Hội nghị "Phân bón và hóa chất trong canh tác nông nghiệp" – một trong các hoạt động trong khuôn khổ Hội chợ triển lãm nông nghiệp quốc tế lần thứ 16 (AgroViet 2016) được tổ chức với mục tiêu chia sẻ thông tin, tư vấn kỹ thuật sử dụng phân bón và hóa chất trong sản xuất nông nghiệp cho bà con nông dân, nhằm đảm bảo hiệu quả và bảo vệ môi trường đồng thời giới thiệu các phương pháp sử dụng các loại phân bón có hiệu quả cho từng đối tượng cây trồng, phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng, môi trường nước của Việt Nam.
Hội thảo nằm trong khuôn khổ AgroViet 2016 (Ảnh: HNV)
Ông Đào Văn Hồ, Giám đốc Trung tâm xúc tiến thương mại Nông nghiệp, Trưởng Ban tổ chức AgroViet 2016 cho biết, phân bón và hóa chất là yếu tố đầu vào chiếm khoản chi phí lớn nhất trong trồng trọt của nông dân hiện nay. Để đảm bảo chất lượng cây trồng, mang lại năng suất cao thì ngoài việc sử dụng các loại hóa chất, phân bón đảm bảo chất lượng, còn rất cần những kiến thức khoa học trong sử dụng.
Tuy nhiên, thực tế sản xuất nông nghiệp của nước ta hiện nay cho thấy việc sử dụng hóa chất và phân bón trong sản xuất còn nhiều bất cập: sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) không theo khuyến cáo, lạm dụng thậm chí dùng những loại không có trong danh mục được phép sử dụng tại Việt Nam. Hay vẫn còn việc bón phân thiếu cân đối các thành phần, bón phân chưa phù hợp với giai đoạn sinh trưởng phát triển của cây trồng, bón thừa, bón thiếu và đặc biệt là tình trạng phân bón giả, phân bón kém chất lượng còn xuất hiện trên thị trường. Các bất cập trên không những làm tăng chi phí, giảm hiệu quả sản xuất mà còn gây thoái hóa tài nguyên đất đai, ảnh hưởng không tốt đến môi trường sinh thái.
Phân tích về đặc điểm tình hình của đồng bằng Bắc bộ, TS Bùi Huy Hiền, nguyên Viện trưởng Viện Nông hóa thổ nhưỡng đưa ra khuyến nghị, để đạt được mục tiêu phát triển về trồng trọt, cần nâng cao hiệu quả sử dụng đất. Căn cứ đặc điểm của mỗi vùng bố trí cơ cấu cây trồng hợp lý, gắn với các giống mới, khả năng tưới tiêu và bón phân cân đối. TS Hiền nhấn mạnh “bón phân cân đối ở đây là phải cân đối giữa hữu cơ và vô cơ, cân đối N-P-K, cân đối giữa dinh dưỡng đa, trung và vi lượng để đạt kết quả tối đa”.
Cũng theo TS Hiền, phân bón là hàng hóa đặc thù, có những điểm khác biệt với các loại hàng hóa khác nên khi xem xét các vi phạm chất lượng và việc đề ra các chế tài xử lý, xử phạt cũng cần quy định phù hợp. Phân bón cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng, làm tăng độ mầu mỡ của đất nhưng cũng có thể gây tác động xấu tới môi trường. Do đó, cần thiết phải đưa phân bón vào mặt hàng sản xuất kinh doanh có điều kiện để tăng cường hơn nữa kiểm tra, giám sát. Dựa trên căn cứ pháp luật và thực tiễn, Chính phủ cần sớm ban hành Nghị định mới về quản lý phân bón thay thể cho Nghị định 202 và các Thông tư hướng dẫn kèm theo nhằm đáp ứng yêu cầu về quản lý.
Cục Trồng trọt, Bộ NN&PTNT hướng dẫn cách bón phân hợp lý cho cây trồng, thực hiện “5 đúng và 1 cân đối” gồm: đúng loại phân, đúng lúc, đúng đối tượng, đúng thời tiết, mùa vụ, đúng cách và bón phân cân đối. Cũng theo Cục Trồng trọt, để sử dụng phân bón hợp lý cần lưu ý các nguyên tắc sau: phối hợp tốt với thiên nhiên; tác động vừa đủ, không thừa không thiếu; không chủ quan khi sử dụng phân bón; tôn trọng mối liên kết chặt chẽ giữa các yếu tố của thiên nhiên; áp dụng khoa học công nghệ nhưng phải đồng bộ, nhất quán; có thể căn cứ vào nhu cầu và thời điểm mùa vụ để điều chỉnh việc bón phân hoặc không bón phân; bón phân phù hợp với hệ sinh thái bình thường; tính toán đầy đủ các yếu tố trong hệ sinh thái, tạo sự hài hòa cho hệ sinh thái; đảm bảo môi trường trong lành và thúc đẩy nông nghiệp phát triển và cần có cách nhìn toàn diện, nhất quán…
Để việc bón phân hợp lý, theo Cục Trồng trọt, nông dân cần có sổ tay hoặc cẩm nang phân bón, cần có những hiểu biết càng đầy đủ càng tốt về thời tiết, khí hậu, đất đai, cây trồng ở nơi tiến hành sản xuất cũng như cần theo dõi và nắm sát trạng thái của cây trồng trên đồng ruộng, vườn tược…
Liên quan tới các kiến nghị những giải pháp để sử dụng phân bón trong canh tác nông nghiệp có hiệu quả cao, an toàn môi trường và chất lượng sản phẩm, PGS.TS Nguyễn Như Hà, Trưởng bộ môn Nông hóa, Học viện Nông nghiệp Việt Nam cho rằng, cần tập trung đồng bộ cho các giải pháp về khoa học kỹ thuật, tổ chức quản lý và đào tạo. Theo PGS.TS Hà, nguy cơ sử dụng phân bón gây ảnh hưởng xấu cho nông nghiệp, môi trường và chất lượng sản phẩm sẽ ngày càng lớn nếu nông dân thiếu hiểu biết cần thiết về sử dụng phân bón hiệu qủa và an toàn. Do đó, hơn lúc nào hết, cần quan tâm đến những giải pháp đảm bảo cho nông dân có thể bón phân cân đối và hợp lý với thực tế sản xuất rất đa dạng của họ./.