Những cánh rừng đã được phủ xanh nhờ nguồn vốn tín dụng chính sách của Dự án phát triển ngành lâm nghiệp (Ảnh:PV)
Từ một Dự án…
Dự án phát triển ngành lâm nghiệp (FSDP) hay còn gọi là Dự án WB3 nằm trong khuôn khổ Chương trình phát triển ngành lâm nghiệp giữa chính phủ Việt Nam và Ngân hàng Thế giới (WB) được triển khai từ tháng 8/2005. Đây là dự án cho vay trồng rừng thương mại đầu tiên tại Việt Nam với 2 trọng tâm chính là: Phát triển trồng rừng sản xuất ở một số tỉnh miền Trung Việt Nam và Quỹ bảo tồn thiên nhiên.
Trên cơ sở Hiệp định tín dụng phát triển được ký ngày 04/4/2005 và Hiệp định tài trợ bổ sung được ký ngày 15/6/2012 giữa nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam với WB, theo đó, Bộ Tài chính cũng đã ký với Ngân hàng chính sách xã hội (NHCSXH) 02 Hiệp định vay phụ với tổng số tiền là 693,5 tỷ đồng để NHCSXH cho vay đối với các hộ gia đình tham gia trồng và chăm sóc rừng trồng, phát triển thể chế và hoạt động giám sát, đánh giá của NHCSXH.
Dự án triển khai giai đoạn I (từ năm 2005 đến năm 2011) tại 04 tỉnh bao gồm: Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định và Thừa Thiên Huế. Giai đoạn II từ năm 2012 đến tháng 3/2015 với việc mở rộng thêm 02 tỉnh mới là Thanh Hóa và Nghệ An.
Mục tiêu chính của FSDP là quản lý rừng trồng sản xuất bền vững và hiệu quả, bảo tồn sự đa dạng sinh học tại các khu rừng đặc dụng, tăng cường đóng góp của ngành lâm nghiệp vào công cuộc giảm nghèo tại Việt Nam và bảo vệ môi trường toàn cầu bằng các gói tín dụng hấp dẫn và hoạt động tư vấn kỹ thuật cho các hộ gia đình địa phương nghèo để trồng rừng trên diện tích khoảng 70.300 ha tại 06 tỉnh dự án.
Thời điểm 31/3/2015 là thời gian kết thúc việc NHCSXH rút vốn từ Bộ Tài chính, tuy nhiên hoạt động cho vay nguồn vốn quay vòng vẫn được NHCSXH duy trì thực hiện 20 năm nữa để tạo điều kiện cho nhiều hộ nông dân được tiếp tục vay vốn trồng và chăm sóc rừng.
Tính đến 31/10/2016, tổng dư nợ của dự án đạt gần 492 tỷ đồng với trên 15 nghìn khách hàng còn dư nợ, trong đó Quảng Nam là một trong 6 tỉnh của dự án dẫn đầu về số lượng khách hàng và số dư nợ (dư nợ đạt trên 164 tỷ đồng với hơn 4.300 hộ gia đình vay vốn).
Đến những đổi thay cho bà con nhân dân
Sau hơn 10 năm triển khai thực hiện, dự án đã có tác động tích cực về nhiều mặt bao gồm phát triển kinh tế - xã hội, môi trường và ngành lâm nghiệp. Việc tham gia thực hiện trồng rừng dự án đã làm thay đổi đời sống kinh tế, nâng cao thu nhập cho người dân nông thôn có diện tích tham gia trồng rừng cũng như sống xung quanh rừng từ việc bán sản phẩm cho đến làm thuê trong lĩnh vực lâm nghiệp, tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập cho người dân góp phần vào bảo đảm an ninh trật tự xã hội tại địa phương, làm tăng của cải cho xã hội và có đóng góp tích cực vào giảm nghèo. Hoạt động của dự án cũng đã có đóng góp tích cực vào thực hiện chiến lược tăng trưởng toàn diện và giảm nghèo của Chính phủ Việt Nam (Năm 2006 tỷ lệ hộ nghèo của cả nước là 15,5%, đến năm 2015 khoảng cách này thu hẹp còn dưới 5%).
Mặt khác FSDP đã tạo ra mô hình quản lý phát triển rừng bền vững và bảo tồn đa dạng sinh học, qua đó đẩy mạnh bảo vệ môi trường, cải thiện sinh kế của người dân sống phụ thuộc vào rừng và đẩy mạnh đóng góp của lâm nghiệp vào nền kinh tế...
Là người dân được hưởng lợi từ dự án, năm 2005 hộ gia đình ông Hồ Văn Ngọc ở thôn 5, xã Tiên Ngọc, huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam đã vay 50 triệu đồng để trồng 5,2 ha cây Keo tai tượng cho biết: “Trước đây gia đình tôi thuộc diện hộ nghèo, quanh năm phải làm thuê, làm mướn cũng chẳng đủ cho 05 miệng ăn. Nhưng từ khi gia đình tôi được tiếp cận với đồng vốn tín dụng chính sách của Chính phủ thông qua NHCSXH, cụ thể là chương trình cho vay Dự án phát triển ngành lâm nghiệp để trồng cây Keo tai tượng. Năm 2013, rừng Keo tai tượng cho thu hoạch tôi đã trả được nợ vay ngân hàng, hiện gia đình tôi đã thoát được cận nghèo. Tuy nhiên, để thoát nghèo bền vững và vươn lên làm giàu, vợ chồng tôi đồng thuận tiếp tục vay NHCSXH 125 triệu để đầu tư trồng rừng. Hi vọng sẽ đổi đời nhờ rừng”. Ông Ngọc cho biết thêm, sau 5-7 năm rừng Keo sẽ cho thu hoạch từ 70-80 triệu đồng/ha, trừ đi các khoản chi phí, lợi nhuận thu được sẽ đạt từ 7-10 triệu đồng/ha.
Chủ tịch UBND xã Tiên Ngọc ông Huỳnh Tấn Xuân chia sẻ: Từ vùng đất bạc màu, năng suất cây trồng hàng năm thấp, nhưng từ khi thực hiện FSDP nhiều hộ đã biết chuyển đổi cây trồng phát triển kinh tế vườn rừng, áp dụng mô hình nông-lâm kết hợp để tăng diện tích rừng trồng trong những năm đầu bằng cách trồng xen kẽ với các loại cây ngắn ngày, sử dụng hiệu quả vốn tín dụng chính sách với lãi suất thấp... nhờ đó đời sống người dân được nâng lên, bộ mặt nông thôn có nhiều thay đổi đáng kể, môi trường sống được cải thiện, hoạt động trồng rừng bền vững đã góp phần bảo tồn thiên nhiên và phát triển sinh kế cho người dân địa phương, hướng nền kinh tế tới mục tiêu tăng trưởng xanh...
Qua đó có thể nhận thấy mục tiêu thực hiện FSDP và đối tượng hưởng lợi mà dự án hướng tới đã đáp ứng đúng nhu cầu và nguyện vọng của chính quyền và người dân địa phương, giải quyết được bài toán về việc người dân đã được giao đất lâm nghiệp và sản xuất lâm nghiệp nhưng vì lý do thiếu vốn, thiếu hiểu biết, thiếu kỹ thuật nên hiệu quả sản xuất kinh doanh lâm nghiệp chưa cao bằng cách giúp người dân trồng rừng tiếp cận nguồn vốn tín dụng ưu đãi, tiếp cận kỹ thuật mới, tiếp cận phương án kinh doanh phù hợp trên cơ sở đánh giá, phân tích về điều kiện đất đai, khả năng thực hiện, nhu cầu thị trường đảm bảo tính khả thi và hiệu quả mô hình được chọn lựa, từ đó tạo ra chuỗi giá trị về mặt kinh tế-chính trị, xã hội và môi trường.