Thước đo hiệu quả đánh giá hoạt động KTNN
Theo PGS,TS. Đặng Văn Thanh, Chủ tịch Hiệp hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam, KTNN là cơ quan kiểm tra tài chính cao nhất của quốc gia, có trách nhiệm kiểm tra, đánh giá và xác minh tính đúng đắn, trung thực cũng như độ tin cậy của các thông tin về tài chính, ngân sách. Các kết luận, kiến nghị của KTNN phải được các cơ quan liên quan, các đối tượng được kiểm toán tôn trọng, chấp hành và thực hiện.
 |
| Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn tại Hội nghị Sơ kết Quy chế phối hợp công tác giữa KTNN với Thường trực HĐND và UBND các tỉnh Quảng Ninh, Bắc Giang, Hải Dương, Hưng Yên và TP. Hải Phòng. |
Việc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán là một trong những thước đo quan trọng đánh giá hiệu quả, hiệu lực của hoạt động KTNN. Báo cáo kiểm toán chỉ có giá trị khi kiến nghị kiểm toán được thực hiện nghiêm túc, đầy đủ và kịp thời. Theo số liệu thống kê, rà soát của KTNN, phần lớn các kết luận, kiến nghị kiểm toán đã được các đơn vị nỗ lực, nghiêm túc thực hiện (bình quân khoảng 75-80% cho năm liền kề năm kiểm toán) và tiếp tục thực hiện trong các năm tiếp theo đối với số kiến nghị còn lại mỗi năm với tỷ lệ khoảng 15-20%.
Đặc biệt, kết luận, kiến nghị kiểm toán ngày càng trở thành thông tin quan trọng, độc lập, phục vụ Quốc hội trong giám sát tối cao cũng như trong xem xét phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước (NSNN), quyết định dự toán NSNN; giúp HĐND các cấp thực hiện giám sát và phê chuẩn quyết toán ngân sách địa phương…
Từ góc độ đơn vị được kiểm toán, các Bộ, ngành, địa phương cũng ý thức rõ tầm quan trọng của việc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán. Nhiều Bộ, ngành, địa phương, đơn vị được kiểm toán và các cơ quan quản lý đã thể hiện tinh thần trách nhiệm cao trong việc đôn đốc và triển khai thực hiện kiến nghị của KTNN; thông qua đó để nâng cao hiệu quả công tác quản lý, điều hành của từng cơ quan, đơn vị, địa phương. Nhờ đó, kết quả thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán không ngừng được nâng cao, với tỷ lệ thực hiện năm sau cao hơn năm trước.
Đơn cử, kết quả thực hiện kết luận, kiến nghị của KTNN đối với ngân sách tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2009-2018 luôn đạt bình quân 95%/năm. Tại tỉnh Nghệ An, dù chịu ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, song tỉnh vẫn nỗ lực thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán với tỷ lệ trung bình đạt khoảng 85% (từ năm 2020 đến năm 2022)…
Giám đốc Sở Tài chính tỉnh Nghệ An Trịnh Thanh Hải cho biết, tỉnh luôn phối hợp với KTNN khu vực II trong quá trình triển khai thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán, kịp thời giải quyết các vướng mắc nảy sinh. Sau khi báo cáo kiểm toán được phát hành, Thường trực HĐND, UBND tỉnh đã chủ động ban hành văn bản chỉ đạo, đôn đốc, giám sát các đơn vị được kiểm toán triển khai thực hiện các kết luận, kiến nghị kiểm toán.
Là tỉnh miền núi có điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn song tỉnh Yên Bái luôn nỗ lực để thực hiện tốt kết luận, kiến nghị kiểm toán. Theo ông Trần Huy Tuấn - Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái, hằng năm, Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành kế hoạch rà soát việc thực hiện kết luận, kiến nghị của KTNN; UBND tỉnh ban hành văn bản chỉ đạo các đơn vị, địa phương thực hiện nghiêm túc kết luận, kiến nghị của KTNN. Sự chỉ đạo quyết liệt của địa phương đã được “chuyển hóa” thành những kết quả cụ thể. Điển hình như, kết quả thực hiện kết luận, kiến nghị năm 2020 của tỉnh đạt 97,5%; tỉnh đang tiếp tục đôn đốc các đơn vị thực hiện kết luận, kiến nghị còn lại.
Theo Giám đốc Sở Tài chính tỉnh Kon Tum Nguyễn Văn Điệu, lãnh đạo Tỉnh đã quyết liệt chỉ đạo các đơn vị được kiểm toán thực hiện nghiêm túc kết luận, kiến nghị kiểm toán của KTNN. Qua đó, đã tạo sự chuyển biến tích cực, đặc biệt là trong những năm gần đây.
Đơn cử, thực hiện kết luận kiểm toán năm 2019, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc điều chỉnh sổ kế toán, báo cáo quyết toán lập thủ tục nộp tiền vào NSNN, giảm dự toán năm sau. Chưa đầy một năm sau khi kết thúc cuộc kiểm toán, đơn vị đã thu hồi nộp NSNN 100% các khoản chi sai chế độ, đồng thời tổ chức họp giải trình, làm rõ trách nhiệm của tập thể và cá nhân liên quan đến những tồn tại nêu trên.
Từ góc độ cơ quan quản lý nhà nước, đồng thời là đơn vị được kiểm toán, Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Duy Lâm cho biết, Bộ đang và sẽ tiếp tục quyết liệt tổ chức thực hiện một số nhiệm vụ để sớm hoàn thành các nội dung theo kết luận, kiến nghị của KTNN. Đối với các kiến nghị về cơ chế, chính sách, Bộ giao nhiệm vụ cho các cơ quan, đơn vị rà soát, xây dựng và trình cấp thẩm quyền ban hành đối với các chính sách còn thiếu, chồng chéo, chưa phù hợp với thực tiễn.
Bộ cũng tích cực xử lý các thủ tục pháp lý như: Khẩn trương và kịp thời phê duyệt điều chỉnh dự án, điều chỉnh các phương án tài chính, chỉ đạo, đôn đốc quyết liệt trong việc thực hiện quyết toán các dự án để làm cơ sở thực hiện kết luận kiểm toán. “Đối với các nhà thầu không phối hợp thực hiện kiến nghị kiểm toán, Bộ Giao thông vận tải sẽ xem xét không cho tham gia thực hiện các dự án do Bộ quản lý, cho đến khi thực hiện xong toàn bộ kiến nghị” - ông Lâm nêu rõ.
Vai trò của người đứng đầu trong thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán
Từ những cách làm như trên đã cho thấy mọi giải pháp nhằm đổi mới, nâng cao kết quả thực hiện kiến nghị đều bắt nguồn từ yếu tố con người, trong đó, người đứng đầu đóng vai trò then chốt. Do đó, để thực sự tạo chuyển biến trong thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán, nhiều ý kiến nhấn mạnh vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị trong việc chỉ đạo, đôn đốc thực hiện kiến nghị kiểm toán.
 |
| Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội ngày 7/11/2023 về việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội khóa XIV và từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV . |
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Lê Quang Mạnh, với sự vào cuộc rất quyết liệt của Thành ủy, Tỉnh ủy, UBND các tỉnh, thành phố, cũng như sự quan tâm của lãnh đạo các Bộ trong việc chỉ đạo, đôn đốc triển khai các kết luận, kiến nghị kiểm toán; giải quyết các vấn đề vướng mắc và thực hiện bổ sung, điều chỉnh, sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật - đã mang lại những kết quả hết sức tích cực trong thời gian gần đây.
Đồng tình quan điểm trên, Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn nhấn mạnh, kinh nghiệm thực tiễn cho thấy, ở những cơ quan, đơn vị nào, cấp ủy và người đứng đầu quan tâm đến việc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán thì ở nơi đó kết quả thực hiện rất cao; thậm chí có những địa phương ngay trong năm liền kề đã thực hiện 100% các kiến nghị kiểm toán.
Những năm qua, Kiểm toán nhà nước luôn quan tâm đến công tác theo dõi, kiểm tra, đôn đốc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán. Tuy nhiên, bên cạnh nhiều Bộ, ngành, địa phương, đơn vị đã nỗ lực thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán thì còn không ít kết luận, kiến nghị chưa được thực hiện. Thậm chí, nhiều kiến nghị kiểm toán đã “treo” qua nhiều năm với số tiền đọng lại hàng nghìn tỷ đồng, nhiều điểm nghẽn cơ chế, chính sách chưa được khơi thông…
Theo số liệu thống kê, rà soát của KTNN, còn không ít kết luận, kiến nghị kiểm toán chưa được thực hiện đầy đủ, kịp thời, trong đó, các kết luận, kiến nghị của KTNN đối với niên độ NSNN năm 2021, năm 2020 và năm 2019 trở về trước chưa thực hiện, đang được KTNN theo dõi, đôn đốc. Điều này đồng nghĩa với việc, nếu không được quan tâm, xử lý quyết liệt thì hàng nghìn tỷ đồng kiến nghị xử lý tài chính về tăng thu, giảm chi, thu hồi nộp NSNN sẽ không được thực hiện đầy đủ, kịp thời và có nguy cơ gây thất thoát, lãng phí.
Cũng theo chia sẻ của Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn, dù Ngành đã nỗ lực song kết quả đạt được chưa như mong đợi. Vì vậy, trong thời gian tới, KTNN sẽ cố gắng khắc phục các bất cập, hạn chế để thực hiện tốt hơn nữa trách nhiệm của mình trong đôn đốc thực hiện kiến nghị kiểm toán; quyết tâm nâng cao chất lượng báo cáo kiểm toán, đảm bảo các kiến nghị kiểm toán đưa ra rõ ràng, đúng người, đúng việc, từ đó nâng cao tỷ lệ thực hiện kiến nghị.
Cùng với đó, KTNN sẽ tiếp tục tăng cường công tác kiểm soát chất lượng kiểm toán, yêu cầu thực hiện đầy đủ các quy trình, chuẩn mực, các hướng dẫn của Ngành, thực hiện đầy đủ các quy định của đoàn kiểm toán; quy định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong thu thập bằng chứng, ghi nhật ký kiểm toán… KTNN cũng sẽ tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động kiểm toán; thường xuyên phối hợp, trao đổi với đơn vị kiểm toán, nhằm tạo sự thống nhất, đồng thuận để đưa ra kết luận, kiến nghị rõ ràng, khả thi; đồng hành với các đơn vị, địa phương tháo gỡ ngay các vướng mắc, bất cập trong thực hiện kiến nghị kiểm toán…/.