(ĐCSVN) – Tổ chức thương mại thế giới (WTO) được thành lập ngày 1/1/1995, hiện nay có 153 thành viên. Từ năm 1993, Nga đã nộp đơn xin gia nhập WTO. Như thường lệ, mỗi nước chỉ mất từ 5 đến 7 năm để hoàn tất thủ tục xin gia nhập Tổ chức thương mại lớn nhất thế giới này, tuy nhiên cho đến nay, quá trình đàm phán gia nhập WTO của Nga đã kéo dài 16 năm, thậm chí còn lâu hơn cả một nước đã từng mất đến 15 năm để hoàn tất quá trình này như Trung Quốc.
|
Chặng đường gia nhập WTO của Nga đã kéo dài 16 năm
và vẫn chưa đi đến hồi kết thúc (Ảnh tư liệu) |
Để trở thành thành viên chính thức của WTO, Nga cần nhận được sự đồng thuận của tất cả 153 nước thành viên và đây cũng là lý do khiến tiến trình gia nhập WTO của Nga trở nên phức tạp. Các vòng đối thoại thường đi vào bế tắc do các bên liên quan không thể vừa tìm được tiếng nói chung trong khi vừa đảm bảo được quyền lợi cho các nhà sản xuất của mình. Cụ thể, Nga đã nhiều lần bị các nước khác lên tiếng chỉ trích vì tăng thuế gỗ cũng như đưa ra các biện pháp nhằm hỗ trợ công nghiệp ô tô và lĩnh vực nông nghiệp trong nước.
Điển hình là việc Phần Lan luôn bày tỏ quan điểm phản đối trước việc Nga tăng mức thuế xuất khẩu đối với mặt hàng gỗ chưa qua chế biến bởi điều này đã tác động mạnh mẽ đến công việc làm ăn của các nhà sản xuất giấy tại nước này.
Một năm trước, Moscow đã từng bày tỏ quan điểm mạnh mẽ rằng sẽ không theo đuổi các vòng gia nhập WTO dài vô tận. Thậm chí vào tháng 6/2009, Thủ tướng 3 nước gồm Nga, Kazkhstan và Belarus đã thông báo cho WTO về kế hoạch nhằm gia nhập tổ chức này với tư cách là một lãnh thổ thuế quan riêng. Cụ thể, ba nước trên đã tạm ngừng việc tham gia vào các vòng đàm phán song phương và tổ chức các cuộc hội ý về lập trường gia nhập WTO chung của Liên minh thuế quan 3 nước.
Tuy nhiên, lời nói bao giờ cũng dễ dàng hơn hành động. Kế hoạch trên đã gặp phải nhiều vướng mắc khi đi vào thực tế, đặc biệt là khi quan hệ thương mại giữa Nga và Belarus đã có dấu hiệu “cơm không lành canh không ngọt” khi nổ ra “cuộc chiến bơ sữa” gần đây giữa Nga và Belarus trong bối cảnh Nga thực hiện lệnh cấm đối với một số sản phẩm bơ sữa có xuất xứ từ Belarus.
Đến tháng 10/2009, tương lai ba nước phải tự thân vận động để gia nhập WTO một cách đơn lẻ hơn ngày càng trở nên rõ ràng. Về phần mình, trưởng đoàn đàm phán gia nhập WTO của Nga Maxim Medvedkov đã đưa ra nhận định đầy lạc quan về triển vọng gia nhập WTO của nước mình khi đánh giá cụ thể rằng: Nga đã đi được 95% chặng đường của các vòng đàm phán, trong khi đó, triển vọng gia nhập của hai nước còn lại gồm Kazakhstan và Belarus lần lượt là 70% và chưa đầy 50%.
Trên thực tế, việc tham gia vào kế hoạch gia nhập WTO chung với Kazakhstan và Belarus cũng đồng nghĩa với việc Nga phải chờ thêm vài năm nữa để các đối tác của mình thực hiện công đoạn phối hợp ý tưởng với tất cả thành viên của WTO. Trong khi đó, cũng có nhiều chuyên gia nhận định về khả năng Nga sẽ gia nhập WTO vào năm 2010. Trong một cuộc trả lời phỏng vấn trên kênh truyền hình Vesti gần đây, Trợ lý Tổng thống Nga Arkady Dvorkovich cũng bày tỏ quan điểm lạc quan về khả năng Nga sẽ sớm kết thúc tiến trình đàm phán gia nhập WTO.
Vậy tại sao việc gia nhập WTO lại quan trọng đối với nước Nga và Nga phải bỏ ra nhiều nỗ lực để theo đuổi tiến trình này?
Với tư cách là một thành viên WTO, việc tiếp cận các thị trường nước ngoài sẽ trở nên dễ dàng hơn đối với Nga do tránh được những rào cản thuế quan và phi thuế quan. Trung bình mỗi năm, Nga mất khoảng 2,5 tỷ USD do vấp phải những biện pháp mang tính “phân biệt đối xử” khi thâm nhập vào thị trường nước ngoài. Mở ra cách tiếp cận dễ dàng hơn đối với các thị trường này cũng đồng nghĩa với việc khuyến khích nền sản xuất trong nước – một chủ trương vốn được nhiều nhà chức trách Nga ủng hộ.
Một khía cạnh tích cực khác đối với Nga khi gia nhập WTO đó là nước này sẽ được tham gia vào quá trình phát triển và cải tổ của các luật lệ thương mại quốc tế. Từ trước đến nay, Nga không thể gia nhập vào tiến trình này và điều đó cũng đồng nghĩa với nguy cơ các luật lệ do các nước khác thông qua không phản ánh đúng lợi ích về chính sách cạnh tranh, đầu tư và năng lượng của nước Nga.
Mặt khác, cũng có nhiều ý kiến cho rằng, việc gia nhập WTO sẽ khiến Nga gặp nhiều khó khăn trong việc thông qua các khoản thuế nhằm hạn chế tình trạng để hàng nước ngoài thay thế một số mặt hàng sản xuất trong nước. Bên cạnh đó, cũng có một số chuyên gia cho rằng, các chính sách thuế nghiêm khắc của các nước thành viên WTO sẽ làm giảm nguồn thu ngân sách của Nga từ các khoản thuế nhập khẩu.
Tuy nhiên, những tác động của việc gia nhập WTO là khác nhau đối với từng nền kinh tế. Cụ thể, lĩnh vực công nghiệp thép và hoá học của Nga dự kiến sẽ thu được những khoản lợi nhuận khổng lồ khi nước này trở thành thành viên của WTO bởi các nước thành viên khác sẽ buộc phải dỡ bỏ thuế chống bán phá giá nhằm bảo vệ thị trường của họ trước các sản phẩm xuất xứ từ Nga.
Trong khi đó, các công ty thuộc một số lĩnh vực vốn đang phải chịu sự cạnh tranh khốc liệt với các nhà sản xuất nước ngoài như thực phẩm, cơ khí, công nghiệp nhẹ, nông nghiệp lại phản đối mạnh mẽ việc gia nhập WTO bởi việc mở rộng cạnh tranh với các nhà sản xuất nước ngoài cũng đồng nghĩa với nguy cơ họ sẽ phải đối mặt với khả năng phá sản.
Tuy nhiên, việc gia nhập WTO cũng mang lại những lợi ích nhất định cho người tiêu dùng Nga bởi điều này mở rộng cánh cửa thị trường nước này cho các ngân hàng, công ty xây dựng và thực phẩm nước ngoài cũng như giảm thuế đối với mặt hàng xe hơi nhập khẩu.
Cuối cùng, việc mở rộng cạnh tranh với các công ty nước ngoài sẽ buộc các nhà sản xuất Nga phải hạ giá thành sản phẩm thông qua việc cắt giảm chi phí và lợi nhuận nếu muốn tồn tại./.