phương Lan, Phó Cục trưởng Cục điện ảnh Việt Nam, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Lý Phương Dung nhận định, nhiều bài viết trong cuốn sách có thể được coi là những công trình nghiên cứu có giá trị được chắt lọc, đúc kết từ hơn 3 thập kỷ lao động, gắn bó và cống hiến cho ngành điện ảnh nước nhà. Bản thân TS Ngô Phương Lan là tấm gương sinh động cho những nỗ lực không mệt mỏi để cống hiến, góp phần xây dựng và phát triển ngành điện ảnh Việt Nam.

Cũng nhân dịp ra mắt cuốn sách, bà Vũ Phương Liên, Giám đốc công ty sách Liên Việt, đơn vị in ấn và phát hành cuốn sách bày tỏ vinh dự khi nhận được bản thảo của TS Ngô Phương Lan. “Rất hiếm có cuốn sách nào về điện ảnh mà đầy đủ như vậy. Cuốn sách này thực sự có thể làm tài liệu khảo cứu cho các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước, sinh viên ngành điện ảnh tham khảo”.

Đánh giá cao cuốn sách của TS Ngô Phương Lan, nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, Chủ tịch Liên hiệp Các hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam, tâm sự ông đã đọc nhiều bài báo của TS Ngô Phương Lan, đó chính là cái nhìn toàn cảnh về điện ảnh chứ không phải là phác thảo như tiêu đề cuốn sách. Đại sứ Nguyễn Phương Nga, một người yêu điện ảnh, nhận định: TS Ngô Phương Lan có cách phê bình chuẩn xác nhưng nhân văn, làm cho những người làm phim cảm thấy được động viên, khuyến khích để nỗ lực nhiều hơn trong sự nghiệp của mình.